Η 25η Απριλίου 1821, ως ημέρα κήρυξης της Επανάστασης στην Κάρπαθο, όπως αναφέρει o Σύμβουλος Πολιτισμού του Επαρχείου Καρπάθου – Ηρωικής Νήσου Κάσου, ερευνητής Γιώργος Τσαμπανάκης, μας είναι γνωστή τόσο μέσα από τη μελέτη των εγγράφων του αξιόλογου έργου του Νικ. Γ. Μαυρή “Ιστορικό Αρχείο Κάσου”, όσο και της μονογραφίας “Η Κάρπαθος στην Επανάσταση του 1821” του καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Μανόλη Μ. Μελά.
Όπως αναφέρει ο κ. Τσαμπανάκης: “Μετά την πρώτη επαναστατική επιτυχία, την απελευθέρωση της Καλαμάτας, που συντελέστηκε την 23η Μαρτίου 1821, το μήνυμα της Επανάστασης απλώθηκε σε όλο τον Ελληνισμό.
Έτσι στις 25 του Απρίλη του ίδιου χρόνου τα επαναστατικά νέα φτάνουν και στην Κάρπαθο από τον Κασιώτη πλοίαρχο καπετάν Χατζηβαρθολομαίο Λιόκουρα, που τα πληροφορήθηκε λίγο νωρίτερα, στη διάρκεια ενός ταξιδιού του με το πλοίο του “Τρωάς” από τον Τρίστομο της Καρπάθου προς τη Μικρά Ασία.
Με το σκόρπισμα της είδησης ο Χατζηλίας Οικονόμου, εξέχων παράγων του Μεγάλου Χωρίου, του σημερινού Απερίου, ξεσήκωσε σε συνεργασία με τον καπετάν Χατζηβαρθολομαίο Λιόκουρα τους κατοίκους του νησιού, ενώ ο Οθωμανός διοικητής Σούμπασης αγά Χαϊρολλά φυγαδεύτηκε στη Ρόδο.
Στην ιδιαίτερη πατρίδα μας την Όλυμπο μια σειρά προυχόντων του τόπου φέρεται να έχει παίξει το δικό της ρόλο στις εξελίξεις, όπως εξάγεται από δημοσιευμένα έγγραφα της εποχής. Ο τότε πρωτόγερος της Ολύμπου Χατζηγιώργης Σακελλάρης, ο έγγαμος στον τόπο μας Συμαίος παιδαγωγός διακο-Φιλιππής Αντωνίου Χωματάς, οι δημογέροντες διακο-Κώστας Πρωτοπαπάς και ο Χατζηνικόλας Αντωνίου διακο-Παναγιώτου, αυτάδελφος του Χατζηγιώργη Σακελλάρη είναι πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στα συμβαίνοντα.
Ο μερικός Δημογέρων Ολύμπου Χατζηνικόλας προτείνεται μάλιστα από τον Έκτακτο Επίτροπο Νοτίων Κυκλάδων και πρώην Ηγεμόνα της Μολδαβίας Μιχαήλ Γρηγ. Σούτσο, τον Μάρτιο του 1829, στον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια για το αξίωμα του προέδρου των εκλογικών συναθροίσεων του νησιού μας που θα αναδείκνυαν τον πληρεξούσιο της Καρπάθου στην επικείμενη Δ΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους.
Η Κάρπαθος ενισχύει από την πρώτη στιγμή την επανάσταση με ένα τουλάχιστον εξοπλισμένο καράβι, χρήματα και ναύτες. Σε πλείστες όσες περιπτώσεις τα χρήματα των Καρπαθιακών φόρων που καταβάλλονται στο ταμείο της Επαναστατικής Κυβέρνησης είναι αυτά που εξοφλούν τους οφειλόμενους μισθούς των πληρωμάτων των κασιώτικων πολεμικών πλοίων πριν την αναχώρησή τους για τις επιχειρήσεις του αγώνα.
Στις αρχές του 1823 εκλέγεται από τους Καρπαθίους ως Παραστάτης Καρπάθου στην Β΄ Εθνοσυνέλευση του Άστρους ο εξ Απερίου καταγώμενος Χατζηλίας Οικονόμου.
Στα μέσα του 1823 καθήκοντα Επάρχου Καρπάθου και Κάσου αναλαμβάνει στο όνομα της Ελληνικής Επαναστατικής Κυβέρνησης ο ηρωικός Κασιώτης ανθυποπλοίαρχος Μάρκος Μαλλιαράκης και φροντίζει με επιμέλεια την άμυνα του νησιού”.
Πρόσφατα ο Γιώργος Τσαμπανάκης επανήλθε στο θέμα με μια σημαντική επίσημη πρόταση. Την καθιέρωση του εορτασμού της περί ης ο λόγος επετείου ως “ημέρας πατριωτικής προσφοράς” στο Απέρι, ιδιαίτερης πατρίδας του κορυφαίου Καρπάθιου στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, Χατζηλία Οικονόμου.
Η καθιέρωση της επετείου αφενός θα αναδείκνυε την άγνωστη ως τότε συμβολή της Καρπάθου στον αγώνα της Παλιγγενεσίας κι αφετέρου θα βοηθούσε στην απάμβλυνση της δημιουργημένης με τα χρόνια τοπικιστικής πόλωσης αναφορικά με τα γεγονότα της 5ης Οκτωβρίου 1944.
Αν και έχει περάσει ένας μήνας από την πρόταση του μέχρι σήμερα δεν έχουμε κάποιο επίσημο νέο.
