του Μανώλη Δημελλά
Ήταν τρεις το μεσημέρι, 9 Φλεβάρη 1948, ο Βαγγέλης Παπαδόπουλος, ήταν τότε δεκατριών χρονών, μεγάλωνε στη Σίσαμο, κι από εκεί ένιωσε γερά το εφτάρι του σεισμού. Παρακολούθησε τη θάλασσα που τραβήχτηκε, όχι μια, αλλά τρεις φορές, μέχρι το νησάκι Δεσποτικό κι έπειτα ξαναγυρνούσε, αγκαλιάζοντας οτιδήποτε συναντούσε στο διάβα της. Κι έφτασε βαθιά, μέσα στα Πηγάδια.
Θυμάται τα μεγάλα δοχεία, τα πανοπύθια με λάδι, που είχε στο σπίτι του ο έμπορος Λυριστάκης και παρασύρθηκαν όλα από τη θάλασσα! Θυμάται τον κοσμάκη, που ξεπέρασε στα γρήγορα τον πανικό και έτρεχε να μαζέψει τα ψάρια, εκείνα ξέμειναν να “κολυμπούν” πάνω στα χωράφια. Μάλιστα κάποιοι επιτήδειοι έλεγαν πως είναι αμαρτία να μαζεύουν τα ψάρια από τα δέντρα, διχάζοντας μερικούς από τους πιο αυστηρούς πιστούς.
Οι εφημερίδες της εποχής, με ανταποκρίσεις από τη Ρόδο καταγράφουν τον σεισμό αλλά και τις καταστροφές. Αναφέρουν 1.000 αστέγους και εκατοντάδες σπίτια κατεστραμμένα. Μόνο στα χωριά Απέρι, Όθος, Πυλές και Βωλάδα, μετρούν 137 σπίτια με σοβαρότατες ζημιές, ενώ 113 είναι τα λιγότερο χτυπημένα.
Το πλοίο ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ φτάνει στην Κάρπαθο και μοιράζει σκηνές, κουβέρτες και υλικά για τις πρώτες, αναγκαίες επιδιορθώσεις, ενώ στη διάθεση του στρατιωτικού διαμερίσματος δόθηκαν 5.000.000 δραχμές για τις πρώτες άμεσες ανάγκες.
Ο καθηγητής φυσικών καταστροφών, Κώστας Συνολάκης και ο μεταπτυχιακός φοιτητής, Νίκος Καλλίγερης, το 2008 επισκέφτηκαν την Κάρπαθο και κατέγραψαν αρκετές μαρτυρίες, για το σεισμό μεγέθους 7,1 ρίχτερ και για τα Τσουνάμια του 1948.
Η μελέτη τους παρουσιάζει το κύμα να φτάνει στην ακτή, σε ύψος 20 μέτρων από το λιμάνι του νησιού και να ανεβαίνει μέχρι τη σημερινή πιάτσα των ταξί. Στην Αγία Κάρα έχει ύψος 20,3 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας και προχώρησε περίπου 200 μέτρα μέσα στη ξηρά. Ακόμα και στο Διαφάνι, από μαρτυρίες, καταλήγουν στο ύψος των 3,8 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας.
Αν μια κινηματογραφική μηχανή κατέγραφε το φαινόμενο, δύο στιγμές θα είχαν ενδιαφέρον να απομείνουν σαν κληρονομιά μνήμης. Ακριβώς την ώρα του σεισμού, το παλιό καμπαναριό των Μενετών, που με την ελαστικότητα τρόμαξαν όσοι είδαν τη κίνηση του και στη συνέχεια η θάλασσα, που τραβήχτηκε και αποκάλυψε για λίγες στιγμές τα μοναδικά μυστικά του βυθού.
Παρόλο το φαινόμενο και τη σφοδρότητα του, επίσημα η Κάρπαθος δεν θρήνησε θύματα, φήμες παρουσιάζουν μια ηλικιωμένη γυναίκα να πνίγηκε στο λιμάνι. Στο υπόγειο του καφενείου του Πανάρετου.
Μόνιμοι κάτοικοι ή μετανάστες, θυμόμαστε και λέμε την ιστορία, δεν μας εντυπωσιάζει πια, έχει ξεθωριάσει και απομένει αχνά μέσα στο μυαλό.
Όμως η φύση δεν αστειεύεται.
Όταν εκτονώνεται σαρώνει, αν και περάσαμε το μάθημα μας, μάλιστα με άριστα, το 1948, τώρα μπροστά σε τέτοια φαινόμενα, δείχνουμε εξαιρετικά αδύναμοι,όσο κι αν τα ξορκίζουμε είναι κομμάτια της ζωής ενός πλανήτη, που μας φιλοξενεί, εμείς όμως πάντα θέλουμε να το ξεχνάμε.
φωτο: Αρχείο Μίμη Πανάρετου (Παλιές φωτογραφ Κάρπαθος facebook)
