Γράφει ο Ανδρέας Ηλία Μακρής
Στο τέλος της παραθαλάσσιας διαδρομής: Πηγάδια – Βρόντη, πέρα στους πέρα κάμπους… (που λέει και το τραγούδι) ιδιοκτησία ως γνωστόν της «Κυράς» του Απερίου, ακριβώς στο τρίτο χιλιόμετρο του σημερινού διαμήκη οδικού άξονα Πηγάδια-Απέρι, η προγονική ευσέβεια πολλών οικογενειών Απερίου και Πηγαδίων έκτισε στα μέσα του 19ου αιώνα προς τιμήν της Αγίας Ανάληψης, το ταπεινό κι απέριττο εκκλησάκι του παρελθόντος. Θυμάσθε, εκείνο με τη δίριχτη κεραμοσκεπή και γνωστό στις μέρες μας ως Αγία (Γ)κάρα.
Το κάτασπρο γραφικό εκκλησάκι με την έντονη λουλακιά μπορντούρα, συνδυαστικά, η «ταυτότητα» του Έθνους είχε την τιμητική του καθώς γιορτάζεται κάθε χρόνο σε κινητή ημερομηνία, σαράντα μέρες από τη Ανάσταση του Κυρίου που κάποτε, σηματοδοτούσε και την έναρξη των καλοκαιρινών μπάνιων του λαού. Μα τι λέω, εννοώ, της πιτσικαρίας και του μαθητόκοσμου των Μπαλουξήδων.
Στη χάρη της, έβλεπες κοσμοσυρροή προσκυνητών από τα Πηγάδια και τ’ Απέρι συν γυναιξί και τέκνοις φορτωμένοι με ανθοδέσμες, στρωσίδια κι άρτους σε υποζύγια, τα χερσαία τότε Μέσα μεταφοράς δεμένα ελλείψει δένδρων, σε καζίκια στα πέριξ. Οι υπερήλικες τα συμπαθητικά και υπάκουα γαϊδουράκια, τις φοράδες και τα σκληροτράχηλα αλλά, και δύστροπα μουλάρια οι φαμελίτες, συνοδεία κουμανταδώρου αγωγιάτη.
Κάτω στο γιαλό… (που λέει πάλι, και άλλο τραγούδι) αγκυροβολημένες αρόδο οι Πηγαδιώτικες βάρκες και μαούνες του Καπετά-Ματθαίου Τσαγκαράκη, Μανώλη Καπότα, Γιώργη Νιοτή-Μιαούλη, Ανδρέα Εμίρη κ.ά είχαν ήδη αποβιβάσει τις Πηγαδιώτικες οικογένειες.
Mε το πέρας της αρτοκλασίας και τη μνεία των κτητόρων, οι Επίτροποι έπαιρναν από το μαρμάρινο Κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανο της αυλής τους στοιβαγμένους άρτους και τους τεμάχιζαν. Στη συνέχεια κερνούσαν το εκκλησίασμα με «γλυκανισάτο» ρακί και μοίραζαν τον άρτο μαζί με φρεσκοκομμένα Απερίτικα ρίκια. Μάλιστα έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ο συνδυασμός: Ρακί με ρίκια και αλάτι!…
Στην καθημερινότητα όμως των Καρπαθίων, το εκκλησάκι λειτουργούσε και ως ασφαλές καταφύγιο στους πεζοπορούντες συμπατριώτες μας. Χειμώνες-καλοκαίρια με μπόρες, βροχή και ξεροβόρι ή καύσωνες κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες κόσμος και κοσμάκης ξαπόσταινε για λίγο, πριν ανηφορίσουν στα χωριά τους αραδιασμένα ψηλά στα κορφοβούνια από την απειλή της ληστοπειρατείας.
Διερωτηθήκαμε όμως γιατί επικράτησε να λέγεται Αγία (Γ)κάρα το εκκλησάκι και όχι Αγία Ανάληψη, ως θα έπρεπε. Η παράδοση λέει ότι κατά καιρούς φιλοξένησε για κάποιες ημέρες το λείψανο της αγίας κάρας του Αποστόλου Θωμά που φυλάσσεται ως θεία Κιβωτός στην Ιερή Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο. Σε φαινόμενα ανομβρίας ή μαζικής από αέρος επέλασης βλαβερών εντόμων που κατέστρεφαν γεωργικές σοδειές όπως π.χ, οι ακρίδες1 σε παράκληση του εκάστοτε Μητροπολίτη μας, δύο καλόγεροι της Ιεράς Μονής συνόδευαν το λείψανο της αγίας Κάρας από την Πάτμο στην Κάρπαθο και προσωρινά, έβρισκαν φιλόξενη στέγη στο
εκκλησάκι της Αγίας Ανάληψης, εξ ου και με τον χρόνο προέκυψε ανεπίσημα η μετονομασία σε Αγίας (Γ)κάρας.
Τελευταία επίκληση της Θείας Πρόνοιας καταγράφεται το έτος 1926. Μιλιούνια ακρίδες, πραγματικοί ολέτειρες2 είχαν σκεπάσει και απειλούσαν ολόκληρη τη Λάστο, το Πίνι και τ’ Όθος με τις μεγαλύτερες ως γνωστόν, καλλιεργήσιμες εκτάσεις αμπελιών και συγκομιδής σταφυλιών, άρα και παραγωγής του πασίγνωστου3 κόκκινου Καρπάθικου κρασιού, το νέκταρ των Θεών!
Ανέβηκαν λοιπόν στο Πίνι οι καλόγεροι με το λείψανο της Αγίας κάρας4 του Αποστόλου Θωμά στη χρυσοποίκιλτη θήκη του, έψαλλαν με κατάνυξη την παράκληση γεμάτη μελωδικούς ψαλμούς και όλο το χωριό Βολάδος και Όθους ένιωσε την ευλάβεια και τη συγκίνηση των στιγμών όταν, ω, του θαύματος!
‘Ένα πελώριο σύννεφο σκέπασε ξαφνικά τον ουρανό, παρέσυρε δυτικά τις ακρίδες με κατεύθυνση το ανοιχτό πέλαγο, τις εξαφάνισε από προσώπου της Γης και οι συγχωριανοί μας έσωσαν τις σοδειές εκείνης της χρονιάς υμνολογώντας και δοξολογώντας τον Απόστολο Θωμά.
Όμως στο ιστορικό αυτό εκκλησάκι ο πανδαμάτωρ χρόνος (ίσως και οι δυνατοί νοτιάδες της περιοχής) επέφεραν σοβαρές ζημίες και κάποια στιγμή κρίθηκε κατεδαφιστέο. Το καλοκαίρι του 1965 με απόφαση της Εκκλησιαστικής επιτροπής άρχισε να ανεγείρετε στη θέση του το σημερινό Κυκλαδίτικου ρυθμού εκκλησάκι, προσκυνητάρι πλέον περισσότερo των περιπατητών, παρά διαβατών όπως παλιά, ίσως και κάποιων αθλούμενων στο Jogging! στιγμιαία στάση για ένα κερί, μια προσευχή, από το συνεχές τρεχαλητό!…
Για την ιστορία και μόνο για την ιστορία (άλλωστε το έχω γράψει και ‘πει “εβδομηκοντάκις επτά”) το 1996 λίγα μόλις μέτρα απόσταση, ανακαλύφθηκαν τα ερείπια της πιο περίλαμπρης Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής του 6ου μ.Χ Αιώνα, εμβαδού 332 τ.μ με είκοσι ακέραιες αρράβδωτες μαρμάρινες κολώνες και τα αντίστοιχα Ιωνικού ρυθμού κιονόκρανα, αφιερωμένη στην του Θεού Σοφία.
Έκτοτε, άκρα του τάφου σιγή! Οι σωστικές ανασκαφές, τα αναστηλωτικά έργα, η στερέωση παραμένουν ακόμη ζητούμενο. Ως πότε όμως;
——————————–
1.- Ατυχώς, δεν υπήρχαν όπως σήμερα, τα αεροπορικά μέσα για
αεροψεκασμούς.
2.- Καταστροφέας…
3.- Ο περιηγητής Marco Boschini στο έργο του «Το Αρχιπέλαγος» που εκδόθηκε το 1658 στη Γαληνοτάτη Βενετία, εκθειάζει την παραγωγή του Καρπάθικου κρασιού.
4. Κρανίο-κεφάλη.
Απόσπασμα από το βιβλίο μου: «ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ”
