του Μανώλη Δημελλά
Ο λόγος για μια ξεχωριστή κυρία! Μια κυρία που πρωτοβρέθηκε στην Κάρπαθο το 1987 και σήμερα πιθανολογείται ότι στο νησί υπάρχουν περισσότερα από 30 διαφορετικά είδη της.
Η άγρια Ορχιδέα, ένα φυτό που πρωταγωνιστεί στην καρπάθικη φύση, μοιάζει να φλερτάρει με το μυαλό όλων εκείνων που την διακρίνουν, έτσι αυτόματα τη ξεχωρίζουν. Μάλιστα είναι διακριτική, αποφεύγει της περιοχές που έχει περάσει και έχει δουλέψει άνθρωπος και συνήθως διαλέγει απάτητα μέρη.
Οι Ορχιδέες βγαίνουν από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Μάιο. Ωστόσο υπάρχει κι ένα είδος της που διαλέγει το φθινόπωρο, αυτή την εποχή που διανύουμε, για να ανθίσει. Είναι η η spiranthes spiralis,γνωστή και ως φθινοπωρινή κυρία και είναι πολύ μικρή για να την ξεχωρίσει το ανεκπαίδευτο μάτι.
Ένας από τους ερευνητές της Ορχιδέας είναι ο Αντώνης Αλιμπέρτης, που το 1998 έγραψε το βιβλίο «Οι ορχιδέες της Κρήτης και της Καρπάθου». Ο κ. Αλιμπέρτης μίλησε στα Καρπαθιακά Νέα για τις έρευνες του.
Τι το ιδιαίτερο έχουν οι ορχιδέες και προκαλούν τον άνθρωπο να τις ψάξει;
Όπως ο κ. Αλιμπέρτης μας εξηγεί,
«στη γη υπάρχουν περίπου 300.000 διαφορετικά φυτά, 30.000 περίπου είναι ορχιδέες, ένα στα δέκα φυτά είναι Ορχιδέες. Υπάρχουν φυτά, αλλά υπάρχουν ακόμη και δέντρα ορχιδέες».
Ποια είναι η ορχιδέα που ξεχωρίζει στην Κάρπαθο;
«Μιλάμε για την Οφρύς του Αιγαίου (Ophrys aegaea Kalteisen & H.R. Reinhard), ενδημική ορχιδέα του Νότιου Αιγαίου. Πρωτοβρέθηκε και περιγράφτηκε από την Κάρπαθο το 1987 και θεωρήθηκε ενδημική αυτού του νησιού της Δωδεκανήσου. Την συναντάμε στη Λάστο.
Πρόκειται για κοντόχοντρο, εύρωστο φυτό με συνήθως 2-3 άνθη. Τα σέπαλα είναι ρόδινα με μεσαία πράσινη νεύρωση. Ο θυρεός αποτελείται από δύο λευκά – λευκογάλανα σχήματα. Στην Κάρπαθο προτιμά αραιά πευκοδάση. Στην Αμοργό και την Ηρακλειά, κάτω από τη Νάξο, φυτρώνει σε φρυγανότοπους. Την βρίσκουμε και σε παλαιούς ελαιώνες. Ανθίζει από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Υβριδίζεται εύκολα με την Ophrys ferrum-equinum».
Για τον Έλληνα ερευνητή το ταξίδι στον κόσμο αυτών των φυτών ξεκίνησε με αφορμή την έλλειψη σχετικής έρευνας και βιβλιογραφίας στη γλώσσα μας. Έπρεπε να ψάξει για τα φυτά των νησιών μας και της ηπειρωτικής Ελλάδας σε ξενόγλωσσα περιοδικά και βιβλία. Αυτό του κέντρισε το ενδιαφέρον για να μπει πιο βαθιά στην έρευνα και να μελετήσει το φυτό.
Ο Αντώνης Αλιμπέρτης έχει βρεθεί τρεις φορές στην Κάρπαθο και έχει παρακολουθήσει από κοντά ετούτες τις Καρπαθιές κυρίες και μετά από έρευνες σε όλη την Ελλάδα έχει γράψει ακόμη ένα βιβλίο 624 σελίδων με τίτλο: “Οι αυτοφυείς ορχιδέες της Ελλάδας”, από τις εκδόσεις Mystis.
Ο ερευνητής γράφει για αυτό το βιβλίο του:
“Πάνω από τριάντα χρόνια έρευνας και δουλειάς συμπυκνώθηκαν στις εξακόσιες είκοσι σελίδες του. Ίσως να μην αγγίζει την τελειότητα, ίσως για ορισμένα είδη η έρευνα και η μελέτη να είναι ελλιπής, ίσως κάποια φωτογραφία να μην είναι η πιο αντιπροσωπευτική, ίσως χρειαστούν κι άλλα ταξίδια για να εξερευνηθούν όλα εκείνα τα μέρη όπου δεν μπορέσαμε να πάμε κι όλα εκείνα τα είδη που δεν καταφέραμε να δούμε από κοντά και να ξεκαθαρίσουμε -ει δυνατόν- την υπόστασή τους. Όμως η προσπάθεια ν αναδείξουμε όλον αυτό τον αστείρευτο πλούτο της πατρίδας μας, στο μεγαλύτερο βαθμό, επετεύχθη. Και λέμε αστείρευτο γιατί κάθε μέρα που περνά μαθαίνουμε όλο και κάτι καινούργιο, όλο και πληθαίνουν τα είδη, τα υποείδη και οι ποικιλίες αυτών των πανέμορφων και εκθαμβωτικών λουλουδιών που υπάρχουν γύρω μας και δεν σταματούν να μας εκπλήσσουν”.
