Γράφει ο Ηλίας Μαστροπαύλος – Φωτογραφίες Γιώργος Καμπούρης
“Γυρίζου πάλι τα παλιά στην Κάσο ένα ένα
με αργαδιές εχτίζουτο μητάτα τοιχιασμένα.”
“Είναι από Θεό ευχή η σύμπνοια τ’ ανθρώπου
η αλληλοβοήθεια πρόοδος κάθε τόπου.” Μηνάς Ι. Μηνάς
Το παλιό έθιμο της αργαδιάς, με βαθιές ρίζες στον χρόνο αρχίζει δειλά-δειλά ν’ αναβιώνει στην Κάσο. Η από κοινού προσφορά δωρεάν εργασίας χωρίς κανένα χρηματικό ή υλικό αντάλλαγμα χαρακτήριζε παλιά τις σχέσεις των κατοίκων του νησιού.
Οι παλιοί Κασιώτες αυτοί που δεν κοίταξαν προς την θάλασσα, οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι που η μοίρα τους ήταν δεμένη με την γή γρήγορα κατάλαβαν ότι μόνο με πνεύμα αλληλοβοήθειας και συνεργασίας θα επιβιώσουν. Η ανάγκη της από κοινού επιβίωσης, το κοινό αίσθημα της σύμπνοιας και της συνεργασίας γέννησαν το έθιμο της αργαδιάς. Το γενικό καλό προηγείται του ατομικού οφέλους.
Η αργαδιά συναντάται σε πολλές πτυχές της αγροτικής ζωής του νησιού. Στο κτίσιμο των ξεροτρόχαλων τοίχων, τις λεγόμενες ξερολιθιές, στο μάζεμα της ελιάς, στη σπορά και το θέρισμα των χωραφιών, στο σκάψιμο και στο κλάδεμα των αμπελιών. Στο τέλος κάθε αργαδιάς ακολουθούσε φαγητό και γλέντι.
Η βαθμιαία εγκατάλειψη της αγροτικής γης, το χρήμα σαν μέσο ανταλλαγής το οποίο επηρέασε τις ανθρώπινες σχέσεις, είχαν αρνητική επίδραση στο έθιμο. Στο κάμπο του Άργους την πιο σπορίσιμη έκταση της Κάσου μία ομάδα βοσκών αναβιώνει το παλιό έθιμο. Ο μακρύς ξεροτρόχαλος τοίχος που ζώνει περιμετρικά τον κάμπο, δείγμα πολιτισμού και γνώσης της τέχνης της πέτρας μετά από πολλά χρόνια οριοθετεί και προστατεύει τις περιουσίες των ιδιοκτητών.
“Η Κάσος έχει ομορφιές μα τ’ Άργος ξεχωρίζει
κάμπος στην μέση των βουνών που το νησί πρεπίζει.”
“Τσοπάνηες και γεωργοί πάλι να μονοήσουν,
να κάμουσι μιάν αργαδιά τις χαλασμές να χτίσουν.” Εμμ. Νικολάκης
Η τέχνη της ξερολιθιάς που δίνει “χρώμα” και “ύφος” στο νησί της Κάσου αξία διαχρονική,προστατεύεται απο την UNESCO ως μνημείο άυλης παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σπουδαίοι γνώστες αυτής της τέχνης λόγω αφθονίας της πέτρας οι παλιοί Κασιώτες με υπομονή και διαθέσιμο χρόνο. Παντού ο πολιτισμός της πέτρας. Βασταοί που συγκρατούν το έδαφος από την διάβρωση , παλιά μητάτα, τοιχιασμένα με ξερολιθιές, συγκροτούν ένα διαχρονικό πολιτισμό που δεν έχει χάσει ποτέ την αίγλη του.
Εύγε στους βοσκούς της Κάσου που “αντιστέκονται”, που αναβιώνουν το έθιμο της αργαδιάς μέσα από μία αξία διαχρονική, την τέχνη της ξερολιθιάς. Πολλές ευχαριστίες στους Μηνά Γ. Ασπρά και Μηνά Ι. Μηνά για τις πολύτιμες πληροφορίες τους.
Παλιές μαντινάδες σχετικά με τις αργαδιές.
“Μιας και είστε εσείς ανήψια μου και είμαι κ εγώ καλλά σας
σήμερο θα δουλεύετε μόνο για την κοιλιά σας.”
“Σήμερο εχλαδέψαμε τ’ αμπέλια σου Ευδοκούλα
με τα τη(γ)ανισμένα αυγά και την ελαϊκούλα.”
