του συγγραφέα Μάκη Εμμ. Ρήγα-Ρηγοπούλη
Μετά την περιληπτική αναφορά στο καστροχωριό μου, τις Μενεταίς, είπαμε να παίρναμε αναβολή για τα πολυπληθή ξεμέτοχά του για να μην τα μονοπωλούμε.
Ελασουά, κάποιες άδικες πρωτοβουλίες “παραγόντων” που αγγίζουν τα όρια του εξοστρακισμού των περιοχών αυτών μας προκαλούν να επανέλθουμε πριν την ώρα μας.. αν και δύσκολα, μας αρέσουν πάντα να κοινωνούμε πειστικά επιχειρήματα.
Ειδικότερα όταν, ο όποιος τόπος αδικείται κατάφορα, και όσα γύρω μας πέφτουν πιο εύκολα στην αντίληψη μας δεν γίνεται να μην επανερχόμαστε.. παρ΄ ότι πεζά ζητήματα, περί πεζοπόρων πρόκειται, όπως στην προκειμένη περίπτωση, ο πρόεδρος του Ομίλου Φίλων Βουνού και Θάλασσας “Καρπάθου”(Ο.Φ.Β.Θ.Κ) αφήνει τεράστιες, τις πιο νότιες περιοχές, το 1/4 του νησιού, τεσσάρων χωριών Πηγαδίων, Μενετών, Αρκάσας, Φοινικίου εκτός του ευρωπαϊκού προγράμματος GREECE (KARPATHOS) PATHS.
Για να μη παρεξηγηθώ, οι ενστάσεις μας δεν είναι για τα παράπονα του προέδρου προς τις Αρχές για παράλειψη ενός μονοπατιού στην Λάστο, αντίθετα για την διαγραφή και τόσων άλλων προς όλες τις κατευθύνσεις από μέρους του.
Αυτά, λοιπόν, τα διευρωπαϊκά δίκτυα μονοπατιών συνεχίζονται δια μέσου της ηπειρωτικής χώρας και από το νοτιοανατολικότερο άκρο της Πελοποννήσου “διαβαίνουν” στην Κρήτη και πεζοπορώντας την ημιτροπική της υφή περνούν στην μικρόσωμη μεν αλλά μεγαλο-ηρωική δε Κάσο για να την εξιχνιάσουν.
Και από την Κάσο φυσιολογικά θα έπρεπε να ξεκινήσουν από το ακριβώς απέναντι σημείο, δηλαδή από τα πιο νότια άκρα της Καρπάθου που είναι και το διπλάσιο πλατύτερο μέρος της από την υπόλοιπη. Αμ δεν, ο πρόεδρος του Ο.Φ.Β.Θ.Κ. περί άλλων.. ή φαίνεται να μην είναι γνώστης.. μίας από τις πιο αξιοθέατες περιοχές με δάση, που αγγίζουν τις παρυφές των Πηγαδίων μέχρι την Πατέλλα, όσα έμειναν από την πρόσφατη πυρκαγιά.
Από εκεί, από το Αρδάνι μέχρι το Αγριλαοπόταμο των Μενετών απλώνονται 14 ανεπανάληπτες επίσημες παραλίες.. κι άλλες φανταστικές, μισές τον αριθμό, μέχρι την μοναδική Αρκάσα και το όμορφο Φοινίκι, την δυτική θαλάσσια πύλη-λιμάνι του νησιού.
Μπορεί να αφήσει κανένας έξω τον δεύτερο πιο πολυπληθέστερο οικισμό των Μενετών και του νησιού, το Λακκί, με το πιο γλυκό κλίμα και πάνω από 100 μόνιμους κατοίκους που απλώνεται από Αμμοωπή, μέχρι τον Άγιο Γεώργιο, Άϊ- Γιάννη, Πουά, Φωκιά, κ.τ.λ.;
Άλλο τόσο τον διάσπαρτο μεν, πρώτον δε σε μόνιμους κατοίκους οικισμούς όχι μόνον των Μενετών αλλά και ολόκληρου του νησιού, τον Κάτω και τον Πάνω Αφιάρτη.. Διασχίζοντάς τον μέσω της μεγαλύτερης πεδιάδας του νησιού από την Δαματρία, Υποπαντή, Άγιο Γεώργιο, Βαθά, Κατελύματα, Άγιο Νικόλαο- Αγία Άννα, Μακρύ Γυαλό, μέχρι το Αεροδρόμιο και μέχρι πάνω της Σταματουλίτσας..
Αχ αυτή η απέραντη πεδιάδα του ιστορικού Αφιάρτη, το παλαιότερο τροφοδοτικό “χρυσορυχείο” του νησιού μέχρι και τώρα τελευταία που “άλλαξε ο πολύς αέρας τα χρυσόπανά του γουίντ σέρφινγκ”.. και γι΄ αυτό το προαιώνιο “μήλο της έριδος” η πλουτοπαραγωγική πεδιάδα μεταξύ των εκτός τσουνάμια των πάσης φύσεως αγρίων παρείσακτων επιδρομέων και των πλησιέστερων μόνιμων φρουρών μενεδιατών πάνω από το καστροχωριό τους.
Δηλαδή, όπως ακριβώς πιστεύω το ίδιο θα αγωνιζότανε μια ολόκληρη ζωή ο οποιοσδήποτε άλλος καρπάθιος βρισκότανε συνέχεια κάτω από τις ίδιες πολεμικές συνθήκες. Εξάλλου, όπως στην Βόρειο Κάρπαθο η Όλυμπος αποτελούσε χωριό- μήτρα για τα πολλά μετόχια-οικισμούς της μέχρι την Σαρία..
Έτσι και στον Νότο από τις Μενεταίς μετοίκησαν από τα Κατελύματα (αρχαία Θαέθω) και τελευταία από Όλυμπο προς Όθος.. και μεταπολεμικά προς τα Πηγάδια και την Αρκάσα, όπως και από το Απέρι προς Πηγάδια. Για να μην πούμε για τις εύκολες μίξεις με γάμους απ΄ όλα τα χωριά..
Άρα, τα πάντα ήθη, έθιμα, παραδόσεις, ρίζες, κ.τ.λ. συνιστούν ότι είμαστε το ένα και με καλή θέληση θα βρίσκεται η χρυσή τομή που θα απογειώσει ενωμένα όλα τα χωριά, ολόκληρο το νησί, την εποχή που διαθέτει όλα τα φόντα.
Άρα, όλες αυτές οι φυσιολογικές μετακινήσεις ντόπιων μεταξύ των χωριών ακόμα και συγγένειες συντελούνται και όχι να “αμφισβητεί” συνέχεια το ένα χωριό το άλλο, πυροδοτώντας εκτός του “Ενιαίου Δήμου” επιπρόσθετες κατρακύλες-ανωμαλίες.
Και παρεμπιπτόντως προς τι, λοιπόν, ακόμα οι ελάχιστοι κατ΄ επάγγελμα και εξακολούθηση αμφισβητίες της Επανάστασης της 5ης Οκτωβρίου 1944, των Μενετών Καρπάθου, των Δωδεκανήσων;
Τα δίκια σε κάνουν να ξεστρατίζεις ακόμα και από τα ανύπαρκτα ακόμα μονοπάτια.. Και από εκεί, λοιπόν, από την Κάσο φυσιολογικά στο αμέσως απέναντι πιο νότιο τσουνί του νησιού το “Ακρωτήριο του Καστέλλου”, όπως ήδη έχουν περιγραφεί 2 διαδρομές στο προηγούμενο.
Όπως εξάλλου και των άλλων 2 ιδανικών διαδρομών προς και από τις καταπληκτικές παραλίες και προς και από τα μοναδικά Ορεινά της αξεπέραστης Αρχαίας αλλά και της υπό διαμόρφωση Νέας Αρκάσας μέχρι τα Πηγάδια.. που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τα υπόλοιπα Παραθαλάσσια και Ορεινά της άλλης ενδοχώρας του νησιού.
Δηλαδή, εν ολίγοις, μερικές άλλες πολύ ενδιαφέρουσες εναλλακτικές προτάσεις πεζοπορίας και για τους τουρίστες μπορεί ο Νότος να προσθέσει στο πάνθεο του ανθρώπινου και φυσικού οικοσυστήματος και βιοποικιλότητας του νησιού.
Απλές εμπειρίες- προτάσεις ζωής καταγράφουμε, τροφή για σκέψεις χωρίς κομπασμούς, για να προσθέσουν κι άλλοι ειδικότεροι από εμάς.
Πάντως και οι δύο εκλεγμένες τοπικές αρχές πιστεύουμε θα πρέπει να επεμβαίνουν να λύνουν καταφανέστατες τοπικές αδικίες.
Και πάμε στο δεύτερο προκείμενο που σχετίζεται πολύ με το προηγούμενο αλλά συγχωρέστε με θα ανασύρω πρώτα προσωπικές μνήμες, τρέχοντας μια σύντομη κολο(γ)ύρα..
Κάθε Άνοιξη και Φθινόπωρο με πιάνει πόνος στο στομάχι για τους αδιάβατους αγροτικούς δρόμους γιατί μερικοί από αυτούς είναι “παιδιά μου”.
40 χρόνια ακριβώς εφέτο, το 1982, συμπληρώνονται, αφότου επαναπατρισθήκαμε οικογενειακώς από την Αμερική, οι πρώτοι τότε της ηλικίας μας. Κι επειδή η τουριστική επέλαση βρισκόταν ακόμα στα σπάργανά της για να περνάμε γόνιμα τον καιρό μας και για να ανακαλούμε ευχάριστες μνήμες των παιδικών μας χρόνων, που ενίοτε μας καθοδηγούν.. και για να ξερημάξουμε τα κανακαρίστικα κτήματά μας (περί τα 52 γεωκτήματα), καθόσον οι πολύχρονες ξενιτιές τα γέμισαν αγριάδες (τους ασπαλάθους ευτυχώς τους καθιερώσαμε στο πανελλήνιο λεξιλόγιο σαν “αδάσωτο θάμνο”).. και επειδή, εν τω μεταξύ, τα γααράκια και οι ζευγάες είχαν εξαφανισθεί από προσώπου γης για να μπορούμε να επικοινωνούμε και να ανανεώνουμε τα κτήματά μας..
Αχ άτιμη Ε.Ο.Κ. και Ξενιτιά και Τουρισμός και Κρίσεις η μία πάνω στην άλλη του άλλοτε περήφανου αγρότη-παραγωγού τούρθανε κατακέφαλα όλα τούτα μαζεμένα, ΠΟΥ να τα αντέξει, έριξε πέτρα πίσω του, στα χωράφια. Εκεί, που παραμυθιαζόμαστε οι αλλεπάλληλες κρίσεις οικονομικής, υγειονομικής κόβιντ και τώρα πολεμικής με επακόλουθα την ακρίβεια ενέργειας, ηλεκτρισμού, τροφίμων, κ.τ.λ. θα μπορούσαν να “εξαναγκάσουν”, έστω ελάχιστους μικροαστούς, να ασχοληθούν με την γη της χρονίζουσας αγρανάπαυσης.. ούτε για δείγμα..
Μία νέα εποχή ξεπρόβαλε, που μεταμόρφωσε τον Καρπάθιο, “τον ψηλώσανε” απότομα σε έναν πιο άνετο “καταναλωτή”, με μπόλικα γαλόνια, επιστημονικά, πολιτικά, επαγγελματικά, επιχειρηματικά, κ.τ.λ..
Η δοκιμασία της σκληρής αγροτικής ζωής των σχολικών μου χρόνων συνάμα με τα πλουσιοπάροχα σκληρά δολάρια του μπάρμπα-Ρήγα-Ρηγοπούλη μας δρομολόγησε μία πολύ διαφορετική, άνετη κατάσταση από την δύσκολη περιραίουσα.. και στην συνέχεια η 20χρονη επαγγελματική, επιχειρηματική, συγγραφική, κ.τ.λ. μας περιπέτεια, κ.τ.λ. μας έκανε να εκτιμήσουμε τις ευκαιρίες που παρέχουν οι Η.Π.Αμερικής που δημιούργησαν “τις χρυσές γενιές” των μεταναστών μας καρπαθίων, που πρωτοστάτησαν στην άνοιξη της νέας Καρπάθου, τότε ακόμα χωρίς υποδομές, με την δημιουργία ακινήτων μας στην Αττική.
Πάντως χωρίς δρόμους, επανακάμψας αλλιώς ονειρευόμουνα, ίσως, με εκείνα τα αεροπλανάκια-νάνους-drones να τρέχουν, να ανιχνεύουν για μας εάν κάθε κτήμα έχει ελιές και εάν ήταν δυνατό με τα φτερά τους να σβουρίζουν-κτυπάνε πάνω και να ρίχνουν κάτω και να μαζεύουν τις ελιές.. παιδικές θύμισες μας εκβιάζουν να σκαρώνουμε λύσεις-φαντάσματα.
Γι΄ αυτό θα έπρεπε να προσγειωθούμε και αρκετοί από τους άλλοτε κατσικόδρομους να διαπλατυνθούν ή και να διανοιχθούν νέοι αγροτικοί δρόμοι για τα νέα μηχανοκίνητα μέσα.
Αναγκαστικά, λοιπόν, και με δικές μας πρωτοβουλίες και με τους τότε δημάρχους, κυρίως του αείμνηστου δραστήριου δημάρχου του Σταμάτη Μιχ. Σπανού και την αμέριστο συνδρομή των κτηματιών της κάθε περιοχής βάλαμε μπροστά τις μπουλντοζομηχανές προς: Αμμοοπή-Μέσα Βάρδες.. Ελάνα.. Έξω Κριθαρές.. Βρουτσάς.. Λιμνοπόταμο.. Δυό-Ουνιά.. Μούσουρα.. Στρογγυλού.. Αγία Τριάδα- Κάτω Σταυρί με τον τότε πρωτοστάτη Σύλλογο μας των Μενεδιατών Αμερικής “5η Οκτωβρίου”.. Επαρχιακός δρόμος- Πάνω Χολέτρα Τσίγγουνας.. Μολιάς (Ζαμπελάκη)-Διόροφο του αείμνηστου Νικολάου Νικολαϊδη, ξαδέλφου μεγαλοδικηγόρου στην Φλόριδα των Η.Π.Αμερικής.. το έκτισε επί Ιταλοκρατίας (μπορεί να ανακαινιστεί για “μουσείο”, κ.τ.λ.), μεγάλου ευεργέτη της Μεγαλόχαρης, ένεκα σωτηρίας του όταν υπήρξε μωρό, που το πετάξανε κάτω από τον Γκρεμό του Ιερού Βράχου, έζησε και δεν έπαθε ούτε μία γκρατσουνιά, τη θεία χάριτι!!
Για την ιστορικότητα του θέματος θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τόσον η Πάνω Χολέτρα, όσο και η Κάτω επικοινωνούσανε με υπόγεια δίκτυα που τα διοχέτευαν πρώτα σε κατσαμπάδες (πηγάδια) και Χολέτρες, μετά τις υπερχειλήσεις σε γυστέρνες.. και οι αθεόφοβοι ιταλοί με υδραγωγεία υδρεύανε από τον Πάνω τον Κάτω Αφιάρτη και κυρίως μέχρι την Βάση τους στο στρατηγικό (Δ)ώμα του Καστέλλου.
Με την Επανάσταση (χωρίς ακόμα καμία Διοίκηση), όλες αυτές οι σωληνώσεις και όχι μόνο, έγιναν χαϊπι, καπνός! Τι σου κάνουν, όταν τα νερά που φεύγανε από μέσα σου (τα κτήματά σου), γίνεται να μην αξίζουν ένα-δυό αράδες; μου το λένε και οι φίλοι, “είμαστε πολύ της λεπτομέρειας, γι΄αυτό και εκτεταμένα”.. είπα, αφού κανένας άλλος δεν ασχολείται να μην τα αφήνουμε εν κενό..
Εδώ πρέπει να εξάρουμε τους τοπικούς δημιουργικούς δημάρχους μας όλους κατά σειράν που συνέβαλαν τα μέγιστα στην διάνοιξη του μεγαλύτερου αγροτικού δικτύου στο νησί και όχι μόνο: Έκτός των δρόμων, ηλεκτροφωταγώγηση, ύδρευση, κ.τ.λ. από το Αρδάνι μέχρι και το Αγριλαοπόταμο και ενδότερα, σε σύνολο 11 οικισμών..
Και τώρα καμία σύγκριση, ούτε απλές λάμπες φωτισμού, σκοτάδια-ούτε νερά, κ.τ.λ., Ουκρανία!
Όπως και οι αγροτικοί τώρα πλέον δημοτικοί δρόμοι, μέχρι “τον αρμόδιο” του προηγούμενου Δημ. Συμβουλίου όλοι και όλα έβαιναν μετά “Καποδιστριακών εμποδίων” σχετικά καλά..
Και επί τέλους τώρα τελευταία επί νέου αντιδημάρχου Μαν. Γ. Βασιλαράκη επανέρχονται στους δρόμους “σώα και αβλαβή” από τοπικό συνεργείο, μισοτιμής.. όπως και μηχάνημα καθαρισμού παραλιών!! σαν αρχή προοινίζεται καλή.
Αλλά για να σταθεί ο Δήμος στα πόδια του, τάχουμε ξαναγράψει, με μια σπιτίσια σκούπα του Βασίλη όσο “χρυσή” κι αν είναι, δεν είναι ποτέ δυνατόν να υπάρξει επί τόπου καθαριότητα σε όλους τους δρόμους στα Πηγάδια και σε όλα τα χωριά και στους άλλους τόσους οικισμούς παραλιών και ενδοχώρας, άρα πολυμηχάνημα για όλα ή και τρίτο, ένα μηχάνημα-σκούπα κρίνεται εκ των ων ουκ άνευ.
Όσον αφορά για τους αγροτικούς δρόμους, ειδική περίπτωση με τα ποταμάκια του χειμώνα και τα πέτρινα εξωγκώματα, το γκρέητερ αδυνατεί, δεν τα μπορεί, άρα χρειάζεται ειδικός οδοστρωτήρας.
Υποδείξεις δεν κάνουμε σε κανένα..
Εμείς ούτε πολιτικοί είμαστε, ούτε θέσεις επιδιώκουμε, ούτε.. μόνον ο Ύψιστος να μας έχει καλά.
Αρθρογραφικά, δημοσιογραφικά, για να μην υπάρξουν παρανοήσεις και για να είμαστε αντικειμενικοί δηλώνουμε ξεκάθαρα ότι δεν μπορεί να ανήκουμε πουθενά σε κομματικές τοπικές παρατάξεις, κ.τ.λ.
Προτεραιότητα για μας έχουν οι τόποι μας και όσοι πρωταγωνιστούν με πράξεις και αφιερώνουν μέρος της ζωής τους για την γενική αναβάθμιση του χωριού, του νησιού, της χώρας ανάλογα την τοπική, την πολιτική, συλλογική, κ.τ.λ. θέση που κατέχει, ή μη.
Ελπίζουμε, λοιπόν, υπό την νέα ηγεσία να δρομολογηθούν αυτά τα απαραίτητα μηχανοκίνητα μέσα για να κλείσει ο Δήμος τον ενάρετο κύκλο καθαριότητας εντός δημοτικών-κοινοτικών δρόμων και εκτός δημοτικών-αγροτικών δρόμων και παραλιών και παραπλήσια ολοκλήρωση στα νότια των Karpathian Paths.
Όλοι πιστεύαμε με την συνένωση των κοινοτήτων σε ενιαίους με πολύ ισχυρότερους πόρους και “δυνάμεις” ο Δήμος θα μπορούσε να αποκτήσει σταδιακά όλες τις υλικοτεχικές και ψηφιακές υποδομές, τα μηχανοκίνητα μέσα, την στελέχωση, κ.τ.λ., δηλ. όσα έλειπαν από τα χωριά-παλαιά δημαρχεία.
Δυστυχώς, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά, σύμφωνα πάντα και με ομολογίες αρμοδίων του Δήμου και των κοινοταρχών, τα συμβαλλόμενα μέρη του Δήμου, τα χωριά, ούτε αυτές της άμεσης προτεραιότητας ανάγκες μπορεί να τακτοποιήσει.
Ο Δήμος δεν μπορεί να είναι και αυτός άμοιρος ευθυνών με όσα παράταιρα συμβαίνουν εντός και σε ολόκληρο το νησί..
Χωρίς να επεμβαίνει ο Πόντιος Πιλάτος (Κεντρική Διοίκηση) να διορθώνει τα κακώς κείμενα, τα πολλά κενά που ο ίδιος διαχρονικά εδημιούργησε και τώρα αδιαφορεί για ολόκληρες κοινωνίες δήμων-χωριών που της αφήνει να βράζουν μέσα στο καζάνι τους.
Εκτός της Ουκρανίας και οι άλλου είδους τοπικοί “πόλεμοι καλά κρατούν” και έχουν τις ίδιες παράπλευρες σοβαρές συνέπειες, ελλείψεις, κ.τ.λ. κανονικού πολέμου.. αφού ούτε “οι Μεγάλες Δυνάμεις, π.χ. το ΝΑΤΟ δεν θέλει να μπλέξει σε Παγκόσμιο”, άλλο τόσο κι εδώ αποφεύγουν να μπλέξουν με τους κομματικούς προύχοντες.. να δούμε πιος “πόλεμος” θα αντέξει περισσότερο; γιατί δύο “πόλεμοι” ο ένας ο έξω πάνω στον άλλο, τον μέσα, δύσκολα αντέχονται.
Εδώ, στην άκρη του κόσμου, μάλλον σε άλλο πλανήτη, στα δημοτικά μας, φαίνεται ως και “η Ανάσταση και το Άγιο Φως του Κυρίου (τα εμποδίζουν) αργούν για νάρθουν..
Οι Μεγαλοβδομάδες των Παθών, του Γολγοθά για το νησί δεν θα πρέπει να τελειώσουν κάποτε”; Μα δεν είναι Μάης; αντί το πολύχρωμο, λουλουδιασμένο φωτοστέφανο του φοράνε(μετά 8 μήνες) ακόμα “το ακάνθινο”..
ΜΕΡΡ-2/5/22.
