γράφει ο ΗΛΙΑΣ ΒΑΣΙΛΑΡΑΣ
Έχουμε μόλις δυο μέρες που αποχαιρέτησαμε την «Κρεατινή» εβδομάδα και μπήκαμε στην «Τυρινή» που έχει και αυτή τις δικές τις ευχές και τις συνήθειες. «Καλή αποτύρωση» εύχονται τώρα ο ένας στον άλλον, «Με το καλό η Καθαροδευτέρα και η Σαρακοστή» και άλλα σχετικά. Όλη αυτή την εβδομάδα οι περισσότεροι Καρπάθιοι θα τρώνε τυροκομικά προϊόντα.
Εμείς σήμερα θα σταθούμε σε ένα έθιμο που συνεχίζεται ακόμα και τώρα στα χωριά Μεσοχώρι και Σπόα. Το έθιμο αυτό λέγεται «απόκρωμα», από το ‘αποκρώννω’ το οποίο σημαίνει περνώ την Αποκριά ή τρώω τα φαγητά της Αποκριάς και, γενικά, μη νηστίσιμα φαγητά κατά την παραμονή της νηστείας. [1]
Ας προσεγγίσουμε όμως λίγο περισσότερο το έθιμο αυτό και ας προσπαθήσουμε μέσα από την περιγραφή του να το συσχετίσουμε με άλλα παρόμοια του.
Το απόκρωμα λοιπόν, ξεκινά από την πρώτη ημέρα της Τυρινής, τη Δευτέρα δηλαδή και τελειώνει στο τέλος της εβδομάδας. Δεν αποκρώνουν την Τετάρτη και την Παρασκευή ως νηστίσιμες προφανώς ημέρες. Το απόκρωμα συνήθως γίνεται πρωί-πρωί για να προλάβουν τους ανθρώπους πριν φύγουν για τις δουλειές τους, να φάνε με πολλή ευχαρίστηση μερικές πιρουνιές και να συγχωρέσουν τους ανθρώπους που ονομάτισαν αυτοί που φέρνουν τα “λαζάνια”.
Ο συνολικός αριθμός των πιάτων που θα βγουν από το σπίτι τους θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε περιττός (μονός) αριθμός. Ποτέ ζυγός όπως σε ότι αριθμείται και αφορά στους νεκρούς.
Το απόκρωμα είναι λοιπόν φαγητό, ‘‘λαζάνια’’ αποκλειστικά χειροποίητα παλαιότερα, σήμερα ζυμαρικά πένες του εμπορίου. Τα λαζάνια γίνονται νοστιμότερα γιατί άλλες φορές σερβίρονται με ‘‘τσίκνωση’’ και κάποιες φορές με σιτάκα ή και τα δύο μαζί .
Πολλώ λογιώ μυρωδικά εμπλουτίζουν την τσίκνωση, όπως, ντομάτα, βούτυρο, μοσχοκάρυδο, κανέλα, πιπέρι, βασιλικό και άλλα μυρωδικά τα οποία νοστιμίζουν περισσότερο το ‘‘απόκρωμα’’. Η διαδικασία του φαγητού παίρνει άλλο ύφος, καθώς η νοικοκυρά έχει έτοιμο το θυμιατό για να θυμιάσει όλα τα πιάτα, κάνοντας παράκληση στον Θεό να συγχωρέσει όσους η ίδια έχει ονοματίσει λέγοντας: ‘‘O Θεός συγχωρέσει τους νεκρούς τους γενεά της γενεάς, σειρά της σειράς (όσους η ίδια έχει στο μυαλό της: τον πατέρα της, τη μητέρα της, τον άντρα της, τον αδελφό της, τους παππούδες κλπ.). Το ευχαριστώ όπως ήδη αναφέραμε είναι το συγχώριο όσων ονομάστηκαν.
Παλιότερα οι βοσκοί απόκρωναν με κρέας αλλά μόνο την Κρεατινή εβδομάδα. Είναι ενδιαφέρον νομίζω να πούμε ότι στο Σπόα, αποκρώνουν δύο φορές τον χρόνο. Μία φορά είναι αυτή που περιγράψαμε και η άλλη τον 14 Νοέμβριο ,του Αγίου Φιλίππου, πριν την έναρξη δηλαδή της νηστείας των Χριστουγέννων.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι αυτό το έθιμο, ανήκει σε αυτά που γίνονται για την ανάμνηση των νεκρών και δίνει την ευκαιρία στον Χριστιανό να δείξει την αγάπη του για τους νεκρούς του.
Όσον αφορά τους μονούς (περιττούς) αριθμούς, προσέχουν οι Σποΐτες και οι Μεσοχωρίτες να ακολουθείται η εθυμοτοπία τους χωρίς νομίζω να γνωρίζουν την πραγματική αιτία. Ας δούμε τι αναφέρει ο Ιωάννης Λίλης, Λέκτορας Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης στο άρθρο του
Η χρήση των αριθμών στο χριστιανικό δόγμα που δημοσιεύεται στον ιστότοπο pemptousia.gr :
‘‘Το χριστιανικό δόγμα ποτέ δεν χρησιμοποιεί ζυγούς αριθμούς παρά μόνο μονούς. Οι μονοί αριθμοί προτιμώνται από Χριστιανικό δόγμα γιατί είναι ‘‘κινητοί’’ αριθμοί, όπως τους ονομάζει ο Μάξιμος Ομολογητή.[2]
Συνεχίζουν δηλαδή, με άλλα λόγια, καλές μας συμπατριώτισσες ένα από τα έθιμα της Βυζαντινής Περιόδου το οποίο προστίθεται στον κατάλογο των Βυζαντινών εθίμων της πατρίδας μας. Της Καρπάθου.
Καλή σας αποτύρωση!
Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς
Πηγές:
- Κων/νος Μηνάς, Λεξικόν των ιδιωμάτων της Καρπάθου, Κάρπαθος 2008, Eκδόσεις Tυπωθήτω
- Ιωάννης Λίλης, Λέκτορας Πατριαρχική Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης Η χρήση των αριθμών στο χριστιανικό δόγμα ¨
https://www.pemptousia.gr/2016/03/i-chrisi-ton-arithmon-sto-christianiko-dogma/
Καρπαθιακά Νέα
