Ενόψει του επικείμενου επίσημου εορτασμού τιμής και μνήμης των 200 χρόνων από το Ολοκαύτωμα της Ηρωικής Νήσου Κάσου, ο Χαράλαμπος Μπαμπούνης, ομότιμος Καθηγητής «Ιστορίας του ελληνικού κράτους και των θεσμών του, οι ιστορικές πηγές και η μελέτη τους» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), έστειλε στα ΚΑΡΠΑΘΙΑΚΑ ΝΕΑ την παρακάτω βιβλιοπαρουσίαση, την οποία και ευχαρίστως δημοσιεύουμε.
Εμμανουήλ Π. Περσελής, “Κάσος, δάφνη που ανθίζει στο βωμό της Ιστορίας”. Μελετήματα Δωδεκανησιακής Ιστορίας και Πολιτισμού, εκδόσεις «Γρηγόρη», Αθήνα 2021, σσ. 203.
Η έρευνα, με την πλατιά έννοια του όρου, της ιστορίας και του πολιτισμού, οφείλει τις δυνατότητες και τη δυναμική της στην πολυσχιδία των κριτηρίων με τα οποία αποκαλύπτει τα «γεγονότα» στη μακρά διάρκεια του χρόνου, καθώς αξιολογεί σημεία και δομές, στάσεις και (μεταβλητές) καταστάσεις, εξελίξεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές, οντότητες και πρόσωπα στη συγκυρία.
Όταν η πολυδιάστατη αυτή διαδικασία καταστρώνεται σε ιστορική αφήγηση ως κριτική των πηγών και όχι ως ποιητική και ρητορική, υπερβαίνει την απλή νοητική ή ιδεολογική κατασκευή. Αυτό συμβαίνει και με το βιβλίο του Καθηγητή Εμμ. Π. Περσελή, «Κάσος, δάφνη που ανθίζει στο βωμό της Ιστορίας», βιβλίο που συμπλέκεται με χρονικότητες σε μια προσπάθεια ανασυγκρότησης του παρελθόντος στο παρόν, κατανόησης όψεων της πορείας (15ος – 21ος αι.) του νοτιότερου νησιού του νοτιοανατολικού συμπλέγματος του Αιγαίου, της Δωδεκανήσου.
Πρόκειται για ένα σπονδυλωτό συγγραφικό έργο που συγκροτήθηκε με τη συναγωγή δώδεκα δημοσιευμένων και την προσθήκη άλλων τεσσάρων ανέκδοτων εν γένει εργασιών του συγγραφέα, εστιασμένων στην Κάσο, σε επιχώρια και μεταλλασσόμενα συμφραζόμενα.
Θα μπορούσε, όντως, να αποτελέσει τα Acta, τα Πρακτικά ενός ομότιτλου Συνεδρίου ή επιστημονικής, κατά περίπτωση, Ημερίδας, όπου ο πυρήνας κάθε σχεδόν περιλαμβανόμενου μελετήματος θα μπορούσε να αποτελέσει ένα θεματικό και νοηματικό άξονα, εκεί, όπου πολλοί από τα ποικιλόμορφα ιστορικά «realia», θα συνεισέφεραν επιστημονικά.
Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις του βιβλίου αυτού αναφέρονται στον περιηγητισμό που παραπέμπει στην Κάσο (ενίοτε συγκριτικά με την πλησιόχωρη Κάρπαθο) και το ολιστικό της περιβάλλον, στο κούρσος και την πειρατεία, τη ναυτική συμβολή στην Επανάσταση του 1821 και την καταστροφή του νησιού το 1824, στην επιχώρια Ιταλοκρατία και τη Γερμανική κατοχή καθώς και τις επιπτώσεις τους στο νησί, στην επαναστατική δράση και την απελευθέρωση της Κάσου, την εθνική ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου (άρα και της Κάσου) στο Ελληνικό κράτος, στην εγχώρια λαογραφία και τον τοπικό πολιτισμό, στους ιστορικούς δεσμούς καθώς και τις κοινωνικές και πολιτισμικές προοπτικές της Κάσου με την Ερμούπολη της Σύρου, στον «εθνοτοπικό» σύλλογο των εν Ελλάδι Κασίων (ίδρυση 1928) ως θεσμό εθνικής και πολιτισμικής προσαρμογής, σε βιογραφίες προσώπων και της σχέσης τους, εν προκειμένω, με την Κάσο αλλά και σε βιβλιοπαρουσιάσεις συγγραμμάτων με πρωτογενές και δευτερογενές κασιακό ενδιαφέρον.
Η κάθε πολιτισμική έκφραση αξιολογεί και επαναξιολογεί το παρελθόν της. Η συγκεκριμένη, σε ώριμο λόγο, εργασία στηριζόμενη στα «όντα» της μάκρο – και μίκρο – ιστορίας επιχειρεί με επιμέλεια να παρουσιάσει, να εξηγήσει και να ερμηνεύσει, να σταθμίσει τις εξελίξεις, με ίση απόσταση από τους χρόνους, το παρόν του παρελθόντος, το παρόν του παρόντος και το «παρόν» του μέλλοντος. Έτσι επανεγγράφει στο βιβλίο του ο κ. Περσελής, υπό το πρίσμα μιας σύγχρονης ματιάς, ένα ευρύ πεδίο αιτημάτων της ιστορίας και του πολιτισμού του νησιού, δίνοντας στο έργο του ζωντάνια και παραστατικότητα. Με τον αναστοχασμό σε ό,τι έχει θεματοποιηθεί και το διάλογο που ρητά ή υπόρρητα ακολουθεί, η οπτική μας γίνεται πιο διεισδυτική, προσεγγίζουμε την Κάσο και η Κάσος μας προσεγγίζει.
Χ. Μπαμπούνης
Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ
Ο Χαράλαμπος Μπαμπούνης γεννήθηκε στον Αδάμαντα Μήλου Κυκλάδων το 1952 και σπούδασε στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1998 αναγορεύθηκε διδάκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας και το 2009 εξελέγη Αναπληρωτής Καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε, παράλληλα, ως επισκέπτης Καθηγητής σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού. Σήμερα είναι υπεύθυνος της κατεύθυνσης “Ιστορία και Διδακτική της Ιστορίας – Λαογραφία και Πολιτισμός” του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του τμήματός του και διευθυντής του Εργαστηρίου των Κοινωνικών Επιστημών στο ίδιο Τμήμα.
Το συγγραφικό του έργο αναφέρεται κυρίως στην ιστορία του 19ου και 20ού αι., στην ιστορία των θεσμών, στις ιστορικές πηγές, στην τοπική ιστορία, στην ιστορία της εκπαίδευσης καθώς και σε θεωρητικά και μεθοδολογικά ζητήματα της ιστορίας.
φωτογραφία ίδρυμα Μποδοσάκη
22.5.2024
Καρπαθιακά Νέα
