Έρευνα για το ρόλο των coworking spaces στην προσέλκυση ψηφιακών νομάδων. Η Κάρπαθος είναι προετοιμασμένη για τις εξελίξεις;

Μια νέα έρευνα από το παρατηρητήριο ψηφιακών νομάδων, φέρνει στο φως εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες σε σχέση με την αντίληψη που έχουν οι ιδιοκτήτες ανοικτών χώρων εργασίας (coworking spaces) γύρω από τους ψηφιακούς νομάδες, αλλά και σχετικά με το ρόλο των ίδιων σε αυτή τη νέα εργασιακή πραγματικότητα. Η Κάρπαθος, με την ιδιαίτερα μεγάλη κοινότητα ξένων, οι οποίοι την επιλέγουν και κατοικούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι ανάγκη να γνωρίζει και να προσαρμοστεί στην νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται μέρα με τη μέρα.

Αρχικά, όλοι οι συμμετέχοντες -άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο- γνωρίζουν την έννοια των ψηφιακών νομάδων, γεγονός που δείχνει ότι στους επαγγελματίες του χώρου ο ψηφιακός νομαδισμός παγιώνεται ως τάση. Για τους περισσότερους, οι ψηφιακοί ομάδες καθιστούν μια νέα γενιά εργαζομένων, που γεννήθηκε και επεκτείνεται εξαιτίας της τεχνολογίας και διαφέρει ως προς τις ανάγκες της από τους “τυπικούς” εργαζόμενους. Κύριο χαρακτηριστικό είναι η ελευθερία και η ευελιξία που συνδέονται με το life- style του ψηφιακού νομαδισμού, καθώς επιτρέπει την επιλογή του χώρου που θα εργαστεί ο καθένας, με μόνη απαραίτητη προϋπόθεση τη σύνδεση στο διαδίκτυο. Έτσι, οι ψηφιακοί νομάδες είναι αυτοί που προσαρμόζουν το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας τους, αλλά και των υπόλοιπων πτυχών της καθημερινότητάς τους. Προκύπτει συνεπώς, ότι οι επαγγελματίες του συγκεκριμένου χώρου, όχι μόνο γνωρίζουν την ύπαρξη των ψηφιακών νομάδων, αλλά έχουν και μία σχετικά καλή εικόνα για το πώς προσδιορίζονται και σε τί αφορούν.

Το φαινόμενο των ψηφιακών νομάδων παρουσιάζει σίγουρα μια έντονη δυναμική, ωστόσο η πλειονότητα των συμμετεχόντων δεν είναι σε θέση να γνωρίζει με σιγουριά αν αποτελούν το μέλλον της σύγχρονης εργασίας. Πολλοί όμως είναι οι επαγγελματίες του χώρου, οι οποίοι ταυτίζουν τη μελλοντική εργασία με τον ψηφιακό νομαδισμό.

Ειδικότερα, όσον αφορά τη σχέση των ψηφιακών νομάδων με τους coworking χώρους εξάγονται ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα από την έρευνα. Αρχικά, η συντριπτική πλειοψηφία των επαγγελματιών του χώρου εκτιμούν πως οι χώροι τους είναι από τα πρώτα μέρη που επισκέπτεται ένας ψηφιακός νομάς, όταν φτάνει σ’ έναν προορισμό. Αυτό αναδεικνύει τη χρησιμότητα και τη σημαντικότητα των coworking χώρων σε αυτή τη νέα τάση, καθώς φαίνεται πως λειτουργούν ως ένα σημείο αναφοράς. Τον ισχυρισμό αυτό ενισχύει και το γεγονός, πως οκτώ στους δέκα επαγγελματίες με coworking χώρους έχουν βοηθήσει με διάφορους τρόπους, όσους ψηφιακούς νομάδες καταφεύγουν σ’ εκείνους για πληροφορίες.

Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται και από τη διεθνή βιβλιογραφία σε σχέση με τους ψηφιακούς νομάδες. Πιο συγκεκριμένα, οι ψηφιακοί νομάδες πράγματι λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπ’ όψη την ύπαρξη coworking spaces προκειμένου να επιλέξουν σε ένα προ- ορισμό. Ακόμα περισσότερο, η ύπαρξη ενός coworking ή ενός coliving space σε ένα προορισμό σχετίζεται άρρηκτα με τη δημιουργία κοινότητας ψηφιακών νομάδων, η οποία με τη σειρά της αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επιλογή ενός προορισμού. Ωστόσο, δυστυχώς, μόλις το 23,1% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι στο χώρο τους υπάρχει οργανωμένη ψηφιακή κοινότητα, ενώ ένα 7,7% δήλωσε ότι δεν γνωρίζει καν αν υπάρχει τέτοια. Σε όσους απάντησαν θετικά, και ερωτήθηκαν για το πώς προέκυψε αυτή η κοινότητα, τα συμπεράσματα δείχνουν ότι σε όλες τις περιπτώσεις δημιουργίας κοινότητας ψηφιακών νομάδων σε ένα coworking space, καταλυτική συμβολή είχε το ίδιο το coworking space. Ωστόσο, στην ερώτηση που τέθηκε για το ποια είναι τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα μιας πόλης για την προσέλκυση ψηφιακών νομάδων, η απάντηση «η ύπαρξη νομαδικής κοινότητας» επιλέχθηκε μόλις από το 15,4%, κάτι που σημαίνει ότι τα coworking spaces αγνοούν τη μεγάλη σημασία που έχει η ύπαρξη μιας υφιστάμενης κοινότητας για την προσέλκυση νεών ψηφιακών νομάδων.

Ως εκ τούτου, φαίνεται πως απαιτείται μεγαλύτερη προσπάθεια από τους ίδιους τους χώρους, προκειμένου να δημιουργηθούν κοινότητες νομάδων οι οποίες να προσελκυσουν με τη σειρά τους νέους νομάδες στον προορισμό.

Σαφώς, ένας δελεαστικός προορισμός για τους ψηφιακούς νομάδες χρειάζεται να παρουσιάζει ορισμένα πλεονεκτήματα. Από την έρευνα προέκυψε πως στην ιεράρχηση των πλεονεκτημάτων αυτών, προηγείται το φυσικό περιβάλλον και το κλίμα, ενώ την πρώτη τριάδα συμπληρώνουν το κόστος ζώης και η ύπαρξη κατάλληλων χώρων εργασίας, όπως είναι οι coworking χώροι. Έτσι, σύμφωνα με τους επαγγελματίες του χώρου, φαίνεται πως βασικοί παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα της ζωής αλλά και της δουλειάς των ψηφιακών νομάδων αποτελούν τις υψηλότερες προτεραιότητες. Σαφώς, ακολουθούν και άλλοι ειδικότεροι παράγοντες, όπως η ασφάλεια, το γρήγορο ίντερνετ και η ποικιλία δραστηριοτήτων που προσφέρει ο προορισμός.

Σημαντικό είναι ότι, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες των coworking χώρων εκτιμούν, πως οι ψηφιακοί νομάδες δεν εκπροσωπούν μεγάλο μέρος των πελατών τους, παρά μονάχα σε πολύ λίγες περιπτώσεις. Ήδη ένα 46,2% δήλωσε πως οι ψηφιακοί νομάδες αποτελούν από 0-20% των πελατών τους. Παρότι, δεν εργάζονται όλοι οι ψηφιακοί νομάδες από coworking spaces, το παραπάνω αποτέλεσμα φαίνεται να υποδεικνύει ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί ακόμα δημοφιλή προορισμό για τους ψηφιακούς νομάδες και η ζήτηση για τέτοιους χώρους από ψηφιακούς νομάδες δεν είναι ανάλογη της προσφοράς.

Παράλληλα, οι κρατικές πρωτοβουλίες για τη στήριξη των coworking επιχειρήσεων και των ψηφιακών νομάδων κρίνονται κατά βάση ως ελλιπείς. Επομένως, το κράτος χρειάζεται να στηρίξει εμπράκτως και με συνέπεια, τόσο τις επιχειρήσεις, όσο και τον ψηφιακό νομαδισμό, μέσω της παροχής πολύπλευρων κινήτρων.

Τέλος, οι ιδιοκτήτες των coworking χώρων στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι εξοικειωμένοι σε ποσοστό 70% με τις δράσεις του Παρατηρητηρίου Ψηφιακών Νομάδων, ωστόσο ένα μικρό ποσοστό δε γνώριζε την ύπαρξη του. Η διαπίστωση αυτή, χρειάζεται να κινητοποιήσει το Παρατηρητήριο, προκειμένου να εξωτερικεύει περισσότερο τις δράσεις και τους σκοπούς του, ώστε να δημιουργήσει και το ίδιο μια ενεργή κοινότητα από stakeholders γύρω από τον ψηφιακό νομαδισμό.

Συμπεράσματα:

Τα coworking spaces, όπως προκύπτει και από την παρούσα έρευνα, φαίνεται να είναι οι πρώτοι χώροι που επισκέπτεται ένας ψηφιακός νομάς στον προορισμό. Αποτελούν αφορμή και μέσο για τη δημιουργία μιας κοινότητας ψηφιακών νομάδων στην περιοχή και παράλληλα ένα άτυπο σημείο υποδοχής – παροχής πληροφοριών για την εξοικείω- ση με τον προορισμό.

Παρότι η κρατική πολιτική για τους ψηφιακούς νομάδες και τη “digital nomads visa” φαίνεται να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, υπάρχουν ακόμα αρκετές ελλείψεις ως προς την προσέλκυση μεγάλου όγκου ψηφιακών νομάδων στην Ελλάδα.

Όπως έχει αναλυθεί σε άλλες αναφορές του Παρατηρητηρίου, εκτός από τον ήλιο και τη θάλασσα (και εν γένει το φυσικό περιβάλλον) μια σειρά από άλλους παράγοντες λαμβάνονται εξ ίσου υπ ́ όψη για την επιλογή ενός προορισμού από τους ψηφιακούς νομάδες. Μεταξύ αυτών είναι το κόστος ζωής, η συνδεσιμότητα, η ευκολία μετακίνησης προς και από τον προορισμό, η ύπαρξη κατάλληλων χώρων εργασίας και φυσικά η ύπαρξη κοι- νότητας ψηφιακών νομάδων στην περιοχή.

Συνεπώς, μεταξύ άλλων μέτρων που πρέπει να ληφθούν πρέπει να δοθεί έμφαση και υποστήριξη σε χώρους όπως τα coworking spaces και συναφείς χώρους προκειμένου Έρευνα για το ρόλο των coworking spaces στην προσέλκυση ψηφιακών νομάδων να αποτελέσουν πυρήνα δημιουργίας και διατήρησης κοινοτήτων ψηφιακών νομάδων στους προορισμούς. Η καλλιέργεια τέτοιων κοινοτήτων είναι ζήτημα τόσο κρατικής πρωτοβουλίας όσο και προσπάθειας από τις ίδιες τις επιχειρήσεις coworking spaces, με την παράλληλη υποστήριξη της τοπικής κοινότητας.

Παρατηρητήριο Ψηφιακών Νομάδων, Ιούλιος 2022.