Στην επισκευή του ελαιοτριβείου Μενετών προχωρά η εκκλησιαστική επιτροπή του Ιερού Ναού Παναγίας Μενετών. Σύμφωνα με πληροφορίες στόχος μετά την ολοκλήρωση των εργασιών το κτήριο να νοικιαστεί και μια σκέψη είναι να γίνει mini market. Εμείς εκφράζουμε μια παλαιότερη ιδέα το κτήριο να γίνει Πολεμικό Μουσείο της 5ης Οκτωβρίου 1944! Ο πολιτισμός και η διατήρηση της ιστορίας θα έπρεπε να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για το χωριό στο οποίο εξερράγη η Επανάσταση της Καρπάθου.
Γράφει ο Μανώλης Δημελλάς
Οι Μενετές έχουν δυο άξιους Συλλόγους, Πολιτιστικό-Εξωραιστικό και Αθλητικό, που απαρτίζονται από νέους ανθρώπους που θα μπορούσαν με τη συνδρομή έγκριτων ιστορικών, ένας από αυτούς ο ακούραστος ομότιμος καθηγητής Λαογραφίας Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, ο Γιώργος Τσαμπανάκης όπως και ο συγγραφέας Μάκης Ρήγας Ρηγοπούλης, να απαρτίσουν την επιτροπή δημιουργίας Μουσείου στις Μενετές!
Φέτος μάλιστα προκαλεί απορία το ότι ενώ εορτάζουμε τα 80 χρόνια από τον μοναδικό στα χρονικά Ξεσηκωμό, ο οποίος συνέβη το πρωινό την Πέμπτη 5 Οκτωβίου 1944 και μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμιά ανακοίνωση για την οργάνωση εορτασμών στην Κάρπαθο αλλά ούτε και στην παροικία της Αττικής από τον Σύλλογο Απανταχού Μενετιατών που έχει καταστατική υποχρέωση.
Το ιστορικό για το ελαιοτριβείο Μενετών
Στις 14.11.1971 θεμελιώθηκε το λιοτρίβι των Μενετών
Από τις δυο δωρήτριες, Μαριγώ Κουμούτσου και Ευδοξία χήρα Ιωάννου Ξώπαπα, εξασφαλίστηκε το οικόπεδο στην έξοδο του χωριού προς την Αρκάσα.
Το ελαιοπιεστήριο σύμφωνα με τα σχέδια θα είχε μήκος 17 μέτρα και πλάτος 6.40. Από τον Δεκέμβρη του 1970 είχαν ξεκινήσει οι εργασίες για την προετοιμασία της κατασκευής.
Ο Σύλλογος ομογενών Αμερικής, 5η Οκτωβρίου, μαζί με ένα πλήθος κόσμου έβαλαν το χέρι στην τσέπη και έδωσαν απαραίτητα χρήματα για την πραγματοποίηση του έργου. Στο χωριό πολλοί ήταν και εκείνοι που δούλεψαν στην κατασκευή και λεκαναν αργαδιές! Προσέφεραν δηλαδή τα μεροκάματα και την εργασία τους.
Η επιτροπή του έργου απαρτιζόταν από τους Εμμ. Οικονομίδη, Ι. Φράγκο και Εμμ. Ρηγοπούλη.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι μόνο για το 1973, το λιοτρίβι νοικιάστηκε στους Μιχάλη Σακέλη και Μιχάλη Σεβδαλή και το κέρδος στην εκκλησία έφτασε τα 950 κιλά λάδι!
Αλλά και 1981, αναφέρεται στην εφ. Καρπαθιακή ότι από τα χρήματα που εισπράχθηκαν από το λάδι (83.630 δρχ) επιδιορθώθηκαν τα μηχανήματα του πιεστηρίου, ενώ έγινε και ανοιχτή έκκληση προς τους συλλόγους, αλλά και τους συγχωριανούς, να γίνουν δωρητές και να βοηθήσουν στο εκσυχρονισμό των εργαλείων.
Αλλά και το 1987, το λιοτρίβι εκσυγχρονίζει τα μηχανήματα του, μάλιστα η πρώτη δόση για τα μηχανήματα έφτασε τα 2.000.000 δραχμές.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια το ελαιοτριβείο ήταν σε λειτουργία, όμως πέτρες που ξέφυγαν από το βουνό το χτύπησαν και έκαναν ζημιές στην οροφή του.
Η μαρτυρία της Φραγκίτσας Σεβδαλή που γεννήθηκε στο τέλος του 1932, μας δίνει 9 ελαιοτριβεία μέσα στο χωριό!
Του Χατζημιχάλη, που βρισκοταν στις Παναγίας τον κάμπο, στο Σταυρί (προπολεμικό).
Του Γιώργη Μαρή, στα Ζουριά.
Του Δρόσου, στα Ζουριά.
Γιάννη Σπανωμανωλή, λιοτρίβι από τα νεώτερα και τελευταία, η θέση του ήταν κάτω από την Παναγία.
Ακόμη ένα λιοτρίβι στην γειτονιά κάτω από την Παναγία, στα Ζουριά (αναζητάμε το όνομα του ιδιοκτήτη).
Το λιοτρίβι της Παναγίας, στη σημερινή θέση των μαγειρίων (τα μαγειρία ήταν επάνω και πίσω από το καμπαναριό).
Κώστα Γεραπετρίτη, στη γειτονιά Σισεμές. Μάλιστα μέχρι πρόσφατα κάπου εκεί ήταν πεταμένες οι μυλόπετρες!
Μανώλη Χαρίδημου Σεβδαλή, στη γειτονιά Σταυλάκι (στην περιοχή υπήρχε ρυάκι).
Από το 1950 το λιοτρίβι του Ηλία Μιχ. Σεβδαλή, πρώην σπίτι Ηλία Χαλκιά, (σημερινή ιδιοκτησία της Μαρίας Ρουσσάκη και Μανώλη Ηλία Σεβδαλή), το τελευταίο λιοτρίβι των Μενετών.
Η κ. Φ. Σεβδαλή θυμάται ότι τα τελευταία λιοτρίβια που δούλευαν ταυτόχρονα, μέχρι που άνοιξε του Χουβαρδά στα Πηγάδια, ήταν της Παναγίας και της Σοφίτσας Ηλία Σεβδαλή.
Αξίζει επίσης να μνημονεύσουμε και τον μάστορα, τον τεχνίτη Μηνά Σακελλάρη, που παθιαζόταν και έφτιαχνε ότι χαλούσε από τα μηχανήματα.
Ας ρίξουμε τώρα και μια ματιά στα γεγονότα που αφορούν τα λιοτρίβια των Μενετών:
Στις 30.9.1962 η εκκλησιαστική επιτροπή Μενετών ανακοινώνει ότι επιτέλους αγοράστηκε σύγχρονο υδραυλικό πιεστήριο με όλα του τα εξαρτήματα εκτός του διαχωριστήρα και του τριβείου, με το κόστος των μηχανημάτων να φτάνει στις 120.000 δραχμές. Για την επιτροπή υπογράφει ο ταμίας, Δημήτριος Ρουσάκης.
Ο πρώτος γεωπόνος των Μενετών φαίνεται πως ήταν ο Μιχάλης Βασιλείου Σακελλαρίδης, ανιψιός του Παπά-Νικόλα Σακελλαρίδη.
Στην εφημερίδα Δωδεκανησιακή Αυγή, από το 1926, γράφεται το όνομα του με θέμα τη γεωργία και ειδικότερα την βελτίωση της ελαιοπαραγωγής των Μενετών.
Δούλευε στο Υπουργείο Γεωργίας, το πιθανότερο στη Ρόδο και στην Αθήνα. Είχε παντρευτεί την αδελφή του Αλέξανδρου Διάκου του ήρωα της Δωδεκανήσου από τη Χάλκη και είχαν έναν γυιό.
Αλλά και το 1947, ο γεωπόνος της ελεύθερης πια Καρπάθου, ο Γ. Σλήτας, έγραψε ούτε λίγο ούτε πολύ ότι το νησί είναι η χαρά του λαδιού και της ελιάς!
Από νωρίς, μόλις το 1949 δημιουργήθηκαν 4 υποδειγματικοί ελαιώνες σε:
Πηγάδια, Όθος Πυλές και Μενετές, σύμφωνα λοιπόν με τον κρατικό γεωπόνο, τα αποτελέσματα ήταν άριστα και οι άριστες ψιλοελιές γίνονται οι αδιάψευστοι μάρτυρες, για την ποιότητα του εδάφους και του κλίματος του νησιού.
Η διαδικασία, τόσο του μαζέματος, όσο και της παραγωγής λαδιού δεν ήταν εύκολη, για να κάμεις την ελιά λάδι έπρεπε να κουραστείς κι εσύ και τα χτήματα, τα ζώα σου, να ιδρωκοπήσουν! Κι αν ήταν και βεντέμα, μα τότε δεν έφταναν ούτε οι αργαδιές!
Τα μέρη που διάλεγαν ήταν συνήθως κοντά σε ρυάκι και γκρεμούς, για να μπορούν να καθαρίσουν τους χώρους δίχως να χρειάζονται μεταφορές.
Πηγές
Φραγκίτσα Σεβδαλή
Εφημερίδα Καρπαθιακή 1969-1980
