Για τα μνημεία της Καρπάθου

Για τα μνημεία της Καρπάθου

Πότε θα βγει από το συρτάρι η «πρόταση Μαστρομηνά»;

Η φετινή τουριστική σεζόν είναι μια δοκιμασία για όλους. Όπως όλοι οι προορισμοί, έτσι κι Κάρπαθος, πρέπει να βρει νέους τρόπους για να προβληθεί και να γίνει προτεραιότητα, πρώτα στο μυαλό και την καρδιά κι έπειτα στο πρόγραμμα κυρίως των Ελλήνων ταξιδιωτών.

Ανάμεσα σε εκείνα που ακούσαμε στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο ήταν και η τροποποίηση του προγράμματος της Τουριστικής Επιτροπής του Δήμου.

Μάθαμε λοιπόν για το διαφημιστικό brandname που είναι στα σκαριά, καθώς επίσης για ένα σημαντικό ποσό που θα διατεθεί σε παραγωγή διαφημιστικών ταινιών. Τα χρήματα αυτά προέρχονται από σχεδιασμένες δράσεις και αφορούσαν τουριστικές εκθέσεις που λόγω πανδημίας ακυρώθηκαν.

Ενδιαφέρουσες αν και επαναλαμβανόμενες κινήσεις σε μια Κάρπαθο που διψά για προβολή.

Από την άλλη θα αναρωτηθεί κανείς γιατί τα τόσα πολλά και σπουδαία μνημεία του νησιού δεν παίρνουν τη θέση που τους αξίζει.

Μάλιστα από την άνοιξη του 2017 υπάρχει επίσημη πρόταση στον Δήμο Καρπάθου, από τον ενεργότατο πολίτη Θεοδόση Μαστρομηνά, με θέμα καταρχήν την επικαιροποιήση όλων των μνημείων του νησιού και στη συνέχεια, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς την ανάδειξη τους.

Ο κ. Μαστρομηνάς επανέλαβε την πρόταση του και το φθινόπωρο του 2017, τόσο στο Δήμο αλλά και στο Επαρχείο του νησιού. Να αναφέρουμε ότι νωρίτερα είχε μελετήσει το θέμα και είχε έρθει σε επαφή με το υπουργείο πολιτισμού και με την αρμόδια εφορία αρχαιοτήτων στη Ρόδο. Είχε λοιπόν προετοιμάσει το έδαφος για να πραγματοποιηθεί αυτή η πραγματικά σπουδαία και πρωτοπόρα δράση στην Κάρπαθο.

Για την πρόταση Μαστρομηνά μέχρι σήμερα μόνο η νέα Έπαρχος, κα Νικολαϊδου, έδειξε ενδιαφέρον, όμως η πανδημία καθυστέρησε την μέχρι σήμερα επικοινωνία τους.

Ας ρίξουμε τα φώτα μας σε τέσσερις θέσεις γύρω από την πρωτεύουσα του νησιού, τα Πηγάδια. Τα δυο σημεία αφορούν ταφικά μνημεία της πρόσφατης ιστορίας του νησιού, ενώ τα αλλά δυο θέσεις που προκαλούν ακόμη και τους ερασιτέχνες ιστορικούς, κυρίως εκείνους που λατρεύουν τη μυθολογία.

Στον αμαξωτό δρόμο του Βρουτσά, κάπου στα δεξιά μας, στη περιοχή Μύλοι, ψηλά πάνω στο βουνό συναντάμε δυο σπηλιές. Εκεί βρίσκεται η περίφημη “σπηλιά του Ποσειδώνα”!

Σύμφωνα με έναν από τους πρώτους ερευνητές της Καρπάθου, τον καθηγητή Μουτσόπουλο, πρόκειται για ταφικό μνημείο κι όπως ο ίδιος σημειώνει, η τεχνική της κατασκευής του είναι όμοια με ανάλογα ιερά της Μικράς Ασίας.

Το μνημείο είναι σχετικά εύκολα προσβάσιμο, μάλιστα από τις βερβελίες μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι περισσότεροι επισκέπτες είναι τα κατσίκια.

Αν πάλι διαλέξουμε να ακολουθήσουμε τον άλλο δρόμο για να φτάσουμε στα Πηγάδια, λίγο πριν την είσοδο μας στην πρωτεύουσα μπορούμε στρίψουμε δεξιά, ακριβώς δίπλα στο παλιό υδραγωγείο πάνω στο δρόμο προς την Αγία Κυριακή και σχεδόν αμέσως θα βρεθούμε μπροστά σε παράξενα σκαλίσματα ενός βράχου.

Πρόκειται για την περιοχή Δαματρία ή Γαματρία.

Η ομοιότητα που έχουν τα απομεινάρια αυτού του μνημείου, με άλλα που έχουν μελετηθεί και έχει αναγνωριστεί η χρήση τους, οδηγεί συμπερασματικά ότι πιθανόν να πρόκειται για ναό της Θεάς Δήμητρας. Μέχρι εκεί φτάνουν οι επίσημες πληροφορίες μας.

Ο αείμνηστος γιατρός Γεώργιος Λιτός, το 2010, μετά από δεκαετή έρευνα προχώρησε στην έκδοση βιβλίου με θέμα την λατρείας της Θεάς Δήμητρας στην Κάρπαθο.

Ο Λιτός συνδέει τον ναό της Δήμητρας στη Γαματρία με το Λιμενάρι, στο Αρδάνι. Σύμφωνα με τον γιατρό-ερευνητή, στην παραλιακή περιοχή Ν.Δ. των Πηγαδίων, γινόταν η πραγματοποίηση της απαιτούμενης κάθαρσης, όρος απαραίτητος πριν από την είσοδο στα Ελευσίνια Μυστήρια.

“Στο Λιμενάρι συναντάμε μια τεχνητή κατασκευή με υψηλή αρχιτεκτονική δομή που προοριζόταν για ανθρώπινη χρήση και πρέπει να είχε σχέση με τη Θεά Δήμητρα”. Αυτό αναφέρει ο Γ. Λιτός στο βιβλίο του και δίνει ακριβέστατα στοιχεία για την συγκεκριμένη κατασκευή, τη συνδέει με παρόμοιες και μέχρι σήμερα είναι ο πρώτος που αναπτύσσει αυτή τη θεωρία.

Ο γιατρός Γ. Λιτός κατάφερε να εκδώσει ακόμη ένα βιβλίο, με τίτλο “Κάρπαθος, το νησί των θεών” και εννοεί τους προϊστορικούς Θεούς.

Δεν είναι μόνο τα μνημεία που προκαλούν τη φαντασία, γεννούν συνειρμούς και συνδυάζουν εμπειρίες βουτηγμένες στη συνδυαστική γνώση. Ακόμη και η ονοματοδοσία πολλών περιοχών του νησιού, όπως Βρόντης, Κούρι, Αφιάρτης, Ασία, Φορκιά, Θοάντειο, προκαλούν απορίες και μέχρι σήμερα οι απαντήσεις δεν είναι παρά υποθετικές προτάσεις.

Ο Λιτός μελέτησε και αποδέχεται τον περιηγητή Μπουοντελμόντι, που βρέθηκε στην Κάρπαθο το 1400, ωστόσο η αξία του Ιταλού καλόγερου και γεωγράφου αμφισβητήθηκε, αφού χρόνια αργότερα χαρακτηρίστηκε από τον Γάλλο επιστήμονα Λε Γκράντ, ως ένας “φαντασιοκόπος”.

Στην ίδια περιοχή με τον πιθανό ναό της Δήμητρας βρίσκεται ένα μικρό ανώνυμο τσιμεντένιο μνημείο. Η μικρή κατασκευή υπενθυμίζει στους λιγοστούς, που γνωρίζουν την ιστορία, πως εκεί κάποτε υπήρξε ένα ινδικό νεκροταφείο. Σε κείνο το σημείο κάηκαν και θάφτηκαν 11 Ινδοί στρατιώτες, που βρέθηκαν στο νησί στην απελευθέρωση, με την ομάδα των Εγγλέζων. Ήταν χειμώνας του 1945, όταν έχασαν τη ζωή τους στο λιμάνι, από τυχαία ανατίναξη πυρομαχικών.

Λίγο πιο πάνω και με κατεύθυνση προς το αεροδρόμιο ακόμη μια θέση μνήμης που κάποιοι επιμένουν να διαγραφεί.

Πρόκειται για το ιταλικό στρατιωτικό νεκροταφείο που δημιουργήθηκε το 1939 και για 59 χρόνια, ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του νησιού.

Από το 1998 ξεκίνησε η περιπέτεια και το θλιβερό τέλος του.

Οι τέσσερις ιστορικές θέσεις που αναφέρουμε είναι ενδεικτικές και φανερώνουν την αδήριτη ανάγκη του τόπου να αναδειχθεί και να φωτιστεί.

Κλείνοντας να θυμίσω ότι η σημερινή διοίκηση του Δήμου είναι πια στο τιμόνι 9 μήνες και στην επίσημη προεκλογική ιστοσελίδα της κάνει ένα σύντομο τέστ Πατριδογνωσίας/Καρπαθογνωσίας, ανάμεσα λοιπόν στα αλλά ενδιαφέροντα αναφέρει:

«…Από τη στιγμή λοιπόν που αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Καρπάθιοι, δεν είναι προφανές το ότι θα πρέπει να γνωρίζουμε και να βιώνουμε τον πολιτισμό της ιδιαίτερης πατρίδας μας; Τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό;…
…Χρειαζόμαστε και πάλι μια νέα πνοή στον πολιτισμό μας.
Πιστεύουμε ότι ο Δήμος μας, συνεχίζοντας το έργο όλων των φορέων, έχει τη συνολική ευθύνη για να εκπονήσει, να προγραμματίσει, να συντονίσει, να αλλά και να μεταλαμπαδεύσει ένα ευρύτερο όραμα για τον πολιτισμό μας. Και προς τους τρείς άξονες: των βιωμάτων, της διδασκαλίας, και της προβολής…»
(https://npkarpathos.wordpress.com/2019/05/23/105a/)

Μήπως η πανδημία είναι μια ευκαιρία να αφήσουμε στην άκρη της παραδοσιακές λύσεις;
Μήπως το μυστικό είναι να δούμε και να μελετήσουμε όλα εκείνα που προσφέρει απλόχερα η Κάρπαθος;