Ο γνωστός, «άγνωστος» Καρπάθιος ήρωας του 1821 ΧΑΤΖΗΛΙΑΣ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Ας ιστορήσουμε λοιπόν στη βάση αυτών των παραδοχών την εσκεμμένη αποσιώπηση της πατριωτικής συνεισφοράς και θυσίας του θαρραλέου Καρπάθιου επαναστάτη Χατζηλία Γ. Οικονόμου (1769-1829) στην εθνεγερσία του 1821 για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη, επειδή ο ειρημένος Χατζηλίας Οικονόμου χαλούσε τη σούπα των προσκυνημένων ραγιάδων της εποχής του, αφού δεν ανήκε στη συνομοταξία τους:

«Σφάξε με αγά μου, ν’ αγιάσω!…»

Καθ’ υπερβολήν και συγγραφική αδεία, θα επιχειρούσα να τον χαρακτηρίσω ακόμη και «κουζουλό» για τη θεία τρέλα του να πάει αναπόταμα δηλαδή, κόντρα στη νοοτροπία της εθελόδουλης αγέλης των ραγιάδων. Όπως εύκολα στοιχηματίζω ότι, η μεγάλη πλειοψηφία των συνελλήνων σήμερα (αφού οι Μήδοι (Πέρσες) έχουν προ πολλού διαβεί, και Θερμοπύλες… δεν υπάρχουν πια για υπεράσπιση) θα τον χαρακτήριζε όχι μόνο τρελό, αλλά, θεοπάλαβο!…

Γιατί, αντί να κάτσει -θα σου πουν- στ’ αβγά του να ζήσει ήρεμα στην οικογενειακή του ευτυχία και την άνεση που του παρείχαν τα πλούτη του, αυτός θυσίασε τα πάντα, ακόμη και την ίδια τη ζωή του για την ελευθερία της φιλτάτης μας πατρίδας, ενώ θα μπορούσε απλά να τους κάνει copy paste.

Δηλαδή, να κάνει ότι δεν …έκαναν οι «καθωσπρέπει», οι «έξυπνοι» και «σώφρονες» προύχοντες και κανακάρηδες της εποχής του (εγώ το λέω για πλάκα, είμαι βέβαιος όμως ότι κάποιοι θα το πάρουν στα σοβαρά…) οι οποίοι από ατομικό ευδαιμονισμό, δεν χάλασαν τη ζαχαρένια τους. Από ακόρεστο φαταουλισμό και χρηματολαγνεία, την έβγαλαν «αβρόχοις ποσί». Ασπόνδυλοι γλείφτες δεν ίδρωσε το αυτί τους βολεμένοι με «δόντι» και «κονέ» στην εξουσία του κατακτητή, λούφαξαν ψοφοδεείς στο ασφαλές τους καταφύγιο, αβγάτιζαν όμως το βιός, έσωσαν και τον εαυτούλη τους (εννοώ το παχύδερμο σαρκίο) και όχι να κάτσουν να σκάσουν για κάποια, που την λέγανε λέει… «Ελευθερία!» Άκου… κει πράματα!.

Θα παραθέσουμε πλείστα όσα στοιχεία και αποδείξεις. Πρώτα από όλα, υπάρχουν τα ιστορικά κείμενα του εγκυρότερου και πολυγραφότατου λαογράφου και ιστορικού της Καρπάθου καθηγητή Μιχαήλ Μιχαηλίδη – Νουάρου που τον κατατάσσει:

«Ως τον επιφανέστερο πολίτη της Καρπάθου, λόγω μορφώσεως και οικογενείας και λόγω περιουσίας και ηθικής του αξίας κατά την Επανάσταση του 1821».

Aλλά, ταυτόχρονα -προσθέτω- και τραγική μορφή της νεότερης Καρπαθιακής ιστορίας με προεικασμένο και φρικτό τέλος, εκεί που τον έταξε η πατριωτική του συνείδηση και η αμείλικτη μοίρα. Συνεχίζουμε:

1ον Προεπαναστατικά διετέλεσε δήμαρχος του Μεγάλου Χωριού «Κοράκι», της πρωτεύουσας του νησιού που συναποτελούσαν τα σημερινά Κοινοτικά Διαμερίσματα: Απέρι Βολάδα. Αλλά υπήρξε οραματιστής, ρηξικέλευθος, σφυρηλατημένος με ουμανιστικά ιδεώδη και όχι απλά διαχειριστής εξουσίας με ευπρεπή αδράνεια.

Λ.χ, προκειμένου να χτίσει δημόσιο σχολειό και να προσληφθεί ελληνοδιδάσκαλος «έξωθεν», επέβαλλε στα ναυπηγεία του Βρόντη φόρο ένα γρόσι το πεύκο, κι ένα γρόσι σε κάθε πλοίο που θα προσέγγιζε στην Κάρπαθο. Ευπατρίδης, ήθελε τη μόρφωση κτήμα και των παιδιών κατώτερων Θεών, της φτωχολογιάς δηλαδή που είχαν δίψα για γνώση και μάθηση και όχι μόνο προνόμιο των βλαστών των κανακάρηδων και των «φαρδασκελάδων», ό,τι αποκαλούμε σήμερα «Celebrities».

2ον Το 1820 ο Χατζηλίας Γ. Οικονόμου εμφορούμενος από αυτοθυσιαστικό πνεύμα, μυείται από τον Πάτμιο Φιλικό συμπατριώτη μας Δημήτριο Θέμελη, εγγράφεται και ορκίζεται μέλος της Φιλικής Εταιρείας -ιδρύθηκε στην Οδησσό το 1814- ενημερώνεται για την πατριωτική υποχρέωση των Καρπαθίων να καταβάλλουν τακτικές εισφορές στο Ταμείο του αγώνα, επονομασθείσα «Δεκάτη» και αρχίζει να συγκεντρώνει το 1/10 της ετήσιας σοδειάς τους για τον αγώνα της ανεξαρτησίας του Έθνους.

Σημ. Φαντάζομαι πόσο θα απογοητεύθηκε ο Πάτμιος Φιλικός από τη λιποψυχία, τον ωχαδερφισμό και τις κλειστές πόρτες που βρήκε στην προσπάθεια του να προσελκύσει περισσότερους δημογέροντες και κανακάρηδες Απερίου και λοιπών χωριών της Καρπάθου να στρατευθούν στον αγώνα της Παλιγγενεσίας, πέραν του δημογέροντος Διακονή Χατζηκωστή και των διδασκάλων Ανδρέα Διακαντρά και Μιχάλη Τηλιακού.

3ον Το 1821 με την πολύτιμη συνδρομή του γενναίου Κασιώτη πλοιάρχου Χατζη-Βαρθολομαίου Λιόκουρα ηγείται της εξέγερσης των Καρπαθίων ενάντια στον Οθωμανικό ζυγό, παρά τις αντιρρήσεις και ενστάσεις -προσχηματικές ή από φοβική στάση- του υπέργηρου δεσπότη Νεοφύτου Β΄ ο οποίος τον εξωεκκλησιάζει. Βέβαια, αργότερα με άνωθεν εντολές του αίρεται ο ατιμωτικός αφορισμός της Εκκλησίας. Αλλά φαίνεται, η σύγκρουση του συντηρητικού πνεύματος που εξέφραζε ο δεσπότης, με την επαναστατική φύση του Χατζηλία Οικονόμου για ελευθερία, αφού είχε μπει σε ψυχολογία μάχης, είχε αναιρέσει τους μεταξύ τους κώδικες επικοινωνίας. Είχαν πλέον θανάσιμα πληγεί οι διαπροσωπικές τους σχέσεις, εθνικό μας γονιδίωμα.

Σημ. Με την ευκαιρία επικροτώ την απόφαση του τέως Επάρχου Καρπάθου και ΗΝ Κάσου Γιάννη Μηνατσή για την ονοματοδοσία της κυρίας αίθουσας του Επαρχείου Καρπάθου & ΗΝ Κάσου προς τιμήν του Χατζηλία Οικονόμου. Μέχρι στιγμής πάντως τη θεωρώ ως την πιο αντιπροσωπευτική έναντι των θυσιών του μεγάλου ανδρός για την απελευθέρωση της Καρπάθου αφού στο ηρώων της πλατείας Ελευθερίας στα Πηγάδια, μέχρι σήμερα, δεν μνημονεύεται καν το όνομα του Χατζηλία Γεωργίου Οικονόμου ενώ αξιολογικά θα έπρεπε να είναι αναγεγραμμένο πάνω-πάνω, στην κορυφή, top!

Ακόμα βέβαια από μακρό χρόνου επιφανείς Καρπάθιοι προσβλέπουν την ονοματοδοσία του Διεθνούς Αεροδρομίου Καρπάθου προς τιμή του Χατζηλία Οικονόμου.

Αντίθετα, για λογαριασμό τώρα και της Καρπάθου (το έτερο σκέλος… της επαρχίας) αναμέναμε η διπλανή αίθουσα να ονοματοδοτηθεί προς τιμήν του ηρωικού Κασιώτη πλοιάρχου Χατζη-Βαρθολομαίου Λιόκουρα επαναστάτη και δεξί χέρι του Χατζηλία Οικονόμου, αφού συνέβαλε τα μέγιστα στην εξέγερση των Καρπαθίων για ελευθερία, αλλά, παραγκωνισμένος, χωρίς φερώνυμους απογόνους ακολούθησε την τύχη του Χατζηλία Οικονόμου. Τον έφαγε και αυτόν η «μαρμάγκα».

4ον Σε κλίμα ενθουσιασμού και συγκίνησης ο Χατζηλίας Οικονόμου συλλαμβάνει τον Οθωμανό καϊμακάμη της Καρπάθου Σούμπαση Αγά Χαϊρολά και τον συνοδεύει ο ίδιος μέχρι την «Κάμειρο Σκάλα» στη Ρόδο, επιφυλάσσοντάς του ασφαλή και αξιοπρεπή μεταχείριση στο διάστημα της ομηρείας του, ανάλογα με το υψηλό του αξίωμα αλλά και σύμφωνα με τον προσωπικό πολιτισμό του Χατζηλία Οικονόμου.

Σημ. Αργότερα, ο εν λόγω Οθωμανός καϊμακάμης Σούμπαση Αγά Χαϊρολά που εκδιώχθηκε από την Κάρπαθο, προήχθηκε υπηρεσιακά από τον σουλτάνο Μαχμούτ και διορίσθηκε νομάρχης στο Σαντζάκι (sancak) Αϊδινίου της Ανατολής (Αρχ. Τράλλεις), πόλη που αριθμούσε 30.000 κατοίκους, με συμπαγή πληθυσμό 15.000 Ελλήνων και σχεδόν το σύνολο των εποχικών μεταναστών τ’ Απερίου προς τους οποίους έκτοτε, εφέρετο φιλικά εκτιμώντας ως έλεγε, την πολιτισμένη συμπεριφορά του Χατζηλία Οικονόμου στο βραχύ διάστημα της ομηρείας του.

5ον Με αυτοχρηματοδότηση και φυσικά μεγάλο κόστος ναυπηγεί ιστιοφόρο (μπρίκι) στο Καραβοστάσι του Βρόντη -αποκλήθηκε το «καράβι της Καρπάθου»- το εξοπλίζει, το επανδρώνει με τους γενναίους δάσκαλο Ανδρέα Διακαντρά καπετάνιο, συμπλοίαρχο τον Μιχάλη Νισυριά και ναύτες μεταξύ άλλων, τους Μιχάλη Ζανάκη και τους δυό γιούς του Διακονή Χατζηκωστή επιφανούς Απερίτη και δημογέροντα και το εντάσσει στη ναυτική αρμάδα του Ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη. Κατά πρώτον, έλαβε μέρος στη νικηφόρο ναυμαχία του «Γέροντα» στα Μικρασιατικά παράλια, με τους Έλληνες να κατατροπώνουν τον ενωμένο τουρκο-αιγυπτιακό στόλο.

6ον Το 1825 στο γάμο του μοναχογιού του, Γεωργίου Οικονόμου με την πρωτοκανακαρά Φωτεινή κόρη του προκρίτου Χατζη-φραγκέσκου αυθόρμητα παρέδωσε στο ναύαρχο Αντώνιο Γ. Κριεζή (που τυχαία ναυλοχούσε με τον στόλο του στην Κυρά Παναγιά) όλα τα χρυσαφικά της οικογένειας στον αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας, σύμφωνα με την προφορική μαρτυρία του σχολάρχη Απερίου Νικολάου Βασιλείου Χατζηπαπά (ο οποίος αργότερα παντρεύτηκε την Βαγγέλα Εμμ. Χουβαρδά-Ρομνάκη, ανηψιά του Χατζηλία Οικονόμου) και ο οποίος ως φοιτητής στη ν Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών δίδασκε κατ΄οίκον τα εγγόνια του Ναυάρχου Αντώνη Κριεζή στην Πλάκα.

Σημ: 1η Ο ναύαρχος Αντώνιος Κριεζής (μετά το αποτυχημένο εγχείρημα από κοινού με τον ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη να πυρπολήσουν την αρμάδα του Αλβανού Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Ιμπραήμ μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας) παραπλέοντας την Κάρπαθο, προσορμίσθηκε για λίγο στον όρμο της Κυράς Παναγιάς και θεωρώ εξαιρετικά ευφάνταστο το σενάριο ότι ο ναύαρχος Κριεζής απέκοψε δήθεν με το σπαθί του την «κολαϊνα» με τα αραδιασμένα χρυσά νομίσματα από το στήθος της νύμφης και τα αποκόμισε για τον αγώνα του Έθνους. Ενώ, αυτά διετέθησαν με πρωτοβουλία του ίδιου του γαμπρού.

Σημ. 2 O ναύαρχος, τα προεπαναστατικά χρόνια υπήρξε εμποροπλοίαρχος και με αναρτημένη τη ρωσική σημαία -βλέπε όρους Συνθήκης Κιουτσούκ Καϊναρτζή του 1774- διέσχιζε ανεμπόδιστα με το τρικάταρτο ιστιοφόρο του, πλησίστιο -in full sail που λέμε- ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου και της Μαύρης θάλασσας μεταφέροντας ταξιδευτές, τρόφιμα, εμπορεύματα, πρώτες ύλες στα μεγάλα λιμάνια: Μασσαλίας, Γένοβας, Βενετίας, Τεργέστης, Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινούπολης, Οδησσού, Βάρνας, Σμύρνης, Βηρυτού, Αλεξάνδρειας κ.ά, ερχόμενος σε επαφή με τοπικές Αρχές και κροίσους μεγαλοπαράγοντες. Δεν ήταν δηλαδή ένας λεβαντίνος εμποράκος.

Γλωσσομαθής και κοσμογυρισμένος καραβοκύρης, θα απέκτησε κοινωνική μόρφωση, αυτό που λέμε «τρόπους». Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι αργότερα, διετέλεσε και δύο φορές πρωθυπουργός της μετεπαναστατικής Ελλάδος, όπως και ο ομοιόβαθμός του ναύαρχος Κωνσταντίνος Κανάρης, σε αντίθεση με τους ορεσίβιους, τραχείς Ήρωες στρατηγούς μας του ΄21 στο Μωριά και Ρούμελη.

7ον Συνέχεια της προηγούμενης. Υπήρξε ποτέ ερωτητέον από επαΐοντες, πως ένας τέτοιος πολύκροτος γάμος του μοναχογιού του βουλευτή Χατζηλία Οικονόμου τελέσθηκε μακριά από το αρχοντικό του, στο οικογενειακό εξωμονά-στηρο της «Κυράς Παναγιάς» που ανήκε στον συμπέθερο του Γιάννη Ρωμνάκη (υπάρχει ακόμη στην είσοδο του ναού η αναθηματική μαρμάρινη πλάκα ιδιοκτησίας του) και όχι -τι πιο φυσικό άλλωστε- μεγαλόπρεπα, στον Μητροπολιτικό Ναό Απερίου, αρχιερατούντος του δεσπότη Νεοφύτου Β’ να προσδώσει και θρησκευτική λάμψη.Απλά, ένα ακόμη γεγονός που επιβεβαιώνει τον εξωεκκλησιασμό της οικογένειας και τις μεταξύ τους τεταμένες σχέσεις.

Σημ. 1 Εκτιμώ ως ανιστόρητες και παντελώς ανακριβείς τις αναφορές περί δήθεν στενής συγγένειας του ανδρόγυνου και κατ’ ακολουθίαν, άρνησης του δεσπότη να ευλογήσει τον γάμο. Είναι προφάσεις «εν αμαρτίαις». Σε αυτήν την περίπτωση η Μητρόπολη πολύ απλά, δεν θα εξέδιδε καν άδεια γάμου και θα απαγόρευε την τέλεση του μυστηρίου.

Σημ. 2 Ακόμη χειρότερα, ότι τάχα μου η Χατζηφωτεινή ήταν δευτερότοκη, άρα όχι κανακαρά και άρνησης του πατέρα Χατζηλία να συναινέσει στον γάμο. Με αυτήν την πρωτάκουστη εκδοχή, που όμως πόρρω απέχει από την ιστορική αλήθεια, παρουσιάζεται η άθλια εικόνα ενός προοδευτικού μεν συμπεθέρου, αλλά, οπισθοδρομικού και προικοθήρα!… και αναφερόμαστε στον γενναιόδωρο και μεγαλόδωρο Ευεργέτη του Έθνους! Αφήστε το γεγονός ότι η όντως δευτερότοκη Καλλίτσα, αδελφή της Χατζηφωτεινής είχε ήδη προβεί σε δεύτερο γάμο με τον ονομαστό δάσκαλο της εποχής Ιωάννη Φωκά.

8ον Το 1824 και 1829 ο Χατζηλίας Γ. Οικονόμου συμμετέχει ως εκλεγμένος πληρεξούσιος (αντιπρόσωπος) της Επαρχίας Καρπάθου, Τήλου, Χάλκης και Νισύρου στις Β΄ και Δ’ Εθνοσυνελεύσεις του Άργους για τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους με πρώτο κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια. Περίοδος που μετρημένοι στα δάκτυλα ενός χεριού ήταν όσοι Καρπάθιοι ήξεραν λίγα γράμματα, με τους περισσότερους να αρκούνται να γράφουν μόνο το όνομα τους κι εκείνο το ‘μαθαν μισό, δηλαδή μιλάμε για «κολλυβογράμματα».

8ον Αργότερα, το 1829 με την πολύτιμη βοήθεια των σκληροτράχηλων και ανυπότακτων Μενεδιατών, αποκαθιστά τον Νόμο και επιβάλλει την τάξη εκδιώκοντας από την Κάρπαθο τα κακοποιά στοιχεία των Κρητικών φυγάδων, τις σφήκες -αρπακτικά και βίαια- που παρεισέφρησαν με τους κατατρεγμένους Κρητικούς και πάτησαν πόδι στο νησί, αλλά εντωμεταξύ είχαν κάνει τη ζωή των φιλήσυχων Καρπαθίων μαρτύριο με τις αυθαιρεσίες και την απανθρωπιά τους.

Ένα τέτοιο ρεμάλι της συνομοταξίας τους, ονόματι Γιάννης Μπαϊρακτάρης επέλεξαν ως μίσθαρνο όργανο οι σκοτεινοί κύκλοι και εκτέλεσαν την άνανδρη δολοφονία του Χατζηλία Οικονόμου στο Απέρι, με στημένη ενέδρα στην πατρογονική του γειτονιά της (Αι)Μορροούς. Ο Σ(η)τειακός Αρχικαπετάνιος Γιάννης Ρωμνάκης συμπέθερος του Χατζηλία Οικονόμου -που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του- φουρκισμένος στην τραγική είδηση, έξαλλος στην κυριολεξία, εκτέλεσε πάραυτα τον φονιά με αυτοδικία.

Σημ. 1η Προφορικές μαρτυρίες (εξ ίσου πολύτιμες για την ιστοριογραφία) της Χατζήδενας-Καλλίτσας Μιχ. Σακέλη-Χουβαρδά-Ρωμνάκη (1857-1949) και Ρηγοπούλας Μιχ. Τσαγκάρη-Χουβαρδά-Ρωμνάκη (1868 – 1956) εγγονές της Μαρούκλας Ρωμνάκη-Οικονόμου, αδελφής του Χατζηλία Οικονόμου που πέρασαν από γενιά σε γενιά, από στόματος, σε στόμα, μέχρι σήμερα.

Σημ. 2η Δεκάδες όμως μέλισσες, οι νομοταγείς και φιλήσυχοι Κρητικοί -το πλείστον από το γειτονικό Λασίθι- παρέμειναν οριστικά στο νησί μας, δημιουργώντας μικτές οικογένειες με Καρπαθιές νοικοκυρές: Στο Απέρι: Ρωμνάκης, Ψαρουδάκης, Ζανάκης, Καφετζιδάκης, Καπετανάκης, Παπαδάκης, Μακρής, Λιοντάκης, Τσαγκαράκης, Λυριστάκης, Ρουμπάκης, Δεμερτζιδάκης. Στη Βολάδα: Μανωλακάκης, Ζαβόλας, Κομνηνάκης, Χριστοδουλάκης, Βογιατζιδάκης. Στις Μενετές: Ρουσάκης, Γεραπετρίτης (Ιεράπετρας), Δεσποτάκης, Ζαβολάκης, Παπουτσάκης, Μηνακάκης, Χατζάκης, Χατζηγιωργάκης, Σκανταλάκης, Σπανακάκης. Στο Όθος: Χανιώτης (Χανιά), Σταυράκης, Στις Πηλές: Μαλιχουτσάκης, Βαρίκας. Στην Όλυμπο: Βασιλαράκης Κανάκης κ.ά.

9ον Ο Γιάννης Ρωμνάκης (σε αντίθεση με τους άλλους δύο Κρητικούς οπλαρχηγούς Μιχάλη Κόρακα και Δημήτρη Κουρμούλη που πέρασαν ένα φεγγάρι από την Κάρπαθο) εγκαταστάθηκε μόνιμα και έσωσε το νησί μας από τον όλεθρο, και αφανισμό. Διότι, μετά το Ολοκαύτωμα της Κάσου στις 9 Ιουνίου 1824, ο ενωμένος τουρκο-αιγυπτιακός στόλος με ναύαρχο τον Ισμαήλ Γιβραλτάρ κατευθύνθηκε στην Κάρπαθο και αγκυροβόλησε στο Μακρύ Γιαλό με άγριες διαθέσεις.Φάνταζε πια αναπόδραστη η ανάγκη υποταγής των Καρπαθίων, αντιμέτωποι με μακράν υπέρτερες δυνάμεις του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου. Ο Σ(η)τειακός Αρχικαπετάνιος Γιάννης Ρωμνάκης υπό άκρα μυστικότητα πήρε την πρωτοβουλία για λογαριασμό των Καρπαθίων να συνδιαλλαγεί με τον αρχηγό των στιφών Χουσεΐν Μπέη και αποδείχθηκε περίτεχνος διαπραγματευτής με συνείδηση του κόστους και συναίσθηση της ευθύνης. Δήλωσε υποταγή με καταβολή και των αναλογούντων φόρων των επαναστατικών χρόνων και διαφύλαξε τον πληθυσμό από τη σφαγή, την ατίμωση και τα σκλαβοπάζαρα της Μπαρμπαριάς. Έτσι η Κάρπαθος απέφυγε τις βαρβαρότητες της Κάσου.

10ον Οι αναφορές που φέρουν τον φονιά Μπαϊρακτάρη, είτε μέλος της ομάδας που δήθεν ανήκε στον αρχικαπετάνιο Γιάννη Ρωμνάκη, άρα ανδρείκελο και υποκινούμενος του ή ότι ο ίδιος ο Ρωμνάκης εκτέλεσε τον Χατζηλία Οικονόμου είναι βάναυση παραποίηση των γεγονότων από κατευθυνόμενους κονδυλοφόρους. To λέω απερίφραστα, το λέω χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη. Στους παραχαράκτες της ιστορίας διέλαθε της προσοχής ο μεταξύ τους συγγενικός δεσμός όντας συμπέθεροι, αφού η πρωτότοκος αδελφή του Χατζηλία Γ. Οικονόμου κανακαρά Μαρούκλα, παντρεύτηκε τον μικρότερο αδελφό Γεώργιο Ρωμνάκη. Παιδιά τους, οι ανεψιές του Χατζηλία Οικονόμου:

Κυραννιά Εμμαν. Χουβαρδά – Ρωμνάκη – Οικονόμου

Καλλίτσα Γεωργ. Λαμπρινού – Ρωμνάκη – Οικονόμου (Στειακιά).

Ζαμπία Ανδρέα Ποταμιάνου – Ρωμνάκη – Οικονόμου .

Σημ. Στο γάμο τους στο Μορροού πρωτοτραγουδήθηκε η «Μονοβασιά», γνωστό Σητειακό τραγούδι «τάβλας» και πλέον, σήμερα δημοφιλές παραδοσιακό, καθιστικού γλεντιού στην κάτω Κάρπαθο.

11ον Και σημαντικό. Οι αναγραφείσες ως αφηγήσεις του Παπα Πετρίτη για την αιτία, τον τρόπο και τόπο δολοφονίας του Χατζηλία χαρακτηρίζονται και είναι κακόβουλες μυθοπλασίες, Απέχουν έτη φωτός!… από την ιστορική πραγματικότητα και αποπροσανατολίζουν. Φως φανάρι υπήρξαν υποβολιμαίες, με συστηματικές αποσιωπήσεις και παραποιήσεις στοιχείων υπαγορευόμενες από τον εκκλησιαστικό του προϊστάμενο Νεόφυτο Β΄ να απαξιώσουν την εθνική προσφορά του Χατζηλία, να τον καταστήσουν αποσυνάγωγο και να καλύψουν τους ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας του Μεγάλου ανδρός. Θα γίνουμε πιο συγκεκριμένοι γιατί δεν πρέπει να μιλάμε με γρίφους.

Σημ. 1η Είναι δυνατόν Κρητικοί φυγάδες να έχουν έγκλειστο σε ελαιοτριβείο τον Αποστολάκη Κάλογλου να γυρίζει λέει… το πιεστήριο, δίκην τετράποδου. Ποιόν; Τον δάσκαλο και γαμπρό του Χατζηλία Οικονόμου. Τον πρόεδρο της Ελληνικής Δημαρχίας και Επιτροπής Εράνων της Καρπάθου για τον αγώνα της Ανεξαρτησίας (πρώτη σε καταθέσεις στη Γενική Κάσσα της Ύδρας σε Πανδωδεκανησιακό επίπεδο) χάρη στην εντιμότητα και ακεραιότητα που επέδειξε στη διαχείριση των χρηματικών εισφορών. Τον άνδρα, που προηγούμενα, από τη θέση του γραμματέα του Χεβίδου της Αιγύπτου καίρια και εμπιστευτική θέση που κατείχε, ενημέρωνε έγκαιρα τους ναυμάχους του ’21

Μιαούλη και Κανάρη για τις στρατιωτικές αποστολές και προμήθειες στον Σουλτάνο που προγραμματίζονταν και πολλές δεν έφθαναν ποτέ στην Κωνσταντινούπολη, στον προορισμό τους.

Φυλακισμένο και λοιδορούμενο τον Aποστολάκη Κάλογλου, ο οποίος αργότερα υπηρέτησε στο γραφείο του βασιλιά Όθωνα και επί βασιλέως Γεωργίου Α’ η Κυβέρνηση της Ελλάδος του απένειμε το αργυρό μετάλλιο «Αριστείο του Αγώνα» και τον περιέλαβε στον κατάλογο των προμάχων της πατρίδας, και να πάει λέει…ο ίδιος ο Χατζηλίας στη φωλιά του λύκου να τον απελευθερώσει, να βιώσει τον απόλυτο εξευτελισμό, να γίνει σούργελο και αντικείμενο χλευασμού, να χάσει και τη ζωή του και δεν έστελνε καλύτερα τον Αρχικαπετάνιο Kρητικό συμπέθερο του Γιάννη Ρωμνάκη να εξοντώσει την υποτιθέμενη κρητική μαφία στο άψε-σβήσε, στο πι και φι, με μια σφαλιάρα μόνο. Έλεος!… με τις φαιδρότητες, που μόνο καγχασμό προκαλούν.

Σημ. 3η Ο Αλντονς Χάξλεϊ το ξεκαθαρίζει: «Εξήντα επαναλήψεις μετατρέπουν το ψέμα σε αλήθεια». Δηλαδή, διαμορφώνουν την κοινή γνώμη… κατά τη γνώμη τους! Αυτό το γνώριζαν καλά οι ηθικοί αυτουργοί και οι έμμισθοι τερατολόγοι κονδυλοφόροι τους.

Σημ. 4η Δεν είναι διόλου τυχαία, η καταγεγραμμένη ιστορικά το έτος 1829 δολοφονία του Χατζηλία Γ. Οικονόμου που σατανικά, συμπίπτει χρονικά με το ανθελληνικό έγγραφο με ημερομηνία 1η Αυγούστου 1829 του Γρηγορίου, πρωτοσύγκελου του μητροπολίτη Ρόδου Αγαπίου, που μόλις πρόσφατα, άνοιξαν τα κιτάπια της ιστορίας και ήλθαν στη δημοσιότητα από έρευνες του συγγραφέα Μηνά Νικ. Παπαγεωργίου προς τον δεσπότη Καρπάθου Νεόφυτο Β’ (Γενικά Αρχεία Κράτους Φακ. 85) και επαληθεύεται η ρίζα του κακού, η γενεσιουργός αιτία για ό,τι τραγικό επακολούθησε:

«…Λυπάται η ψυχή μου δεσπότη μου ακούοντας την ανυποταγήν και αποστασία των χριστιανών επαρχιωτών σου όπου φέρουν προς τον ενδοξότατον και πολυχρόνιον μπέι εφένδη μας…» και τον παροτρύνει:

«…η σεβασμιότης σου έχεις χρέος τα τους συμβουλεύεις εις το συμφέρον τους και να πείσεις ένα δύο προεστούς φρόνιμους επαρχιώτες σου να έλθουν στη Ρόδο να προσκυνήσουν τον εφέντη μας Σουκιούρ μπέι να λάβουν χαρατζοχάρτια».

Και ολοκληρώνει με την αντεθνική απειλητική επισήμανση:

«…να εξαλειφθεί από τον νουν τους αυτή η μάταια ελπίς «ελευθερία» διότι δεν υπάρχει τέτοιο πράμα ποτέ και ας μην το φρονούν οι χριστιανοί σου και ας έρθουν εις αίσθησιν, άλλως θα τα πληρώσουν διπλά».

Ιδιαίτερα ντροπιαστική η προειδοποιητική απειλή για την τύχη που τους περιμένει και φαντάζομαι τη λύτρωση της αξιοθρήνητης δεσποτείας της εποχής, με την προαποφασισθείσα δολοφονία του Χατζηλία Οικονόμου, ενώ κάλλιστα -αν δεν διακατείχετο από εχθροπάθεια- θα μπορούσε ο δεσπότης Νεόφυτος Β΄ ως άλλος Αθανάσιος Διάκος να προτάξει στον συνάδελφο του «Άγιο» της Ρόδου ένα στιβαρό, τσεκουράτο «ΟΧΙ!» και να μη μεταβληθεί σε πειθήνιο και άβουλο εντολοδόχο.

Αποδεικνύεται λοιπόν περίτρανα ότι, ότι αφού δεν πήγαινε ο Χατζηλίας Οικονόμου στη Ρόδο να προσκυνήσει, ρίχθηκε στον… Καιάδα. Τον εκτέλεσαν, τον έφαγαν μπαμπέσικα προκειμένου να εξευμενίσουν τον «ενδοξότατον και πολύχρόνιον μπέι εφέντη τους».

Σημ. Θα ήταν ευχής έργο να ανευρεθεί και η κρυπτογραφική απάντηση του δεσπότη Νεοφύτου Β’, στον «Άγιο» της Ρόδου της οποίας το νόημα, είμαι βέβαιος ότι θα έλεγε:

«…Εντολή εξετελέσθη. Παρακαλούμεν εξευμενίσατε πολυχρονεμένο εφένδη μας!…»

12ον Τραγική ειρωνία. Το ξενόδουλο έγγραφο του δεσπότη της Ρόδου φέρει ημερομηνία 1η Αυγούστου 1829. Μόλις τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 5 Αυγούστου του ίδιου έτους ο ανυποψίαστος Χατζηλίας Οικονόμου με τον συνάδελφο του Γεώργιο Ψαρουδάκη αγωνιούν, απευθύνουν με έγγραφο τους στη Δ΄ Εθνοσυνέλευση, δραματική έκκληση να παραμείνει η Κάρπαθος μέρος της Ελληνικής Επικράτειας, ενώ πίσω από την πλάτη του η δεσποτεία ραδιουργούσε. Απεργάζετο την φυσική του εξόντωση οπλίζοντας το χέρι του φονιά. Παραθέτουμε το ιστορικό έγγραφο:

5 Αυγούστου 1829.

«Οι υποσημειούμενοι πληρεξούσιοι της Καρπάθου παρακαλούμεν την σεβαστήν Συνέλευσιν να ενθυμηθή τους όρκους οι οποίοι μας συνδέουσι με το Έθνος όλον και τα πάθη, όπου δια την ελευθερίαν έπαθον οι Καρπάθιοι και να μη στέρξη την καταδίκην τόσων αδελφών και συναγωνιστών, αλλά να συστήση τα δίκαια αυτών εις την κηδεμονίαν του εξοχωτάτου Κυβερνήτου της Ελλάδος, δια να μεσιτεύση η Α. Εξοχότης, όπως ηξεύρει, προς τους σεβαστούς Μονάρχας, δια να μην αποσπασθή και η Κάρπαθος από την ολομέλειαν της Ελλάδος». Οι πληρεξούσιοι της Καρπάθου.

Χατζηλίας Γ. Οικονόμου – Γεώργιος Ψαρουδάκης

Δικαιούται λοιπόν ο επαρκώς ενημερωμένος πολίτης να συμπεράνει ότι, ο Χατζηλίας Οικονόμου δολοφονήθηκε τρεις μήνες αργότερα, το Φθινόπωρο του 1829 περίοδο συγκομιδής ελαιόκαρπου, μια και αναφέρουν για «λιοτρίβια» οι κονδυλοφόροι του δεσπότη. (Ως προς την εποχή, θα… συμφωνήσουμε).

Διερωτώμαι -καλή τη πίστει- γνωστού όντως ότι το κτίριο της Αρχιεπισκοπής στο Απέρι (κατοικία δεσπότη και γραφεία Μητρόπολης) εθεωρείτο, και πράγματι ήταν άβατο ακόμη και στους Οθωμανούς κατακτητές, δεν ωθεί σε καχυποψία γιατί έλαβαν χώρα επιλεκτικές λαθροχειρίες στα Αρχεία της Μητρόπολης με προσθαφαιρέσεις επίμαχων ντοκουμέντων της επαναστατικής περιόδου, που αφορούσαν την εθνοφελή προσφορά του Χατζηλία Οικονόμου και τους λόγους της δολοφονίας του.

Όμως, ο Θεός αγαπάει τον κλέφτη, αλλά δεν ξεχνάει και τον νοικοκύρη και η αλήθεια ακόμα και κουτσή έλκεται στην κορυφή (ριμάρει, έτσι;)

Για τους πρωτοπόρους Καρπάθιους ιστορικούς και ερευνητές: Εμμανουήλ Μανωλακάκη, Μιχαήλ-Μιχαηλίδη-Νουάρο και τους νεότερους: Μανώλη Πρωτοψάλτη, Ντίνο Μελά, Μανώλη Μελά, Μιχαήλ Χιώτη, Μηνά Παπαγεωργίου κ. ά, ήταν των αδυνάτων, αδύνατο να αντλήσουν πληροφορίες και στοιχεία από τα λεηλατημένα Αρχεία της Μητρόπολης Καρπάθου και φυσικά κατέφυγαν στα φιλόξενα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Αθήνα – Τμήμα Παλιγγενεσίας.

Τα ξεψάχνισαν και ήλθαν στη δημοσιότητα τα χολώδη, κείμενα των επιστολών του δεσπότη προς την Ελληνική Κυβέρνηση που μνησίκακα κατηγορούσε τον Χατζηλία Οικονόμου, ούτε λίγο, ούτε πολύ:

«Ως τον κάκιστο πάντων των ανθρώπων!…»

Που τον δαιμονοποιούσε με στηλιτευτική ειρωνία, που τον χαρακτήριζε περίπου σαν χανσενικό!… που πρόδιδαν όμως, ανοίκειο γεροντικό πείσμα, αβυσσαλέα εμπάθεια, ασυμβίβαστα για πνευματικό ταγό σε καιρούς χαλεπούς:

«Χατζη-κακο(η)λιός!… αντίθεος!.. αποστάτης!… κακόβουλος!… φιλοτάραχος! κακοποιόν πνεύμα!… ανόητος!… αλαζόνας!… ματαιόφρονας!…

Αυτά, καθ΄ ον χρόνο οι συμπατριώτες του τον επέλεγαν δύο φορές Παραστάτη (Βουλευτή) στις Εθνοσυνελεύσεις του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, αναγνωρίζοντας τα ηγετικά του προσόντα και τις ανιδιοτελείς επιδιώξεις.

Ενώ και ο Μιχαηλίδης- Νουάρος τον θεωρεί: «Ως τον πρώτο και τακτικό παραστάτη της Επαρχίας Καρπάθου στις Εθνοσυνελεύσεις».

Σημ. Μήπως θα ήταν ενδιαφέρον, να διατυπώσουμε και εμείς στην καθαρεύουσα, τη γλώσσα της εποχής αντίστοιχους αλλά επαινετικούς χαρακτηρισμούς για τον Χατζηλία που ασφαλώς και θα απηχούσαν την κοινή γνώμη των συμπατριωτών, λ.χ:

«Χατζη-καλοηλιός, καλλίλογος, ωκύς στο λόγο, οξύς στο νου, γενναιόδωρος, μεγαλόδωρος, πατριδολάτρης, πιστός στον κώδικα τιμής στην υπεράσπιση του δικαιώματος της ελευθερίας της πατρίδος του κ.ά».

Αντιλαμβάνεσθε βέβαια τις ολέθριες συνέπειες από τη διχογνωμία μεταξύ ποιμνίου και δεσπότη για τον άνδρα Χατζηλία Οικονόμου. Συνάμα, την έκπληξη και το θυμό των μελών της Ελληνικής Κυβέρνησης για τις αντιφατικές εκ Καρπάθου, τοποθετήσεις και ενώ τα καρυοφύλλια κροτούσαν, οι πληγωμένοι βογκούσαν, η πατρίδα αιμορροούσε, ποιόν να πιστέψουν; Το σύνολο των Καρπαθίων ή την υπογραφή του ενός, ας ήταν και δεσπότης. Εύκολη η επιλογή.

14ον Σε οικογενειακό κέντημα βρίσκεται το επίγραμμα στην επιτύμβια στήλη του Χατζηλία Γ. Οικονόμου γραμμένο δια χειρός του γαμβρού του και δασκάλου Αποστολάκη Κάλλογλου -σύζυγος της δευτερότοκης αδελφής του Ζαμπίας Το επίγραμμα επί λέξει: «

Αναυπάθητι εν Κυρίω, ψυχή γενναία, Αετέ τ’ Απερίου».

15ον Στις 20 Ιανουαρίου 1838 η επανακάμψασα Οθωμανική διοίκηση επιδικάζει στον αρχικαπετάνιο Γιάννη Ρωμνάκη χρηματική ποινή 3.500 γρόσια (Κurus) για την αυτοδικία -τονίζω για την αυτοδικία- που διέπραξε να εκτελέσει τον Μπαϊρακτάρη, τον αρειμάνιο φονιά του αρχηγέτη της Καρπάθου και συμπέθερo του Χατζηλία Γ. Οικονόμου. Εκ του πονηρού πάντως η εκφρασθείσα δικανική ευαισθησία εννιά χρόνια αργότερα του Οθωμανού διοικητή Κατήρ Αγά Καβάπασι για τον τραγικό χαμό του Χατζηλία Οικονόμου, γιατί έτσι κι αλλιώς αν ζούσε, σε αντίποινα θα τον κρεμάγανε στο γεροπλάτανο δίπλα στο γεφυράκι του Απερίου για παραδειγματισμό. Αναρωτηθήκατε πόσο θα τον ήθελαν ολοζώντανο να υποστεί, τον αλλά… «τούρκα» βασανιστικό θάνατο, ενήμεροι χαρτί και καλαμάρι από τους Έλληνες υποτακτικούς τους.

Παραμύθια της χαλιμάς λοιπόν ότι ήθελαν να επιβάλλουν δήθεν το Νόμο για τον φόνο. Απλά, έγινε ό,τι έγινε, για τους παράδες… «Ριάλια!» – «ριάλια!» τα λένε οι Κύπριοι. Μoney! – money! οι Άγγλοι και έστησαν, ούτως ειπείν… «δικαστήριο». Έστω και έτσι, με ποιους ψευδομάρτυρες;

16ον Και σπουδαιότερο. Εις τους κατέχοντες εξουσία, θα υπενθυμίσω τα λόγια της προσφώνησης του αείμνηστου συμπατριώτη μας και διακεκριμένου ερευνητή, Μενεδιάτη δικηγόρου Ντίνου Μελά στο Απέρι στις 11 Αυγούστου 2010, ημέρα εκδήλωσης Τιμής και Μνήμης στον Χατζηλία Γ. Οικονόμου. Προφανώς, υπό το κράτος συναισθηματικής φόρτισης αλλά ξεκάθαρος στις διατυπώσεις του, κατακεραύνωσε την κουστωδία των επισήμων με σκληρά λόγια και δηκτικά υπονοούμενα.

«… Θα ήμουν σήμερον πράγματι πολύ ευτυχής, αφού η Κάρπαθος ύστερα από 181 χρόνια αποδίδει επί τέλους ιστορική δικαιοσύνη και τιμά τον Χατζηλία Οικονόμου, αν βέβαια οι τιμές αυτές ήταν ανάλογες ή τουλάχιστον προσιδίαζαν κάπως στο Εθνικό ανάστημα του τιμώμενου ανδρός. Αλλά είναι; Τις φρονίμοις ολίγα…» και συνεχίζει υποδεικνύοντας το αυτονόητο:

«…Ας θεωρήσουμε αυτήν την εκδήλωση ως εναρκτική, συμβολική, και ανυπερθέτως αναμένομεν τις δέουσες τιμές να αποδοθούν στο μέλλο και ολοκληρώνει:

«Αείμνηστε Χατζηλία!

Γενεές Καρπαθίων σου ζητούμε σήμερο, ένα μεγάλο συγγνώμη…»

Σημ. 1η Ο υποσημειούμενος, δημοτικός σύμβουλος την περίοδο εκείνη ατυχώς, λόγω ανηλειμμένων επαγγελματικών υποχρεώσεων βρισκόμουν εκτός Ελλάδος. Όμως, προθύμως, εκθύμως, θα πλειοδοτούσα τις θέσεις του αείμνηστου Ντίνου Μελά.

Σημ. 2η Αργότερα, εμβρόντητος πληροφορήθηκα και τραγελαφικά happenings. Στην προσπάθεια αναζήτησης απογόνων του Χατζηλία, η ορισθείσα Επιτροπή χτυπούσε πόρτες, άσχετες με τον τιμώμενο. Άλλοι πιο άσχετοι, αναφέρονταν από τους ομιλητές ως συγγενείς του! και το πιο σπαραξικάρδιο. Αντί λιθογραφία του 1821, εποχής του τιμώμενου, κυκλοφορού σε φωτογραφία – πορτρέτο γνωστού Απερίτη του 1910!… δήθεν ως αυθεντική του Χατζηλία, για φιλοτέχνηση της προτομής του. Προχειρότητες «άρπα-κόλλα».

15ον και κατακλείδα. Ως γνωστόν, το μόνο «ορφανό» από άποψη ονοματοδοσίας Αεροδρόμιο στην Ελλάδα που μας κάνει παγκοσμίως καταγέλαστους, παραμένει της Καρπάθου, εξ αιτίας τοπικιστικών σκοπιμοτήτων, πλέον ανούσιων και ξεπερασμένων με ενιαίο τον Δήμο Καρπάθου. Με βάση λοιπόν τα νεότερα στοιχεία και την περαιτέρω ανάδειξη της εκ προθέσεως συσκότισης της επαναστατικής περιόδου με κατευθυνόμενες συκοφαντίες και αδιανόητα ψεύδη, να δώσουμε τέλος στη σύγχυση και την απροσδιοριστία. Να γνωρίσουμε τους πραγματικούς ήρωες του 1821 και όχι τους πρωθύστερα κατασκευασμένους. Ιδού η ευκαιρία να πορευθούμε στο μέλλον γνωρίζοντας το παρελθόν, τιμώντας τον Εθνεγέρτη και Μάρτυρα της Καρπαθιακής ελευθερίας όπως του αξίζει. Τον «Πατριδολάτρη», όχι «εθνικιστή» που περιφρόνησε υπαρξιακά τον πλούτο, πρωταγωνίστησε και θυσιάστηκε για την ελευθερία της πατρίδας του.

Υπεραρκετά τα 188 χρόνια εξοστρακισμού του Χατζηλία στο πυρ το εξώτερο. Στην έσχατη περιφρόνηση με το στίγμα του «φιλοτάραχου», «ματαιόφρονα» και άλλων ηχηρών παρόμοιων:

«Οι καιροί ου μενετοί της ημετέρας βραδύτητας» έλεγε ο Θουκυδίδης.

Ως ελάχιστο φόρο τιμής, ας ονομάσουμε «ΧΑΤΖΗΛΙΑΣ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ» το Αεροδρόμιο της Καρπάθου, αφού ατυχώς, η οικογένεια των Οικονόμου -ελλείψει αρρενογονίας- δεν έχει πλέον φερώνυμους απογόνους να τρέξουν το θέμα.

ΕΠΙΜΥΘΙΟ

Κατακαημένη Κάρπαθος! Άλλα επτά χρόνια νιρβάνιας ολιγωρίας και βολικής σιωπής πέρασαν. Άραγε θα βρεθεί επί τέλους άξιος μιμητής του θρυλικού Νικολάου Πλαστήρα με πυγμή να πάρει την ιστορική απόφαση, ώστε να μη διαγραφεί από την συλλογική μνήμη ο Χατζηλίας Οικονόμου ή θα δικαιώνεται η διαχρονική γνώμη που λέει ότι στην Κάρπαθο, ανθεί το σπορ της κατεδάφισης των αξιών. O εξωραϊσμός και επικράτηση του «άδειου ποκάμισου» που πάντα κέρδιζε το λεόντειο κομμάτι της προβολής. Μην ξεχνάμε, ο σοφός λαός -προσωπικά το ασπάζομαι- έχει ψωμοτύρι τη φράση:

«Ο Καρπάθιος, Άγιος κι΄αν γινεί, σκ@τένι@ δόξα θά ’χει!».

Με ψύχραιμη λοιπόν προσέγγιση της ιστορίας μας, να δώσουμε βήμα στον Καρπαθιακό λαό με Δημοψήφισμα να αποφασίσει για την ονοματοδοσία του αεροδρομίου μας. Ορίστε η ευκαιρία να αποτινάξουμε κάθε ενοχή και τύψη οι Καρπάθιοι, διότι ο Χατζηλίας Γ. Οικονόμου δικαιωματικά ανήκει στο Πάνθεον των ηρώων και των μαρτύρων του Έθνους και όχι μόνο του Μεγάλου χωριού.