γράφει ο Αριστείδης Μιαούλης
Αφοσιωμένος υπηρέτης της λιτής αμεσότητας που εκπέμπουν τα ντοκουμέντα ο καλός μου φίλος πολυγραφότατος συγγραφέας Μιχάλης Κ. Σκουλιός, δεν με εξέπληξε με το νέο δώρο του.
Απ΄τα πολυτίμητα που κατατίθενται στη Δωδεκανησιακή ιστορία. Τη νέα του μελέτη με τον τίτλο « Κάσος 1830- 1960» – Συνοπτική μελέτη για την ιστορία της Κάσου μετά το Ολοκαύτωμα και μέχρι την Ενσωμάτωση και την ανοικοδόμηση. Αθήνα 2021.
Πρωτίστως ένα μπράβο στον Δήμαρχο της Ηρωϊκής Νήσου Κάσου κ. Μιχάλη Ερωτόκριτο και το Δ.Σ. για την οικονομική στήριξη της έκδοσης που εκδίδεται με την ευκαιρία των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Προσυπογράφω την σημείωση του κ. Ερωτόκριτου πως « ο συγγραφέας μας παρουσιάζει με ιδιαίτερη υπομονή, σχολαστικότητα και επιμέλεια άγνωστες πτυχές της ιστορίας μας, σε ένα έργο που θα αποτελέσει σίγουρα πολύτιμο βοήθημα όχι μόνο για τις νεότερες γενιές συμπατριωτών μας αλλά και για τους ιστορικούς του μέλλοντος».
Με απόλυτη τάξη συνθέτει ο κ. Σκουλιός στις 405 σελίδες του πονήματός του τις δύο μεγάλες ενότητες της έμπλεης πάθους πολυετούς έρευνάς του: Η ιστορική περίοδος 1830-1960 με τα πολιτικοκοινωνικά γεγονότα της και οι βιογραφίες αξιοσημείωτων ανθρώπων της Κάσου. Ουσιαστικά μαθαίνουμε την ιστορία της Κάσου της μετα-καταστροφικής περιόδου του 1821 με μια ικανοποιητική σαφήνεια .
Τα ντοκουμέντα που παραθέτει ο κ. Σκουλιός αποτελούν αιτιολογικές αναδρομές στους δρόμους της μικρής κοινωνίας της όμορφης και γαλήνιας αγαπημένης Κάσου. Ποιητής της μνήμης και της καταγραφής κάθε στιγμής του νησιού του, περνά με πλεονάζουσα ευαισθησία το υλικό του, με τρόπο καθοδηγητικό θα αποτολμούσα να πω σε όποιον, θα ήθελε να ακολουθήσει τα χνάρια του για να προσεγγίσει την ιστορία του τόπου του, όποιου θα ήθελε να ακολουθήσει το παράδειγμά του.
Μπορεί ο συγγραφέας να αναπτύσσει τους εσωγενείς παράγοντες του τόπου του, όμως το νήμα του υλικού απλώνεται στον απανταχού ελληνισμό. Δεν αφήνει να παρεισδύσουν στο υλικό του περιττές λεπτομέρειες. Η επίμονη και διερευνητική ματιά του ζηλευτή, όπως θα έπρεπε να είναι οι ανάλογες έρευνες. ΄
Όλα τα κεφάλαια που μου κίνησαν το ενδιαφέρον και ας μην είμαι Κασιώτης. Είμαι όμως Δωδεκανήσιος και κάτω από τις ίδιες ηλιαχτίδες τούτης της ευλογημένης μεριάς της γης γεννήθηκα και ζώ. Δυο τρία κεφάλαια, τα διάβασα και τα ξαναδιαβάζω: Οι κακουχίες και η πείνα με τις απίστευτες έμμετρες μαρτυρίες του πόνου των Κασίων που επούλησαν « τις τέντζερες τσαι τα χρουσαφικά» τους για να πάρουν «παλιοκρίθαρο» να ζήσουν τα παιδιά τους, συνδρομή των ξενιτεμένων της Αιγύπτου για «την επισκευή και επιδιόρθωσιν των Σχολών της Κάσου, οι άλλοι απανταχού παροικιακοί Σύλλογοι, και τα πρόσωπα.
Κάποια από αυτά τα γνώρισα όπως ο δάσκαλος Μιχάλης Καραγιαννάκης του Αντ. (1920-2011) , του οποίου δεκάδες ομιλίες εκφώνησα στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Ρόδου της ΕΡΤ Ρόδου, του οποίου υπήρξε πιστός συνεργάτες, ο παπα Βασίλης Μαντινάος Μ (1934-2005) επίσης ένας αξιόλογος μελετητής και ερευνητής της Κασιακής και όχι μόνο ιστορίας, ο πρώην δήμαρχος Γιώργος Παπαγεωργίου του Βασ, στο οποίο οφείλω ευχαριστίες για την πολύτιμη βοήθειά του όταν πρωτοβρέθηκα στην Κάσο το 1983, οι Ηλίας και Σάββας Περσελής, πολύτιμοι ιστοί στο μουσικό υφάδι του Ελληνισμού και ο στρατοκόπος της Κασιακής λαογραφίας Αντώνης Μηνάς Σοφός (1915-2009).
Η αναψηλάφηση του παρελθόντος ενός τόπου δεν είναι εύκολη υπόθεση. ΄Όποιος την επιχειρεί θρέφει με πολλές προσδοκίες τον αναγνώστη του.
Ο Μιχάλης Κ. Σκουλιός στο νέο του πόνημα, τουλάχιστον εμένα, με ικανοποίησε και ως αίσθημα και ως αίσθηση. Είμαι σίγουρος και σας αναγνώστες…
