Με αφορμή την δράση του Γεωργίου Πρωτόπαπα από το Όθος Καρπάθου (1874 – 29.11.1928) και την καθιέρωση της 4ης Ιουνίου ως ημέρας «Τιμής του πατριωτισμού́ των κατοίκων της δημοτικής κοινότητας Όθους του δήμου Καρπάθου», θα κάνουμε μία σύντομη αναφορά στο Γ. Συνέδριο Πάτμου 1912 (3/16 Ιουνίου έως 5/18 Ιουνίου ) με ψήφισμα την 4ης Ιουνίου 1912 ,με Χειρόγραφο του υποπρόξενου Σταύρου Λιάτη που παρακολούθησε το Παννησιωτικό Συνέδριο .
Μία σύντομη αναδρομή στα γεγονότα που οδήγησαν να πραγματοποιηθούν τα παρακάτω «Συνέδρια» όπου αφορούσαν την Κάρπαθο την περίοδο από 1908 έως το 1912 ήταν τα εξής :
Οι Νεότουρκοι με το σύνταγμα του 1908 καθιέρωσαν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία για τους “ραγιάδες”, που μέχρι τότε πλήρωναν φόρο (το σαλγέν) και απαλλάσσονταν.
Πολλοί στρατολογήθηκαν και στάλθηκαν να υπηρετήσουν σε διάφορα μέρη, ενώ άλλοι που δεν παρουσιάσθηκαν και κηρύχθηκαν ανυπότακτοι κατέφυγαν στα βουνά, προκειμένου να αποφύγουν τη σύλληψη από τους έφιππους χωροφύλακες (σουβαρίδες) .
Η πραγματική κατάργησή τους, καθώς και η διοικητική και φορολογική εξίσωση των νησιών με τις άλλες Επαρχίες, έγινε τον Ιούλιο του 1909.
Το 1912, από τις 28 Απριλίου ως τις 20 Μαΐου, οι Ιταλοί κατέλαβαν κατά χρονολογική σειρά, εκτός από τη Ρόδο (4.5), την Αστυπάλαια (28.4), τη Χάλκη (8.5), την Κάλυμνο, τη Λέρο, τους Λειψούς, τη Νίσυρο, την Πάτμο, την Τήλο, την Κάσο, την Κάρπαθο (όλα στις 12.5), τη Σύμη (19.5) και τελευταία την Κω (20.5). Πρόκειται δηλαδή για 13 νησιά, στα οποία θα προστεθεί και το Καστελόριζο
*(Σημείωση) (1.3.1921). θα τους το παραδώσουν οι Γάλλοι που το είχαν καταλάβει το 1915.Να σημειωθεί ότι το Καστελόριζο δεν καταλείφθηκε από τους Ιταλούς και μόλις το 1921 έναντι αδράς αμοιβής θα το αποκτήσουν από τους Γάλλους . Α. Συνέδριο Καλύμνου 1908 (5 Σεπτεμβρίου έως 9 Σεπτεμβρίου) Νότιων Σποράδων Εκπρόσωπος Καρπάθου Εμμανουήλ Παπα Μιχαήλ ,Ιατρός Απέρι Καρπάθου
Δεν έλαβαν μέρος Ικαρία , Αστυπάλαια , Κάσος ,Χάλκη και Τήλος
Β. Συνέδριο Σύμης 1909 (19 Σεπτεμβρίου έως 28 Σεπτεμβρίου) Δωδεκανήσου Εκπρόσωπος Καρπάθου Γεώργιος Πρωτόπαπας ,Όθος Καρπάθου
Δεν έλαβαν μέρος Αστυπάλαια ,Λέρος και Ικαρία
Γ. Συνέδριο Πάτμου 1912 (3/16 Ιουνίου έως 5/18 Ιουνίου ) -Πανησσιωτικό/Αιγαιοπελαγίτικο
Εκπρόσωπος Καρπάθου Γεώργιος Πρωτόπαπας ,Όθος Καρπάθου (Έλαβε 105 γρόσια με το πληρεξούσιο) Δεν έλαβαν μέρος Αστυπάλαια και Λειψοί.
Δ. Συνέδριο Λονδίνο 30η Δεκεμβρίου 1912
(Περί Αποδόσεως εις Ελλάδα των Νήσων του Αιγαίου Πελάγους ) Μανιφέστο της επιτροπής 12 νήσων που ζητάει την ένωση με την Ελλάδα κατά το παράδειγμα της Κρήτης Russell & Evans , Westminster London
Οι Ονομασίες που χρησιμοποιήθηκαν την παραπάνω πέριοδο είναι οι παρακάτω :
Α.Αιγαιοπελαγίτικο Συνέδριο το ονόμασε η Κως σε αίτημα ένωσης με την Ελλάδα που έστειλε στον Ελευθέριο Βενιζέλο . Β.Νότιοι Σποράδες για την επίσημη Ελληνική Κυβέρνηση και στα συνέδρια των «Δωδεκανήσιων» Γ.Δώδεκα (12) προνομιούχα Νησιά εκτός από την Ρόδο και την Κω για την Οθωμανική Αυτοκρατορία Ρόδος & Κως
-1.Κάλυμνος, 2.Σύμη, 3.Λέρος,4. Ικαρία, 5.Πάτμος, 6.Αστυπάλαια, 7.Νίσυρος, 8.Χάλκη,9.Τήλος, 10.Κάρπαθος, 11.Κάσος, και 12.Καστελλόριζο
Δ.Οι Ιταλοί θα ονομάσουν την κτήση τους «Ρόδος και Δωδεκάνησος» (Rodi e Dodecaneso) Ρόδος & 1.Κάλυμνος, 2.Σύμη, 3.Λέρος, 4.Πάτμος, 5.Αστυπάλαια, 6.Νίσυρος, 7.Χάλκη, 8.Τήλος, 9.Κάρπαθος,10. Κάσος,11.Κως και 12.Λειψοι . Τα περισσότερα νησιά καταλήφθηκαν από την Ιταλία στα πλαίσια του Ιταλοτουρκικού Πολέμου, εκτός από το Καστελόριζο, που περιήλθε υπό ιταλική κυριαρχία μόλις το 1921, και την Ικαρία, που με την έκρηξη του Α’ Βαλκανικού Πόλεμου ενώθηκε με την Ελλάδα
Γ. Συνέδριο Πάτμου 1912 (3/16 Ιουνίου έως 5/18 Ιουνίου )
-Ψήφισμα 4 ης Ιουνίου 1912 Καταρχάς για να μην γίνονται παρερμηνείες με τις ημερομηνίες θα ήθελα να αναφερθώ ,στην ύπαρξη δύο ημερολογίων . Η Ελλάδα έως την 16η Φεβρουαρίου 1923 (ξημέρωσε 1 Μαρτίου ) ακολουθούσε το παλαιό (Ιουλιανό ) ημερολόγιο .
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ακολουθούσε το νέο ημερολόγιο (Γρηγοριανό ) το οποίο είχε διαφορά 13 ημέρες . Τέλος η Ιταλία ακολουθούσε και η ιδια το νέο ημερολόγιο (Γρηγοριανό). Επομένως οι επικοινωνία με την επίσημη Ελλάδα γίνεται με δύο ημερομηνίες .Πρώτη η Ελληνική και έπειτα η Οθωμανική ή Ιταλική Συμπέρασμα στην Πάτμο- η 17η Ιουνίου 1912 έγινε 4η Ιουνίου 1912 ως Ελληνικό Έδαφος .
Με την κατάληψη των νησιών από τους Ιταλούς στο διάστημα από 28 Απριλίου 1912 όπου ξεκινάει την κατάληψη των νησιών με την Αστυπάλαια και την ολοκληρώνει στις 20 Μαΐου 1912 με την Κω ,η Ελληνική κυβέρνηση θα επιδιώξει να καλύψει το κενό της εξουσίας, κατά το πέρασμα από τους Τούρκους στους Ιταλούς.
Καταβάλλεται προσπάθεια να οργανωθεί η διοικητική μηχανή και η οικονομική ζωή, όπως η χρήση χωριστής σημαίας (λευκός σταυρός σε γαλάζιο φόντο), η είσπραξη των τελωνειακών δασμών, η υιοθέτηση νέου νομοθετικού κώδικα, η καθιέρωση ειδικού γραμματοσήμου.
Παραγγέλλονται γραμματόσημα στον εκτυπωτικό οίκο «Ασπιώτη» στην Κέρκυρα. Το σχέδιο που επιλέγεται είναι η κεφαλή του Απόλλωνα – Ήλιου από αρχαίο νόμισμα της Ρόδου και επιγραφή ΚΟΙΝΟΝ ΝΗΣΙΩΤΩΝ.
Τα γραμματόσημα τυπώνονται (10.000 από το κάθε ένα) σε σειρά 3 αξιών 1 λεπτό πράσινο, 5 λεπτά μπλε, 10 λεπτά κόκκινο. Η ονομαστική αξία πολύ μικρή, συνολικά 16 λεπτά, κάτι που αποκλείει τον κερδοσκοπικό χαρακτήρα της έκδοσης. Τα γραμματόσημα φθάνουν στα νησιά και μπαίνουν σε χρήση κυρίως στην Κάλυμνο ,Κω ,Σύμη ,Χάλκη ,Αστυπάλαια, Ρόδο αλλά σε μικρή κλίμακα και αλλού.
Οι λεπτομερείς οδηγίες του υπουργού Εξωτερικών Λάμπρου Κορομηλά και του τμηματάρχη του Ίωνα Δραγούμη προς τον πρόξενο Ρόδου Π. Β. Παπαδάκη και τον υποπρόξενο Σταύρο Λιάτη, ανιψιό του ηγουμένου της Μονής της Πάτμου, στις 4/17.5 και 15/28.5.1912, αποσαφηνίζουν τις προθέσεις, οι οποίες υποδηλώνουν και τον πόθο για τη μελλοντική ένωση με τη Μητέρα Πατρίδα:
συσπείρωση των νησιωτών, εκλογή αντιπροσώπων, που θα μπορούσαν, συνερχόμενοι στην Πάτμο, να συγκροτήσουν το Γ΄ Συνέδριο (μετά το Α΄ της Καλύμνου το 1908 και το Β΄ της Σύμης το 1909), έκδοση ψηφίσματος για τη δημιουργία αυτόνομης νησιωτικής Πολιτείας
Η καθοδήγηση από την μητέρα Ελλάδα ενίσχυε το θάρρος και την αυτοπεποίθησή τους.
Κατά τα τέλη Μαΐου – αρχές Ιουνίου 1912, δύο γεγονότα απασχόλησαν τα Δωδεκάνησα: η συγκρότηση λαϊκής αντιπροσωπείας στη Ρόδο, με γραμματέα το δικηγόρο Γεωργιάδη και η περιήγηση στα νησιά του υποπρόξενου Στ. Λιάτη. Οι οδηγίες προς τους Έλληνες της πόλης και των χωριών της Ρόδου, που συντάχτηκαν από τον προαναφερθέντα γραμματέα της αντιπροσωπείας, συνιστούσαν την ευγενική αλλά σταθερή αποστασιοποίηση από τους Ιταλούς.
Οι κάτοικοι έπρεπε να αποφεύγουν θερμές φιλοϊταλικές εκδηλώσεις, για να μην καταντήσουν όργανα της ιταλικής προπαγάνδας. Ο Λιάτης, από την πλευρά του, επισκέπτεται την Κάλυμνο, την Κω, τη Σύμη, κινείται άνετα στη Ρόδο, συνεργάζεται με Ιταλούς αξιωματικούς για τη στρατολόγηση ελληνικής καταγωγής χωροφυλάκων, οργανώνει το επικείμενο να συνέλθει στην Πάτμο συνέδριο, επιλέγει τα κατάλληλα πρόσωπα για τις αντιπροσωπείες, εγκαρδιώνει τον πληθυσμό και τον ενισχύει πατριωτικά.
Τις εργασίες του συνεδρίου παρακολούθησε ο Θ. Σοφούλης από την ηγεμονία της Σάμου. Αφού πρώτα ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης Καλύμνου, βοήθησε και στη λήψη αποφάσεων.
Το Συνέδριο, επίσης, έγινε εν γνώσει του Ελευθέριου Βενιζέλου, τις δε εργασίες του παρακολούθησε κατά τρόπο αυστηρά μυστικό και ο Ίωνας Δραγούμης. Στα νησιά έχουν συσταθεί «Λαϊκές Επιτροπές», εθνικό κέντρο ορίζεται η μητρόπολη της Ρόδου. Φθάνουν όπλα σε ποσότητες στα νησιά.
Οι νησιώτες διαβεβαιώνουν τους Ιταλούς που το μαθαίνουν πως προορίζονται για άμυνα σε περίπτωση τουρκικής επίθεσης.
Το ατμόπλοιο «Πατρίς», ναυλωμένο μεταφέρει από τα άλλα νησιά σύνεδρους στην Πάτμο. Καμία αντίδραση από τους Ιταλούς σε όλα αυτά. Το συνέδριο αποφασίζει πως επειδή οι συνθήκες δεν επιτρέπουν την ένωση των νησιών με την μητέρα Ελλάδα κηρύσσει την αυτονομία των νησιών με ονομασία «Αυτόνομος Πολιτεία του Αιγαίου» με σημαία κυανή με λευκό στην μέση σταυρό και έμβλημα τον Απόλλωνα Ήλιο, αποφασίζει την χρησιμοποίηση των γραμματοσήμων που ήδη βρίσκονται σε όλες τις «Λαϊκές Επιτροπές» και τα χρήματα από τις εισπράξεις να κατατίθενται στο κοινό ταμείο των νησιών


.
Η συγκέντρωση έγινε «εν τω Ιερώ της Αποκαλύψεως Ιωάννου του Θεολόγου» στην Πάτμο. Άρχισε στις 3/16.6. και τελείωσε στις 5/18.6.1912, αλλά το ψήφισμα φέρει ημερομηνία 4/17.6.1912.
ΨΗΦΙΣΜΑ
Το Κοινόν των Νησιωτών του Αιγαίου ή Γ΄ Συνέδριον των πλείστων εξ αυτών. Αποτελούμενον εκ των πληρεξουσίων των υπό της Ιταλίας καταληφθεισών Νήσων. Συνελθόν εν τω εν Πάτμω Ιερώ της Αποκαλύψεως Ιωάννου του Θεολόγου, συμφώνως προς την Θέλησιν και την εντολήν του λαού Αυτών. Ψηφίζει
Α) Εκφράζει προς το Αδελφόν Ιταλικόν Έθνος, τον Βασιλέα και την Κυβέρνησιν Αυτού, την άπειρον ευγνωμοσύνην των κατοίκων των ειρημένων Νήσων, επί τη απελευθερώσει αυτών από του αφορήτου Τουρκικού ζυγού.
Β) Διαδηλοί την στερεάν απόφασιν του λαού των Χριστιανικών τούτων Νήσων, όπως υποστή πάσαν θυσίαν ίνα μη επανέλθη υπό την φρικώδη τυραννίαν των Τούρκων.
Γ) Διακηρύττει τον προαιώνιον εθνικόν των Νησιωτών πόθον της ενώσεως αυτών μετά της Μητρός Ελλάδος.
Δ) Κηρύσσει την πλήρη Αυτονομίαν των απελευθερωθεισών Νήσων, βασιζόμενον επί των επισήμων εγγράφων τε και προφορικών δηλώσεων του στρατηγού Αμέλιο και των Ναυάρχων και Κυβερνητών του κραταιού στόλου της Ιταλίας, έτι δε επί των απ’ αιώνων κεκτημένων προνομίων αυτοδιοικήσεως και του καθιερωθέντος δόγματος της μη επανόδου υπό τον Τουρκικόν ζυγόν των άπαξ απαλλαγεισών τούτου Χριστιανικών χωρών.
Ε) Ονομάζει το σύνολον των ούτω Αυτονομουμένων νήσων «Πολιτείαν του Αιγαίου». Στ) Ορίζει ως σύμβολον μεν της Πολιτείας ταύτης σημαίαν κυανήν μετά λευκού εν τω μέσω σταυρού, ως έμβλημα δε τον Απόλλωνα Ήλιον.
Ζ) Καθιεροί, μετά των μέχρι τούδε ιδιαιτέρων Κοινοτικών νόμων και εθίμων τους νόμους των λοιπών ελευθέρων αδελφών Ελλήνων.
Η) Επικαλείται την ευμενή αποδοχήν και υποστήριξιν του παρόντος ψηφίσματος υπό της ευεργέτιδος Ιταλίας και των λοιπών πεπολιτισμένων Δυνάμεων, προς αναγνώρισιν και εγγύησιν της «Πολιτείας του Αιγαίου».
Θ) Αναβάλλει εις εύθετον χρόνον την απόφασιν περί του τρόπου της εκλογής του Ανωτάτου Άρχοντος και του Νομοθετικού Σώματος της Πολιτείας.
Ι) Διακόπτει επί του παρόντος τας εργασίας αυτού και επιφορτίζει τους πληρεξουσίους κ.κ. Μιχ. Θ. Ολυμπίτην, έμπορον, Γεωρ. Δ. Δρακίδην, δικηγόρον και Ν. Πετρίδην, έμπορον, όπως επιδώσωσι το παρόν ψήφισμα εν αντιγράφω εις τον εν Ρόδω αρχηγόν των Ιταλικών στρατευμάτων μετά της παρακλήσεως, ίνα ούτος ευαρεστούμενος το διαβιβάση προς την Α. Μ. τον Βασιλέα της Ιταλίας, τας Βουλάς του φιλελευθέρου και ενδόξου Ιταλικού Έθνους και την Β. Ιταλικήν Κυβέρνησιν, έτι δε οι αυτοί πληρεξούσιοι μεριμνήσωσιν είτα προς επίδοσιν αντιγράφου ωσαύτως του παρόντος και προς τας λοιπάς Μεγάλας Δυνάμεις. Εγένετο και υπεγράφη τη 4/17 Ιουνίου 1912 Το πρωί της Δευτέρας 4/17 Ιουνίου 1912 τελέσθηκε πανηγυρική δοξολογία χοροστατούντος του ηγούμενου της Μονής.
Οι αντιπρόσωποι πήραν θέση γύρω από την Αγία Τράπεζα πάνω στην οποία ήταν τοποθετημένη η σημαία της Αυτονομίας. Μέσα σε συγκινητική ατμόσφαιρα, διαβάσθηκε το Ψήφισμα και υπογράφθηκε από τους αντιπροσώπους:
1) Κάσου, Κ. Αρβανιτόπουλος 2) Ρόδου, Γ. Δρακίδης, 3) Λέρου, Ι. Αμπελάς 4) Καρπάθου, Γ. Πρωτόπαπας 5) Σύμης, Ν. Πετρίδης 6) Κω, Σ. Κογιόπουλος 7) Πάτμου, Μ. Μαλανδράκης 8) Χάλκης, Π. Πιπίνος 9) Τήλου, Ιερομόναχος Μακάριος 10) Καλύμνου, Μ. Ολυμπίτης 11) Νισύρου, Ν. Πετρίδης
Ο στρατηγός Ameglio οργίστηκε , τον Λιάτη τον χαρακτηρίζει ο επικίνδυνο για τη δημόσια τάξη, επαναστάτη, και ζητά να ανακληθεί αμέσως και να μην επιστρέψει πια στη Ρόδο ή στα άλλα ιταλοκρατούμενα νησιά. Δεν δέχεται την επιτροπή και το ψήφισμα και έστειλε το Δήμαρχο της Ρόδου Σάββα Παυλίδη, να πάει στην Πάτμο και να ζητήσει από τους Συνέδρους να υποβάλουν τα αιτήματα σ’ αυτόν και την Ιταλία και να μην αναμείξουν τις Μεγάλες Δυνάμεις.
Όταν ο Σάββας Παυλίδης έφθασε στην Πάτμο στις 18/6 το συνέδριο είχε τελειώσει και οι περισσότεροι σύνεδροι είχαν φύγει. Όπως γράφει ο Ιταλός δημοσιογράφος Luciano Magrini, της εφημερίδα «Corriere della Sera»:
«Ο κ. Παυλίδης είχε φθάσει κατόπιν εορτής και η έκπληξη ήταν μεγάλη. Το μεσημέρι της ιδίας ημέρας (Πέμπτη) κατάπλευσε στην Πάτμο το αντιτορπιλικό «EURO» φέρνοντας ένα αξιωματικό που είχε την εντολή να συλλάβει τους αντιπροσώπους. Στην Πάτμο όμως δεν βρίσκονταν παρά μόνο δύο αντιπρόσωποι ο Κ. Αρβανιτόπουλος της Κάσου και ο Σ. Κογιόπουλος της Κω με την σύζυγό του, που αναλύθηκε σε λυγμούς, όταν είδε τον άντρα της να συλλαμβάνεται. Προσκλήθηκε επίσης να ανέβει στο αντιτορπιλικό ο Θ. Σοφούλης και ο Πάρεδρος της Καλύμνου, Γ. Κρητικός.»
Οι συλληφθέντες απελευθερώθηκαν μετά την υπογραφή της Ιταλοτουρκικής Συνθήκης ειρήνης του Οuchy, στις 18/10/1912. Η ελληνική κυβέρνηση, από την πλευρά της, άφησε ακάλυπτο τον Λιάτη. Ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα, την 25η Ιουνίου 1912, πήρε τη διαβεβαίωση από τον Κορομηλά ότι δε γνώριζε τις ενέργειές του. Ο Υποπρόξενος μάλιστα, εξαιτίας της δραστηριότητάς του, τιμωρήθηκε με δίμηνη διαθεσιμότητα. Έτσι τα προσχήματα διασώζονταν.
Οι διπλωματικές σχέσεις Ιταλίας – Ελλάδας έμεναν αδιατάρακτες. Το συνέδριο της Πάτμου, επισήμως, έπρεπε να αγνοηθεί. Όπως προκύπτουν από επίσημα ντοκουμέντα και έγγραφα της εποχής ,ο πατριώτης και αγωνιστής Γεώργιος Πρωτόπαπας θα γυρίσει στην Κάρπαθο έπειτα από το Συνέδριο της Πάτμου όπου ως νομικός θα συνεχίσει να λειτουργεί με το αξίωμα του Προέδρου Δικαστηρίων Καρπάθου . Τέλος η Κάρπαθος με ψήφισμα την 3 Φεβρουαρίου 1913 ημέρα Κυριακή ,κατά απαίτηση του λαού έπειτα από Πανησσιωτικό Συλλαλητήριο θα διακηρύξει την επιθυμία ένωσης με την μητέρα Ελλάδα με εξουσιοδότηση στον Μητροπολίτη Καρπάθου και Κάσου Γερμανό (Μονωδιάδης) .
Σημείωση 1 :
Καστελόριζο Στις 19.30 της Παρασκευής 1ης Μαρτίου 1913, το επίτακτο ατμόπλοιο «Ρούμελη» της εταιρείας Πανταλέοντος, αποβίβασε στο νότιο τμήμα του νησιού, στη θέση Καρύδια, αντάρτικο σώμα 30 ανδρών υπό τον οπλαρχηγό Εμμανουήλ Δασκαλάκη, το οποίο στις 20.30 κατέλαβε την ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου και κάλεσε τον αρχιερατικό επίσκοπο Θ.Κ. Σιμωνίδη και τους δημογέροντες του νησιού να συναντηθούν μαζί τους.
Ο επικεφαλής των ανταρτών Ε. Παπαδάκης, συνοδευόμενος από τον πρωτοπρεσβύτερο Θ. Σιμωνίδη και τον γιατρό Βαρθολομαίο Κοντό, πήγαν στον καϊμακάμη του νησιού, Μουσταφά Λουτφή Βέη. Στον καϊμακάμη, που έμενε στο τελωνείο μαζί με τους κρατικούς υπαλλήλους, αναγγέλθηκε ότι το Καστελόριζο καταλήφθηκε από τον Ελληνικό Στρατό, στο όνομα του Βασιλιά και ότι για ν’ αποφευχθεί αιματοχυσία, πρέπει και όλοι οι μουσουλμάνοι του νησιού να παραδοθούν.
Ο Μουσταφά Λουτφή Βέης, απάντησε: «Μη δυνάμενος να υπερασπίσω την πόλιν, παραδίδω ταύτην διαμαρτυρόμενος δια την πράξιν ταύτην της ελληνικής Κυβερνήσεως».
Φυσικά, μαζί με τους αντάρτες, είχαν σπεύσει στο τελωνείο και όλοι σχεδόν οι κάτοικοι του Καστελόριζου, που παραληρούσαν από ενθουσιασμό. και εκδίωξαν τη μικρή τουρκική φρουρά του νησιού κηρύσσοντας την Ένωση με την Ελλάδα, η οποία ωστόσο δεν έγινε αποδεκτή.
Έκτοτε, το Καστελόριζο αυτοδιοικήθηκε για δύο χρόνια με την έμμεση υποστήριξη του ελληνικού κράτους, ενώ σε συνέλευση των Μεγάλων Δυνάμεων στο Λονδίνο στις αρχές του 1914 αποφασίστηκε η επιστροφή του Καστελόριζου στην Τουρκία (από κοινού με την Ίμβρο και την Τένεδο). Αργότερα, με την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου, η Γαλλία, επιδιώκοντας να καταστήσει το νησί ναυτική βάση, το κατέλαβε στις 28 Δεκεμβρίου του 1915. Από τις 15 Δεκεμβρίου 1915 λοιπόν, το Καστελλόριζο βρισκόταν υπό γαλλική κατοχή και αποτελούσε ναυτική βάση της Γαλλίας.
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Μορό και των άλλων ότι σύντομα θα δινόταν στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο δεν έγινε και την 1η Μαρτίου 1921, ύστερα από διαπραγματεύσεις (πιθανότατα και την καταβολή μεγάλου χρηματικού ποσού), η Γαλλία παρέδωσε το νησί στην Ιταλία, που κατείχε πλέον όλα τα Δωδεκάνησα.
Ιωάννης Βασιλάκης
6.6.2023
πηγή Καρπαθιακά Νέα