ερευνά και γράφει ο Νίκος Κανάκης (πρώτη δημοσίευση Αύγουστος 2020)
Ναύαρχος ε.α. ΛΣ
Η Κάρπαθος κατά την ενσωμάτωση διέθετε μια μικρή αποβάθρα μπροστά στο Λιμεναρχείο και οι επιβάτες αποβιβάζονταν από τα πλοία της γραμμής με βάρκες. Όταν μάλιστα φυσούσαν Βοριάδες η αποεπιβίβαση γινόταν στο Βρόντη, στην μικρή αποβάθρα που σώζεται ακόμη.
Το 1957 κατασκευάσθηκε ο λιμενοβραχίονας μήκους 100 περίπου μέτρα, που επέτρεπε την πλεύριση των μικρών πλοίων που εκτελούσαν την εποχή εκείνη την γραμμή.
Το 1984 ολοκληρώθηκαν τα εξωτερικά λιμενικά έργα του ακρομωλίου του λιμένα Καρπάθου, για την εξυπηρέτηση Ο/Γ και φορτηγών πλοίων.
Το 1986 κατασκευάσθηκε το έργο «Ανακατασκευή τμήματος εσωτερικών Κρηπιδωμάτων λιμένος Καρπάθου και έλαβαν την σημερινή τους μορφή τα εσωτερικά κρηπιδώματα του λιμένος Καρπάθου.
Το 1987 εγκρίθηκε το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του «οικισμού» των Πηγαδίων, που με βάση τα δεδομένα των πλοίων που εξυπηρετούσαν τότε την Κάρπαθο, πρόβλεπε την επέκταση του υπάρχοντος προβλήτα κατά 150 περίπου μέτρα προς το Δεσποτικό και τη κατασκευή ενός κρηπιδώματος μήκους 90 μ στην δυτική πλευρα της λιμενολεκάνης ανατολικά του Γαρόνησου .
Σημειωτέο πως επιτροπή κατάρτισης του Πολεοδομικού σχεδιασμού είχε προτείνει την κατασκευή νέων λιμενικών εγκαταστάσεων στο Βρόντη, αλλά παρόλο ότι συμφωνούσε με την πρόταση και το Λιμ.Ταμείο, αυτό δεν μπορούσε να γίνει στα πλαίσια το εκπονουμένου ΓΠΣ επειδή τότε η περιοχή Βρόντη ανήκε τότε στα διοικητικά όρια της Κοινότητας Απερίου, ενώ το ΓΠΣ αφορούσε μόνο την πόλη της Καρπάθου (τον οικισμό των Πηγαδίων).
Το 2000 εκπονήθηκε με μέριμνα της ΑΝΔΩ το Τοπικό Αναπτυξιακό Σχέδιο Καρπάθου, (ΤΑΠ Καρπάθου), στο οποίο προτεινόταν η κατασκευή κρηπιδώματος στο Βρόντη για την μεταφορά εκεί των εμπορικών δραστηριοτήτων του λιμένα Καρπάθου, ώστε να διαχωρισθούν οι χρήσεις του λιμανιού και να απαλλαγεί η πόλη από την κίνηση και τις σχετικές οχλήσεις. Το ίδιο πρότεινε και η μελέτη χωροταξικού σχεδιασμού για τον τουρισμό της Καρπάθου που εκπονήθηκε από τον μελετητή Ζαφειρόπουλο την ίδια περίοδο .
Το 2006 το Δημοτικό Συμβούλιο με την 186/2006 απόφαση του Δ.Σ.ύστερα από εισήγηση του Προϊσταμένου Τ.Υ.του Δήμου, ανέθεσε σε ιδιώτη μελετητή την προετοιμασία φακέλου για προκήρυξη μελέτης για «επέκταση του λιμένα Καρπάθου για την δημιουργία νέου λιμένος στο Γαρόνησο» .
Το 2007 προκηρύχθηκε από την Περιφέρεια η προκαταρτική μελέτη στο Γαρόνησο σύμφωνα με τον φάκελο της προκήρυξης που είχε ετοιμάσει ο Δήμος για το Γαρόνησο με φυσικό αντικείμενο την κατασκευή στο Γαρόνησο:
Ενός κρηπιδώματος πρυμνοδέτησης Ε/Γ Ο/Γ μήκους τουλάχιστον 90-100 μ και ωφελίμου βάθους -9.00 μ από την Μ.Σ.Θ. και ενός κρηπιδώματος φορτηγών πλοίων μήκους 90 έως 100 μέτρων με ωφέλιμο βάθος -5.50 μ από Μ.Σ.Θ. για την πλαγιοδέτηση φορτηγών πλοίων.
Από τις εννέα λύσεις που προτάθηκαν, από τα τρία μελετητικά γραφεία σε προκαταρτικό στάδιο, επιλέχθηκε να ολοκληρωθεί με σύνταξη τεχνικής μελέτης η πρόταση της CNWAY, που πρόβλεπε:
∆ιαμόρφωση αποβάθρας σε δύο μέτωπα, με μήκος κρηπιδωμάτων 60,00 μ. έκαστο Γαρονήσου για την εξυπηρέτηση Ε/Γ – Ο/Γ πλοίων, μήκους έως 200,00 μ. και κρηπιδωμάτων εμπορικών πλοίων καθαρού μήκους 90,00 μ., ανατολικά του Γαρονήσου για την εξυπηρέτηση ενός εμπορικού πλοίου, μήκους έως 75 μ
Τον Ιούνιο του 2014 όταν δημοσιοποιήθηκε για δημόσια διαβούλευση η τεχνική έκθεση του Προκαταρτικού Προσδιορισμού Περιβαλλοντικών Απαιτήσεων , (ΠΠΠΑ), 250 δημότες μεταξύ των οποίων και σημερινός Δήμαρχος, αφού επεσήμαιναν τα προβλήματα της επιλεγείσας λύσης, πρότειναν εναλλακτική λύση με τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου, ώστε αντί των μη λειτουργικών κρηπιδωμάτων βόρεια του Γαρόνησο να μελετηθεί η κατασκευή ενός εναλλακτικού κρηπιδώματος στην βόρεια ακτή του όρμου των Πηγαδίων (Βρόντη) , να μεταφερθούν εκεί οι εμπορικές δραστηριότητες, τουλάχιστο την θερινή περίοδο και το λιμάνι να εξυπηρετεί κυρίως τα τουριστικά σκάφη και τα αλιευτικά.
Στις 25/1/2016 η Επιτροπή Σχεδιασμού Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) με την από λαμβάνοντας υπόψη τις αρνητικές παρατηρήσεις των φορέων αναφορικά με την ασφάλεια των πλοίων της ακτοπλοΐας, καθώς και την αδυναμία μελλοντικής επέκτασης του λιμένα, ώστε να δύναται να εξυπηρετήσει κρουαζιερόπλοια»
Στις 22/7/2016 συζητήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο η αίτηση – πρόταση των 250 δημοτών. Ο Δήμαρχος εισηγήθηκε την απόρριψή της λέγοντας ότι ο μελετητής είχε ετοιμάσει μια πολύ καλή λύση και πάλι για το Γαρόνησο. Η εισήγηση του Δημάρχου ψηφίστηκε μόνο από 4 από τους 19 παρόντες Δημοτικούς Συμβούλους. Οκτώ σύμβουλοι της πλειοψηφίας ζήτησαν διοργάνωση ημερίδας στην οποία να παρουσιασθούν τόσο οι προτάσεις του μελετητή όσο και οι εναλλακτικές λύσεις και επτά σύμβουλοι της μειοψηφίας την εκπόνηση μελετης κατασκευής κρηπιδώματος στο Βρόντη για την εκφόρτωση των οχληρών και επικινδύνων.
Aρχές του 2017 δημοσιοποιήθηκε η νέα πρόταση από τον μελετητή, που πρόβλεπε την προσθήκη προβλήτας 170 μ και πλάτους 10 μ όπως φαίνεται στο σχεδιάγραμμα.
Η πρόταση αυτή μετα από τις υποβληθείσες ενστάσεις από την Ένωση πλοιάρχων αποσύρθηκε και δεν υποβλήθηκε καν στην ΕΣΑΛ . Αντί αυτής παρουσιάσθηκε χωρίς και πάλι διαβούλευση με την τεχνική Υπηρεσία του Λ.Τ. νέα πρόταση εντελώς διαφορετική από την αρχική, που προβλέπει την προέκταση του σημερινού ακρομωλίου δυτικά κατά 170 μ. και σύνδεση της με τον παραλιακό δρόμο όπως φαίνεται στο σχεδιάγραμμα
Παράλληλα προβλέπει καθαίρεση του υπάρχοντος λιμενοβραχίονα για την δημιουργία νέας εισόδου στο λιμάνι το οποίο θα μπορεί να εξυπηρετεί 8 μικρά πλοία μήκους μέχρι 50 μέτρων .
Στις 24/11/17 το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι «Δεν υπάρχει αντίρρηση στην συνέχιση της ανατεθείσας μελέτης από τον μελετητή και να ανατεθεί από τον κύριο του έργου ΠΝΑ ή το Φορέα Διαχείρισης (Λιμενικό Ταμείο) συμπληρωματική μελέτη μεταφοράς των οχληρών και επικίνδυνων φορτίων, εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός τουριστικής κίνησης, ενδεχομένως στην περιοχή Βρόντη, όπως αναφέρεται στο ΤΑΠ Καρπάθου».
Η ΕΣΑΛ με την 75/02/31-05-2018 απόφασή της ανέβαλε και πάλι την λήψη απόφαση επι της ΠΠΠΑ , προκειμένου:
«Να συμπληρωθεί η εκπονηθείσα μελέτη κυματικής διαταραχής λαμβάνοντας υπόψη τα γεωμετρικά στοιχεία της νέας προτεινομένης λύσης προκειμένου να προσδιοριστούν οι κυματικές συνθήκες εντός της λιμενολεκάνης.
Να αιτιολογηθεί από τον μελετητή η σκοπιμότητα αλλαγής της διάταξης των εξωτερικών έργων προστασίας και να εξετασθεί εάν είναι εφικτή η αξιοποίηση των υφισταμένων ανατολικών κρηπιδωμάτων του λιμένα.
Να εξετασθούν από το Υπουργείο Οικονομικών προβλήματα που ανακύπτουν από την ενδεχόμενη μη ύπαρξη οριογραμμων χερσαίας ζώνης καθώς και αιγιαλού και παραλίας.
Να διερευνηθεί από την αρμόδια υπηρεσία του Υπ. Πολιτισμού το ενδεχόμενο στην προτεινόμενη θέση της Γαρονήσου να υπάρχουν αρχαιότητες περίπτωση κατά την οποία το εν λόγω Υπουργείο δεν θα συμφωνήσει με την υλοποίηση του έργου».
Στις 24/1/19 η Τεχνική Υπηρεσία του Λ.Ταμείου απέστειλε εγγράφως στην Περιφέρεια και τον Δήμο την θέση της για τα έργα που πρέπει να μελετηθούν για το λιμάνι της Καρπάθου , προτείνοντας ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό, ίσου προϋπολογισμού με την πρόταση Γιαμιν, που περιλαμβάνει :
α)την επέκταση του ακρομωλίου κατά 170, ώστε να αυξηθεί η προστασία από τους κυματισμούς και να μπορούν να πλαγιοδετούν εξωτερικά κρουαζιερόπλοια 200μ.,
β)την κρηπίδωση της ανατολικής πλευράς του Γαρόνησο για την εξυπηρέτηση των ημερόπλοιων και
γ) την κατασκευή στην βόρεια ακτή του Βρόντη ενός κρηπιδώματος 200 μ. όπου να μεταφερθούν οι εμπορικές δραστηριότητες του λιμανιού και το καλοκαίρι να πρυμνοδετούν εκεί και τα οχηματαγωγά πλοία της γραμμής.
Στις 20/2/19 συζητήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο αίτηση επτά δημοτικών Συμβούλων που ζητούσαν να περιληφθεί στην ΠΠΠΑ του έργου και η πρόταση της Τεχνικής Υπηρεσίας του ΛΤ, ώστε η ΕΣΑΛ να αποφασίσει σε ποια από τις δυό συμφωνεί. Η πρόταση απορρίφθηκε με πλειοψηφία μιας ψήφου. Oι δέκα από του δεκαεννέα παρόντες ΔΣ ενέμειναν στην απόφαση της 24/11/2017 και να εξετασθούν εναλλακτικές λύσεις μόνο αν η ΕΣΑΛ δεν εγκρίνει και πάλι την πρόταση Γιαμίν για το Γαρόνησο.
Τον Ιούνιο του 2019 υποβλήθηκε από τον μελετητή η μελέτη κυματικής διαταραχής και η για τρίτη φορά αναθεωρημένη ΠΠΠΑ που στάλθηκε στην ΕΣΑΛ χωρίς την σύμφωνη γνώμη του Λιμενικού Ταμείου . Η ουσιαστική διαφορά από τον προηγούμενο σχεδιασμό είναι ότι μειώνεται το πλάτος της εισόδου στο λιμάνι στα 50 μ. για να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις από την διείσδυση των κυμάτων στην λιμενολεκάνη χωρίς ,όμως και πάλι αυτές να εξαλείφονται όπως προκύπτει από την διείσδυση των κυμάτων στην λιμενολεκάνη χωρίς ,όμως και πάλι αυτές να εξαλείφονται όπως προκύπετει από τα συμπεράσματα της μελέτης κυματικής διαταραχής.
Πιο συγκεκριμένα στα συμπεράσματα της αναθεωρημένης μελέτης κυματικής διαταραχής αναφέρεται πως « Κατά τη θερινή περίοδο … όλες οι εξεταζόμενες λύσεις παρουσιάζουν περιορισμένα ποσοστά μη αποδεκτής διαταραχής. Τα κυματικά γεγονότα της ετήσιας περιόδου, προκαλούν μεγαλύτερης έκτασης διαταραχή, η οποία όμως γίνεται αποδεκτή αν ληφθεί υπόψη ότι ο λιμένας έχει περίσσεια χωρητικότητας».
Στις 14 Ιουλίου ενημερώσαμε τον Δήμο και όλους τους ΔΣ με ηλεκτρονικό μήνυμα ότι το Υπουργείο Ναυτιλίας έχει ζητήσει την άποψη του Λιμενικού Ταμείου για την αναθεωρημένη πρόταση και ότι το θέμα επρόκειτο να συζητηθεί στο του ΔΣ του Ταμείου , στο οποίο συμμετέχουν ο Δήμαρχος και Αντιδήμαρχος ως εκπρόσωποι του Δήμου Καρπάθου. Θα έπρεπε ως εκ τούτου δεοντολογικά να προηγηθεί συζήτησή του στο Δημοτικό Συμβούλιο. Παρα ταύτα ο Δήμαρχος κατά την συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 24 Ιουλίου σε σχετική ερώτηση Δ. Συμβούλου, απάντησε ότι δεν είχε καμιά ενημέρωση για να διαψευσθεί λίγες μέρες αργότερα αφού το θέμα είχε περιληφθεί στην Η.Δ. της συνεδρίασης του Λ.Τ. της 31ης Ιουλιου και η συζήτηση του αναβλήθηκε με την αιτιολογία ότι «Ο Δήμαρχος Καρπάθου δεν μπορούσε να παραστεί λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων».
Τρείς μέρες μετα στην συνεδρίαση του ΔΣ της Αυγούστου ο Δήμαρχος ανέφερε ανακριβώς ότι η συζήτηση στο ΛΤ αναβλήθηκε επειδή δεν είχε έτοιμη την εισήγηση της η προϊσταμένη της τεχνικής Υπηρεσίας του Ταμείου και αποκάλυψε ότι ο ίδιος έχει αναθέσει σε άλλον μελετητή να μελετήσει μια ακόμη λύση και πάλι για το Γαρόνησο.
Εμείς απλά θα σημειώσουμε ότι αυτή θα είναι η 13η εναλλακτική λύση που θα μελετηθεί για το Γαρόνησο και να επισημάνουμε πως δεν φταίνε οι μελετητές για τις λύσεις που έχουν εισηγηθεί μέχρι τώρα , αλλά η επιλογή της θέση του Γαρόνησο, που εξ αιτία των φυσικών κινδύνων που την περιβάλλουν δεν επιτρέπουν σχεδιασμό σωστών λιμενικών εγκαταστάσεων οι οποίες να εξυπηρετούν τις σημερινές αλλά και τις αυριανές ανάγκες του νησιού.
Εκτιμούμε ως εκ τούτου πως και η νέα λύση που μελετάται κατ εντολή του δημάρχου δεν θα είναι σε καμιά περίπτωση καλύτερη από τον ολοκληρωμένη σχεδιασμό της Τεχνικής Υπηρεσίας του Λ.Τ., ο οποίος θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να υποβληθεί στην ΕΣΑΛ ως εναλλακτική ώστε να συναξιολογηθεί με την λύση του κ. Γιαμίν και με την λύση του μελετητή του δημάρχου, να επιλεγεί η αντικειμενικά καλύτερη και προχωρήσει η ολοκλήρωσή της χωρίς άλλη καθυστέρηση.
Αυτή την απλή απόφαση καλείται να πάρει το Δημοτικό Συμβούλιο με γνώμονα το συμφέρον ΟΛΗΣ της Καρπάθου.
Δεν τιμά κανένα το γεγονός πως η επέκταση του λιμανιού μελετάται επί 35 χρόνια και ακόμη βρίσκεται στο στάδιο του προκαταρτικού σχεδιασμού, όταν ο συνήθης χρόνος εκπόνησης μιας μελέτης λιμενικού έργου μαζί με τις απαιτούμενες εγκρίσεις είναι δυο χρόνια.
