ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΗΝ 30/12/1912 & ΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΚΑΡΠΑΘΟΥ ΚΑΙ ΚΑΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Μανιφέστο της επιτροπής των νήσων του Αιγαίου ,εκ δοθέν κατόπιν της συνεδριάσεως της 30 Δεκέμβριου 1912 περί αποδόσεως εις Ελλάδα των νήσων του Αιγαίου Πελάγους και περί των λόγων οίτινες επιβάλλουν τούτο. Λονδίνο 30 Δεκεμβρίου 1912 .
πρωτότυπη έρευνα του συλλέκτη Ιωάννη Βασιλάκη
Πρωτότυπο Έγγραφο είναι στην Αγγλική Γλώσσα .
Το Ακόλουθο Μανιφέστο, που προωθήθηκε από τον Επίτιμο G.W.E. Russell και υποστηρίχθηκε από τον Sir Arthur Evans, εγκρίθηκε ομόφωνα σε Ειδική Συνεδρίαση της Επιτροπής Νήσων Αιγαίου, που πραγματοποιήθηκε στο Westminster στις 30 Δεκεμβρίου 1912.
Ενόψει των συζητήσεων που διεξάγονται για το μέλλον των νησιών του Αιγαίου, τα οποία εξακολουθούν να αποτελούν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Επιτροπή επιβεβαιώνει την πεποίθησή της ότι καμία λύση του ζητήματος δεν θα είναι δίκαιη ή μόνιμη που να μην τα ενσωματώνει στο βασίλειο της Ελλάδας. Η Κρήτη έχει ήδη κερδίσει την ελευθερία της.
Η περίπτωση για τα άλλα νησιά είναι, αν είναι δυνατόν, ακόμη ισχυρότερη από εκείνη για την Κρήτη. Το μίγμα του πληθυσμού, το οποίο περιπλέκει τα πράγματα σε άλλα μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι σε αυτά σχεδόν ανύπαρκτο.
Από τους 500.000 κατοίκους τους, πάνω από το 90% είναι Έλληνες, και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι η ένωση με την Ελλάδα θα ήταν ευπρόσδεκτη με ενθουσιασμό. Ημίμετρα, μια τέτοια αυτονομία υπό τουρκική επικυριαρχία, θα δημιουργούσε μόνο μια σειρά από νέα μεγάλα ζητήματα που θα διαιωνίζουν τις τριβές μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας και θα προκαλούσαν προβλήματα και δαπάνες στις Μεγάλες Δυνάμεις.
Το γεγονός ότι κάποια από τα νησιά, όπως η Μυτιλήνη και η Χίος, βρίσκονται κοντά στα παράλια της Μικράς Ασίας, δεν αποτελεί επιχείρημα για τη διατήρησή τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Τουρκία δεν είναι, και ποτέ δεν θα είναι, μια θαλάσσια δύναμη, ενώ η Ελλάδα είχε πάντα ένα μεγάλο ναυτικό πληθυσμό, και θα αναπτύσσεται όλο και περισσότερο σε αυτές τις γραμμές.
Θα παραμείνουν, στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και σε άλλα μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τεράστιες κοινότητες Ελλήνων που ελέγχουν ήδη μεγάλο μέρος του εξαγωγικού και εισαγωγικού εμπορίου της και των οποίων το άμεσο συμφέρον θα είναι να αυξηθεί η ευημερία της Μικράς Ασίας. Το γεγονός αυτό και μόνο αποκλείει την αμφισβήτηση ότι η απόκτηση από την Ελλάδα της Μυτιλήνης, της Χίου και της Σάμου θα αποτελούσε απειλή για το τουρκικό εμπόριο.
Αντίθετα, η παραχώρηση των νησιών στην Ελλάδα θα εξαλείψει όλες τις αιτίες τριβής μεταξύ των δύο χωρών, οι οποίες τότε δεν θα έχουν σύνορα, ανοιχτά ζητήματα διαφωνίας και σημεία επαφής παρά τα κοινά συμφέροντα του εμπορίου. Η επιτροπή επιθυμεί να επιστήσει ιδιαίτερη προσοχή στην περίπτωση των δώδεκα νησιών τα οποία, στις αρχές του τρέχοντος έτους, περιήλθαν στην προσωρινή κατοχή της Ιταλίας κατά τη διάρκεια του πολέμου της με την Τουρκία.
Σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης της Λωζάνης * (στο κάστρο του Ουσύ (Ouchy) της Λωζάνης ) που υπογράφηκε από την Ιταλία και την Τουρκία, αμέσως πριν από το ξέσπασμα του παρόντος Βαλκανικού Πολέμου, αποφασίστηκε ότι αυτά τα νησιά πρέπει να επιστραφούν στην Τουρκία, αλλά η Ιταλία δεν έχει ακόμη εφαρμόσει αυτή τη διάταξη.
Η ενθάρρυνση της έκφρασης από τους νησιώτες διοικητών αντι-τουρκικών αισθημάτων καθιστά αδιανόητο ότι η Ευρώπη μπορεί στην πραγματικότητα να ανεχθεί έστω και μερική επιστροφή τους στην τουρκική κυριαρχία. Η επιτροπή, από την άλλη πλευρά, παρατήρησε με ικανοποίηση την πρόσφατη δήλωση του κ. Giolitti στο ιταλικό κοινοβούλιο ότι η Ιταλία δεν μπορεί να προσποιείται ότι προσαρτά εδάφη ελληνικής υπηκοότητας.
Βάση των παραπάνω η ενθάρρυνση που δόθηκε στους νησιώτες που εξέφρασαν τα αντιτουρκικά τους αισθήματα, μετά τη διακήρυξη της χειραφέτησής τους από τους εκπροσώπους του κράτους, υποδηλώνει ότι είναι αδύνατο για την Ευρώπη να ανεχθεί την επιστροφή τους, έστω και εν μέρει, υπό τουρκική κυριαρχία.Η υπόσχεση που έδωσε δημοσίως η ιταλική κυβέρνηση μπορεί να θεωρηθεί καλός οιωνός, δηλαδή ότι η Ρόδος, οι Αστυπάλαια και άλλα νησιά των Δωδεκανήσων θα προσαρτηθούν στο Ελληνικό Βασίλειο. Η Επιτροπή συνιστά στη βρετανική κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει όλη της την επιρροή για να εξασφαλίσει ότι η προσωρινή κατοχή των νησιών από την Ιταλία, η οποία είναι η μόνη που εμποδίζει την κατάληψή τους από τον ελληνικό στόλο, δεν θα αποτελέσει εμπόδιο για την εκχώρησή τους στην Ελλάδα.
Ο Ιταλοτουρκικός πόλεμος του 1911.Την 29η Σεπτεμβρίου/2α Οκτ. 1911, η Ιταλία με πρόσχημα την προάσπιση του εμπορίου της, κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας, σκοπεύοντας στην προσάρτηση της Τριπολίτιδος και της Κυρηναϊκής (σημερινή Λιβύη), των τελευταίων επαρχιών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Βόρειο Αφρική. Η χρονική συγκυρία ευνόησε την ενέργεια της Ιταλίας την οποία αποδέχθηκαν η Γερμανία, η Ρωσία και η Αυστροουγγαρία, όπως επίσης το Ηνωμένο Βασίλειο που κηδεμόνευε την Αίγυπτο και η Γαλλία που κατείχε την Τυνησία, την Αλγερία και μέρος του Μαρόκου. Η ανάδειξη του Βασιλείου της Ιταλίας σε πρωτοκλασάτη δύναμη στην Ευρώπη, περνούσε από την απόκτηση κτήσεων στις αφρικανικές ακτές της Μεσογείου.
Φωτό: Βωλάδα Κάστρο Ιούλιος 1912 σε επίσκεψη αρχαιολόγου Gerola G
Η Κατάληψη των ΔωδεκανήσωνΗ Ιταλία υπερέχοντας συντριπτικά της Τουρκίας στην θάλασσα, κατέλαβε τις παραλιακές πόλεις Τρίπολη, Βεγγάζη, Ντέρνα και Τομπρούκ. Οι τουρκικές δυνάμεις αποχώρησαν στην ενδοχώρα, χωρίς όμως να παραδοθούν. Από κακή εκτίμηση και άστοχους χειρισμούς οι Ιταλοί απέτυχαν να προσεταιρισθούν τις σκληροτράχηλες πολεμικές αραβικές φυλές. Οι Αραβο-τουρκικές δυνάμεις που ανέρχονταν σε 40.000 άνδρες νίκησαν κατ’ επανάληψη τις δυνάμεις του ιταλικού εκστρατευτικού σώματος το οποίο ενισχύθηκε με άλλους 100.000 άνδρες. Ο Λοχαγός Μουσταφά Κεμάλ, μετέπειτα Ατατούρκ, διακρίθηκε στις επιχειρήσεις εναντίον των Ιταλών. Για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία, οι Ιταλοί πραγματοποίησαν αναγνώριση και βομβαρδισμό με αεροσκάφος, το οποίο όμως κατέρριψαν οι Τούρκοι. Η παράταση του πολέμου και η άρνηση της Τουρκίας να συνθηκολογήσει, ανάγκασαν την Ιταλία να μεταφέρει τον πόλεμο σε άλλα μέτωπα.
Όπως αναφέρει στο ημερολόγιο του, ο Λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς, υπασπιστής του Βενιζέλου, η κατάληψη των Δωδεκανήσων από την Ιταλία ήταν ιδέα του Έλληνα πρωθυπουργού, την οποία μετέφερε στον Ιταλό ομόλογό του. Πρότεινε επιπροσθέτως, μετά την σύναψη ειρήνης, να μην αποδώσουν τα νησιά στην Τουρκία, αλλά να τα κηρύξουν αυτόνομα, υπό την προστασία της Ιταλίας ή και της Ευρώπης.
Το ιταλικό ναυτικό εισήλθε στα στενά των Δαρδανελίων, ενώ ο ιταλικός στρατός κατέλαβε τα Δωδεκάνησα, υπό τους πανηγυρισμούς των Ελλήνων κατοίκων τους. Η Ιταλία καθησύχασε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις ότι πρόκειται για προσωρινή ενέργεια, προκειμένου να πιέσει την Τουρκία για την υπογραφή συνθήκης ειρήνης. Η νέα κατάσταση σε συνδυασμό με τις ιταλικές νίκες, αλλά κυρίως η έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, άλλαξαν τα δεδομένα. Την 15η/28ηΟκτ. 1912, η Υψηλή Πύλη υποχρεώθηκε να υπογράψει συνθήκη, στο κάστρο του Ουσύ (Ouchy) της Λωζάνης, με την οποία αναγνώρισε την ιταλική κατοχή της Λιβύης.
Φωτό :Όλυμπος Ιούλιος 1912 σε επίσκεψη αρχαιολόγου Gerola G.
Τρεις ημέρες μετά την υπογραφή της εν λόγω συνθήκης, ξέσπασε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος. Οι Ιταλοί βρήκαν την κατάλληλη αφορμή για να ματαιώσουν την αποχώρησή τους από τα Δωδεκάνησα, προκαλώντας την έντονη αγανάκτηση των κατοίκων τους. Τους φόβους και τις ανησυχίες των τελευταίων δεν μπορούσε να διασκεδάσει ούτε ο Giolitti, ο οποίος με συνεχείς δηλώσεις του άλλοτε διεκήρυττε πως «η κατάληψη των νήσων δεν αποτελούσε στόχο αλλά μέσον·
Η Ιταλία θα τα ξαναπροσφέρει στην Ευρώπη και αυτή θα λύσει το πρόβλημα όσο καλύτερα μπορεί» και άλλοτε πως «η Ιταλία δε διανοήθηκε ποτέ να προσαρτήσει τις νήσους, δημιουργώντας συνθήκες αλυτρωτισμού αντίθετες με τις παραδόσεις της· Η κατάληψή τους έγινε για λόγους καθαρά στρατιωτικούς… Δεν κατέχει τα νησιά αυτά για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δεν έχει αναλάβει καμία σχετική μυστική δέσμευση». Οι καθησυχαστικές αυτές δηλώσεις δεν έπειθαν ούτε τους Έλληνες ούτε τις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων.
Φωτό: Κάρπαθος γυναικεία φορεσιά 1912
Το θέμα παρέμεινε σε εκκρεμότητα έως τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων.
Οι Ιταλοί προέβησαν σε μία σειρά δηλώσεων, με τις οποίες διεκήρυτταν πως δεν είχαν την πρόθεση να διατηρήσουν τα Δωδεκάνησα υπό την κατοχή τους. Την ιδία περίοδο, όμως, ο Στρατηγός Ameglio γινόταν θριαμβευτικά δεκτός στη Ρώμη «σαν κατακτητής», όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Driault. Σταδιακά, η αντίφαση μεταξύ λόγων και έργων των Ιταλών ιθυνόντων γινόταν ολοένα και πιο φανερή.
Γεγονότα μετά το πέρας του Συνεδρίου της Πάτμου .Ο Γεώργιος Πρωτόπαπας θα επιστρέψει στην Κάρπαθο έπειτα από το Συνέδριο της Πάτμου όπου ως νομικός θα συνεχίσει να εργάζεται με το αξίωμα του Προέδρου Πολιτικών Δικαστηρίων Καρπάθου.
Δύο ντοκουμέντα ,το ένα μια ιδιόχειρη του επιστολή με ημερομηνία 21 Αυγούστου 1912 ,όπως και μία δεύτερη επιστολή του δικαστηρίου της Καρπάθου με ημερομηνία 20 Νοεμβρίου 1912 με υπογραφή νέου πρόεδρου εν ονόματι Φωκά Οικονομίδη μαρτυρούν ότι ο Γ. Πρωτόπαπας δεν έχει θέση πλέον στην διοίκηση της Καρπάθου .
Εντωμεταξύ ο κ. Βασίλης Βέργης από την Βωλάδα πολιτικός αντίπαλος του Γεωργίου Πρωτόπαπα , βουλευτής της Καρπάθου ,την επομένη του συνέδριου της Πάτμου, έκανε τις ακόλουθες δηλώσεις στην εφημερίδα Πατρίς:
Από το συνέδριο της Πάτμου, η κατάσταση στα νησιά είναι χειρότερη από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Οι Ιταλοί, που ήρθαν ως απελευθερωτές, μετατράπηκαν σε τυράννους. Αφαίρεσαν ακόμη και το δικαίωμα να συναντηθούν για να συζητήσουν την κατάσταση. Πολλοί προκαθήμενοι, από φόβο μήπως εκνευριστούν, έφυγαν για την Αίγυπτο και, το χειρότερο, απειλούνται οι κοινοτικές μας ελευθερίες. Σε κάθε κοινότητα, ένας ιταλός δημόσιος υπάλληλος έχει εγκατασταθεί και ισχυρίζεται ότι κυβερνά τα πάντα. Οι Ιταλοί εκμεταλλεύτηκαν επίσης το θάνατο του Επισκόπου Καρπάθου για να εμπλέξουν την εκκλησιαστική διοίκηση. Ο κ. Βέργης τόνισε επίσης την πολιτική προπαγάνδα που χρησιμοποιούν οι Ιταλοί αξιωματικοί για να ενθαρρύνουν τους νησιώτες να υποβάλουν αίτηση για το προτεκτοράτο της Ιταλίας μέσω δημοψηφίσματος. Αυτή η προπαγάνδα συνδυάζεται με ένα ανθελληνικό προπαγανδισμό, για την υποστολή της σημαίας, ενάντια στα ελληνικά σχολεία κ.λπ., και άλλα ακόμη πιο ενοχλητικά μέτρα έχουν ληφθεί για να εμποδίσουν τα νησιά να επικοινωνούν μεταξύ τους. Σήμερα απαγορεύεται σε έναν νησιώτη να μετακινηθεί από το ένα νησί στο άλλο.
Μερικά παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν προς υποστήριξη αυτού του αποτελέσματος.
Φωτό: Επίσκεψη στρατηγού Ameglio Ιούλιος 1912 συνοδεία του αρχαιολόγου Gerola G
Ο στρατηγός Ameglio οργάνωσε μια μυστική αστυνομική δύναμη στη Ρόδο και η λογοκρισία του ήταν τόσο σοβαρή που αρκετές στήλες της ελληνικής εφημερίδας κατεστάλησαν και εμφανίστηκαν κενές. Ο γενικός κυβερνήτης υπερασπίστηκε επίσης την απαγόρευση ελληνικών εφημερίδων. Αντικαθιστά, σε θέσεις εργασίας και δημοσίων έργων, τους Έλληνες με τους Εβραίους και τους Μουσουλμάνους.
Μέσα στον τρόμο του για την ελληνική επιρροή, ήρθε να εμποδίσει τα ελληνικά πλοία να αγγίξουν τα ιταλοκρατούμενα λιμάνια. Όχι μόνο απαγόρευσε την περιφορά των Θεοφανείων που επέτρεψαν οι Τούρκοι, επειδή η υπηρεσία πληροφοριών του τον είχε κάνει να φοβάται μια ενωτική πολιτική διαδήλωση, αλλά έβαλε και τριάντα χωροφύλακες να μπουν στην εκκλησία για να παρακολουθήσουν τη θρησκευτική λειτουργία, την οποία διέκοψε η είσοδός τους,
Παρακολούθησαν τη λειτουργία με τα όπλα με μια αποστολή περιφρόνησης για την ελληνική λατρεία που τραυμάτισε βάναυσα τους νησιώτες, καθώς και η βίαιη διασπορά στην έξοδο της εκκλησίας, όπου γυναίκες, παιδιά και γέροι κακοποιήθηκαν και ο ελληνικός σταυρός έσπασε σε σύγκρουση. Τα περιστατικά αυτά προκάλεσαν αναφορές και διαμαρτυρίες από τη Σύνοδο των Πρεσβυτέρων και τον Μητροπολίτη Ρόδου τόσο προς το Οθωμανικό Πατριαρχείο όσο και προς το Υπουργικό Συμβούλιο της Αγίας Πετρουπόλεως, προστάτη της ελληνορθόδοξης λατρείας. Αυτό το καθεστώς και αυτή η αυστηρότητα επιβεβαιώνουν την απόφαση των νησιωτών να αρνηθούν, ό,τι κι αν συμβεί, να υπογράψουν τις αναφορές που κυκλοφόρησαν ζητώντας τη διατήρηση της ιταλικής κυριαρχίας».
Οι φόροι επιβάλλονται με εξαιρετική αυστηρότητα εδώ και αρκετό καιρό. Οι νησιώτες που επιστρέφουν στα νησιά τους υπόκεινται σε αυστηρές διατυπώσεις, οι μετανάστες δεν επιτρέπεται να φύγουν για την Αμερική επειδή το χωριό τους έχει υψώσει την ελληνική σημαία. Έγιναν επίσης προσπάθειες να ερεθίσουν τους Εβραίους εναντίον των Ελλήνων, διαδίδοντας τη φήμη ότι οι Εβραίοι της Χίου είχαν λεηλατηθεί και εκείνοι της Θεσσαλονίκης είχαν σφαγιαστεί.
Στην Κάρπαθο, ο επίσκοπος του νησιού μεταφέρθηκε στη Ρόδο και οι ιταλικές αρχές έκαψαν όλα τα έγγραφα που φυλάσσονταν στην πρώην υπονομαρχία.
Φωτο : Σιντριβάνι Πηγάδια 1930
Η Κάρπαθος την 3η Φεβρουαρίου 1913 θα οργανώσει συλλαλητήριο και θα υπογράψουν δημοψήφισμα για την ένωση με την Ελλάδα.
Το Δημοψήφισμα θα διαβιβαστεί και στον υπουργό των εξωτερικών της Αγγλίας Grey όπως και στον πρωθυπουργό της Ελλάδας κ Βενιζέλο
Ο μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου Γερμανός θα στείλει στον Ελευθέριο Βενιζέλο την παρακάτω επιστολή ,την 15 Μαρτίου 1913 για λογαριασμό της Νήσου της Κάσου .Το δημοψήφισμα της Κάσου είχε ημερομηνία 29 Δεκεμβρίου 1912
Όθος Κάρπαθος ,7 Σεπτεμβρίου 2023 Ιωάννης Βασιλάκης
19.9.2023
πηγή και πρώτη δημοσίευση Καρπαθιακά Νέα
