Ο Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης Καλλίνικος Μαυρολέων είναι μια πληθωρική και συγκροτημένη προσωπικότητα, που αναπτύσσει πολυποίκιλη και ζηλευτή δραστηριότητα στην κοινωνία της Καρπάθου και έξω από αυτή. Ακούραστος, οργανωτικός και δημιουργικός συμβάλλει τα μέγιστα στο πολυεπίπεδο έργο της Ιεράς Μητροπόλεως Καρπάθου και Κάσου, της οποίας προΐσταται ο άξιος και σεβαστός Ιεράρχης του Οικουμενικού Θρόνου Μητροπολίτης Αμβρόσιος.
Ο Αρχιμανδρίτης Καλλίνικος, που διακονεί στην Κάρπαθο και με την ευλογία του πνευματικού του πατέρα Ιωσήφ, Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους, διακρίνεται ιδιαίτερα για το εκκλησιαστικό και θρησκευτικό του έργο. Γι’ αυτό άλλωστε επελέγη ως Καθηγούμενος της ιστορικής Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Βασσών Καρπάθου από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, με πρόταση της Α.Θ.Π. του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικού Πατριάρχου κυρίου Βαρθολομαίου Α΄.
Ως εκπαιδευτικός, και για πολλά χρόνια διδάσκαλος και διευθυντής του Μονοθεσίου Δημοτικού Σχολείου Πυλών Καρπάθου, το οποίο καταργήθηκε απροσδόκητα από την Ελληνική Πολιτεία, άφησε εποχή. Είναι εκείνος που οργάνωσε, σε δύσκολα χρόνια, ένα Πρότυπο Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο σε μια μικρή κοινότητα στη νοτιοανατολική άκρη της Δωδεκανησιακής Μικρονησίας, όπου ίδρυσε Μαθητικό Συνεταιρισμό με κύριο σκοπό την αυτοδιαχείριση του Σχολείου, εισήγαγε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη διδασκαλία των μαθημάτων με ηλεκτρονικούς υπολογιστές και εξέδιδε, με τη συνεργασία των μαθητών του, την (τριμηνιαία) εφημερίδα «Το χωριό μας… Οι Πυλές», από τον Ιανουάριο του 1990 έως τον χειμώνα του 1999 (εκδόθηκαν συνολικά 19 δεκαεξασέλιδα φύλλα). Στην εφημερίδα αυτή δημοσιεύονταν ειδήσεις από το χωριό, τη δραστηριότητα του Σχολείου και επιλεγμένα άλλα θέματα Καρπαθιακού και γενικότερου ενδιαφέροντος.
Το Σχολείο των Πυλών, με επίμονες και επίπονες ενέργειες του φωτισμένου δασκάλου του, απέκτησε και κατάλληλο κτήριο Βιβλιοθήκης, που εμπλουτίσθηκε με χιλιάδες βιβλία εκπαιδευτικού, θρησκευτικού, πολιτιστικού, εγκυκλοπαιδικού και Καρπαθιακού περιεχομένου, αποκτήματα γνώσης και διδαχής.
Το Σχολείο αυτό είχαν επισκεφθεί κατά καιρούς επιφανείς λειτουργοί της Εκκλησίας, γνωστοί πολιτικού και καθηγητές Πανεπιστημίων, οι οποίοι εκφράσθηκαν με ενθουσιώδεις και εξαιρετικά τιμητικούς λόγους για τα προγράμματα και τα όργανα διδασκαλίας. Θυμάμαι τώρα με συγκίνηση την επίσκεψη Ελλήνων και ξένων Συνέδρων, που είχαν λάβει μέρος στο Γ΄ Διεθνές Συνέδριο Καρπαθιακής Λαογραφίας, στο Σχολείο των Πυλών. Οι Σύνεδροι συνεχάρησαν τους μαθητές και τον κληρικό δάσκαλό τους για ό,τι εντυπωσιακό έβλεπαν και άκουαν εκεί. Μάλιστα ο καθηγητής Μιχαήλ Γ. Μερακλής δάκρυσε αντικρύζοντας το πολυσήμαντο παιδευτικό έργο του Σχολείου.
Το Δημοτικό Σχολείο Πυλών αλλά και άλλα Εκπαιδευτήρια της Καρπάθου, ανήκουν πλέον στην ιστορία. Τα παρέσυρε και αυτά η λαίλαπα της οικονομικής κρίσης. Όμως για το Σχολείο των Πυλών υπάρχει ένα ωραίο βιβλίο, που συνέγραψε η επίκουρη καθηγήτρια Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Λαμπρινή Σκούρα και το χαρακτηρίζει στον υπότιτλο αμέσως «σύγχρονο κύτταρο παιδείας και πολιτισμού» (2004). Παραπέμπω τους εκλεκτούς ακροατές μου στην ανάγνωση αυτού του βιβλίου και τούτο γιατί, όπως επισήμανε ο επιφανής Αμερικανός παιδαγωγός William Ward, αν ο μέτριος δάσκαλος λέει, λέει στους μαθητές του, και ο καλός, με τον ανώτερο δάσκαλο, εξηγούν και αποδεικνύουν, αντίστοιχα, αυτά που λένε, ο μεγάλος δάσκαλος όμως εμπνέει τους μαθητές του. Και ο Αρχιμανδρίτης Καλλίνικος Μαυρολέων υπήρξε (και είναι) μεγάλος δάσκαλος, γιατί ενέπνευσε εκατοντάδες μαθητών του, που διαπρέπουν σήμερα στην Καρπαθιακή κοινωνία και αλλού.
Παράλληλα ο ακάματος κληρικός ανέπτυξε και συγγραφική δραστηριότητα. Έχει ήδη δημοσιεύσει πέντε μελετήματα θρησκευτικού και κοινωνικού περιεχομένου.
Το τελευταίο βιβλίο του, που παρουσιάζουμε απόψε, έχει τον σεμνό και απέριττο τίτλο «Σχόλια Επικαιρότητας». Εκδόθηκε στη σειρά των επιμελημένων βιβλίων «Αρχονταρίκι», που διευθύνουν ο πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Γεωργακόπουλος και ο Νικόλαος Σαμπαζιώτης, το καλοκαίρι του 2013. Σ’ αυτό περιλαμβάνονται επίκαιρα κείμενα, τα οποία παρουσιάσθηκαν από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό της «Πειραϊκής Εκκλησίας» ή δημοσιεύθηκαν κατά διαστήματα σε νεανικά περιοδικά. Πρόκειται λοιπόν για κείμενα που στηρίζονται σε επίκαιρα θρησκευτικά, εκπαιδευτικά, ιστορικά, κοινωνικά και λαογραφικά γεγονότα και σχολιάζονται με πνεύμα παιδαγωγίας και διδαχής.
Γράφει στον πρόλογό του ο Αρχιμανδρίτης Καλλίνικος: «Κείμενα, τα λιγοστά μου λόγια, που όταν πια ‘‘η ψυχή μας θα έχει κάνει πανιά’’, κατά τον ποιητή, ίσως να γίνουν αφορμή κάποιοι να με θυμηθούν και να κάνουν μια προσευχή για την ανάπαυση της ψυχής μου».
Εμείς σου ευχόμεθα, Πανοσιολογιότατε, να ζήσεις χρόνια πολλά και καλά, να έχεις από τον Αγιώνυμο Θεό «μακρότητα ημερών» για τη συνέχεια του εμπνευσμένου έργου σου και από ανώτερα αξιώματα.
Και ο συγγραφέας συνεχίζει προλογικά: «Κείμενα, που δημοσιεύονται ως ελάχιστο ‘‘αντίδωρο’’ ευγνωμοσύνης προς όλους εκείνους προς τους οποίους αφιερώνεται τούτο το βιβλίο και για πολλούς άλλους, την ευλογημένη εκείνη στρατιά αδελφών κληρικών και λαϊκών, που όλα τα χρόνια της ζωής μου στέκονται δίπλα μου κι ελπίζω να συνεχίσουν να βρίσκονται στο πλευρό μου. Σ’ όλους εκείνους που καθένας με τον τρόπο του σημάδεψε την πορεία της ζωής μου!».
Τα περιεχόμενα του βιβλίου, σε γλαφυρή Νεοελληνική γλώσσα, είναι καλογραμμένα και διδακτικά. Περιλαμβάνουν μηνύματα από την Ορθόδοξη πίστη και ζωή, διδάγματα από την εκπαιδευτική πράξη που έζησε ο συγγραφέας και αποτυπώνουν την αγωνία του για τη μαθητιώσα νεολαία και κατ’ επέκταση τους συνανθρώπους μας, με στόχο να τους βοηθήσουν στην κατανόηση των προβλημάτων τους.
Από τα 38 συνολικά κείμενα του βιβλίου επισημαίνω ορισμένους τίτλους: «Έχουμε δει με τί παίζουν τα παιδιά μας», «Η γιορτή των Αγγέλων» (λαογραφικότατο), «Η αγάπη για το βιβλίο ξεκινά από την οικογένεια», «Τα παιδιά μας και το AIDS», «Το νόημα των Χριστουγέννων», «Σχολεία με τα οράματα των τριών Μεγάλων Ιεραρχών», «Οι νέοι μας και το αλκοόλ», «Επτά μαθήματα από το Γολγοθά», «Μετάνοια, θύρα του παραδείσου», «Οι νέοι του 21ου αιώνα μιλούν για την Εκκλησία», «Να συγχωρούμε τους συκοφάντες μας» κ.ά.
Από το θέμα «Οι νέοι του 21ου αιώνα μιλούν για την Εκκλησία», παραθέτω εδώ ένα απόσπασμα από εισήγηση μαθήτριας Λυκείου σε Συνέδριο Εφήβων, που οργανώθηκε από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού κύριο Ιγνάτιο, για τον σημερινό ρόλο της Εκκλησίας: «Περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, σήμερα είναι αναγκαία στη ζωή μας η παρουσία της Εκκλησίας, μια και η εποχή μας είναι γεμάτη προβλήματα.
Η Εκκλησία μας διέσωσε την παράδοσή μας, το ήθος, τη γλώσσα, την ιστορία, την οικογένεια, την εθνική μας αυτογνωσία. Με κάθε τρόπο συνεχίζεται ώς σήμερα η προσφορά της, την οποία όμως αδυνατούν να κατανοήσουν κάποιοι διανοούμενοι, ενώ τα Μ.Μ.Ε. στέκονται αρνητικά απέναντί της και προβάλλουν τον κάθε αποτυχημένο ως πρότυπο ζωής, παρατείνοντας την κρίση της ταυτότητας, που διέρχεται ήδη η νεολαία μας».
Και ο ομιλών θα τη χαρακτήριζε επίκαιρη και εύστοχη μαθητική παρέμβαση, που διαπιστώνει τα πραγματικά δεδομένα με κριτική στάση, αναζητώντας ωστόσο τον εκκλησιαστικό ρόλο ως εξής: «Οι νέοι θέλουν την Εκκλησία να σταθεί στο πλάι τους. Ν’ ακούσει τα προβλήματά τους. Να συνομιλήσει μαζί τους, αντιμετωπίζοντάς τους όχι ως μάζα, αλλ’ ως προσωπικότητες, ενώ χρειάζεται να βρίσκεται μακριά από καταστάσεις και γεγονότα, που δεν τιμούν τους εκπροσώπους της».
Ο Αρχιμανδρίτης Καλλίνικος, στο συγκεκριμένο κείμενο, αναφέρει και άλλες θέσεις και απόψεις μαθητών και φοιτητών για την Εκκλησία, που συγκλίνουν στον σημαντικό ρόλο, τον οποίο επιτελεί.
Δύο από τα κείμενα του βιβλίου έχουν ιστορική διάσταση· μας θυμίζουν ισάριθμα συγκλονιστικά γεγονότα της Βυζαντινής και Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας με τραγική όμως κατάληξη. Το πρώτο είναι η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (29 Μαΐου 1453), η Άλωση της Πόλης των Πόλεων», «της επιστήμης απάσης διδάσκαλος», όπως τη χαρακτήρισε ο σπουδαίος λόγιος του 15. αι. Ανδρόνικος Κάλλιστος (1400-1486).
Το δεύτερο είναι το Ολοκαύτωμα της Κάσου (7 Ιουνίου 1824), ενός νησιού του «μακρόκοσμου των μικροκόσμων» στην εσχατιά της Δωδεκανήσου, που μαζί με τη γειτονική Κάρπαθο, αποτελούν τους τόπους καταγωγής του συγγραφέα Αρχιμανδρίτη Καλλίνικου.
Το πρώτο, κοσμοϊστορικό γεγονός, που προκάλεσε πανελλήνιους θρήνους και θρύλους. Εμβληματικός οδοδείκτης η Αγια-Σοφιά των Πανελλήνων. Το δεύτερο, τοπικής εμβέλειας, αλλά σημαντικό ορόσημο για την εξέλιξη της Μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης, που οδήγησε στην Εθνική Παλιγγενεσία.
Και διερωτάται δικαίως ο συγγραφέας: Γνωρίζουν τα παιδιά μας, τα Ελληνικά νιάτα, τέτοια γεγονότα, τα διδάσκονται σωστά και παίρνουν τα μηνύματά τους ή ενδιαφέρονται και γνωρίζουν μόνο ονόματα ανθρώπων του θεάματος, της πίστας και του αθλητισμού; Η σκυτάλη βέβαια εδώ ανήκει στον εμπνευσμένο Έλληνα δάσκαλο. Μακάρι η Ελληνική εκπαίδευση να έχει πολλά αναστήματα, όπως του συγγραφέα του βιβλίου αυτού.
Θα μπορούσα να μιλάω επί μακρόν για την αξία και την παιδευτική σημασία της συγγραφής αυτής. Να αναλύσω όλα τα διδακτικά μηνύματά του ή ακόμη να παρουσιάσω εκτενέστερα αυτά τα ‘‘Σχόλια Καρδιάς’’ για επίκαιρα θέματα του φωτισμένου Αρχιμανδρίτη.
Κατανοώντας όμως την κλεψύδρα του χρόνου και την υπομονετική προσοχή σας, θα ήθελα επιγραμματικά να πω, ότι ο Αρχιμανδρίτης Καλλίνικος Μαυρολέων, δάσκαλος και κληρικός, μας έδωσε συγκεντρωμένα στον τόμο αυτόν αποστάγματα σκέψεων και στοχασμών παιδαγωγικής και διδακτικής, που εναρμονίζονται με τα διδάγματα της Ορθοδοξίας και της ιστορικής πορείας του Έθνους μας. Τον συγχαίρω de profundis, τον ευχαριστώ ως πνευματικός άνθρωπος για την προσφορά του, του εύχομαι να έχει πάντοτε την ευλογία του Θεού, γιατί απομένουν ακόμη πολλά να κάνει για την Εκκλησία και την Κοινωνία.
(Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του “Σχόλια Επικαιρότητας, Πνευματικό Κέντρο Ιερού Ναού
Αγίου Βασιλείου Πειραιώς, Κυριακή, 12 Ιανουαρίου 2014)