Κατ’ αρχάς σας ευχαριστώ για την πρόσκληση.
Έως τώρα δεν έχω μιλήσει για αυτό το θέμα. Πλέον, όμως, τα πράγματα έχουν γίνει δύσκολα, συνεχίζουν να γίνονται δυσκολότερα και θα τα πω ως έχουν. Δεν θα ωραιοποιήσω την κατάσταση ούτε θα χαϊδέψω. Ως επιστήμονας οφείλω να πω την αλήθεια λόγω των εξελίξεων και της αρνητικής τροπής που έχει πάρει η διασπορά του ιού στη κοινότητα, και αν δεν αλλάξουν πολλά γρήγορα θα ζήσουμε απίστευτα δύσκολες στιγμές.
Κάποιοι μου λένε ότι δεν πρέπει να συμβάλλω στην τρομολαγνεία. Για ποια τρομολαγνεία μιλάμε όταν καθημερινά πλέον βγαίνουν ιατροί και λένε ότι “τρομάζουν” με αυτό που βλέπουν και ζουν; Είναι σενάρια κινδυνολογίας και καταστροφολογίας αυτά που ζούμε; Όχι, είναι η πραγματικότητα και αν δεν τη δούμε όπως είναι, αντί να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αλλάξουμε την κατάσταση.
Το πρώτο κύμα ήταν η προειδοποίηση. Το δεύτερο κύμα είναι ισχυρότατο με περισσότερους ασθενείς και βαρύτερη κλινική εικόνα. Οφείλω να ομολογήσω ότι την παρούσα κατάσταση την είχα προβλέψει από το Μάϊο και όπως την προέβλεψα εγώ είμαι πεπεισμένος ότι την προέβλεψαν και άλλοι. Παρόλα αυτά, τους μήνες που μεσολάβησαν δεν έγινε το παραμικρό ή έγιναν ελάχιστα πράγματα όσον αφορά την προετοιμασία. Δεν υπάρχει σχεδιασμός, δεν υπάρχει στρατηγική (σε κάθε επίπεδο), δεν υπάρχει εξοπλισμός και δεν υπάρχει προσωπικό. Δεν είμαι επιδημιολόγος για να γνωρίζω τι ακριβώς έφταιξε για το δεύτερο κύμα. Σίγουρα πάντως δεν πας από το πλήρες lock-down στα ανοικτά σύνορα και στην ελεύθερη μετακίνηση χωρίς να έχουν ελεγχθεί προηγουμένως όλοι αυτοί που έρχονται ή θέλουν να ταξιδέψουν.
Δυστυχώς, η νοσηρότητα και η θνητότητα έχουν αυξηθεί πολύ. Νοσηλεύουμε πλέον και νέους ασθενείς, ηλικίας 20-45 ετών, χωρίς κανένα υποκείμενο νόσημα, αλλά με βαριά πνευμονία και ARDS. Οι στατιστικές και τα δεδομένα που γνωρίζαμε από το πρώτο κύμα δεν ισχύουν πια. Δεν μπορώ να γνωρίζω αν ήταν λάθος οι αρχικές αναλύσεις ή έχει μεταλλαχθεί ο ιός ή και τα δύο, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Και τώρα που μας χτύπησε το δεύτερο κύμα βλέπουμε μια προσπάθεια να γίνουν άμεσα και χρησιμοποιώντας αλχημείες όλα αυτά που έπρεπε να είχαν ήδη γίνει τους προηγούμενους μήνες.
Καθημερινά το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό δίνει μια συνεχή και επίπονη μάχη που τους εξαντλεί ταχύτατα. Επίσης, πολλοί συνάδελφοι μου έχουν ασθενήσει από κορονοϊό και τίθενται εκτός υπηρεσίας. Προς το παρόν, εμείς, ως Αναισθησιολόγοι, καλούμαστε καθημερινά να διασωληνώσουμε, να σταθεροποιήσουμε και εν τέλει να μεταφέρουμε βαρέως πάσχοντες με αναπνευστική ή πολυοργανική ανεπάρκεια στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) του δικού μας ή άλλου Νοσοκομείου. Όμως, δεν υπάρχουν πλέον διαθέσιμες κλίνες στις ΜΕΘ, δεν ξέρουμε που θα πάνε αυτοί οι ασθενείς και πλησιάζουμε όλο και περισσότερο στο να ζήσουμε καταστάσεις Ιταλίας και να παρέχουμε Εντατική Θεραπεία παντού, σε κάθε Τμήμα και μέρος των Νοσοκομείων.
Η χώρα μας δεν διαθέτει τις υποδομές άλλων Ευρωπαϊκών χωρών ή των ΗΠΑ και το ήδη εξαντλημένο ΕΣΥ δεν θα αντέξει, με τις συνέπειες να είναι τραγικές. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που όλοι οι υγειονομικοί φώναζαν και φωνάζουν για τα μέτρα ατομικής προστασίας. Όχι τόσο διότι έχουμε ένα πολύ θανατηφόρο ιό, όπως λ.χ. ο Ebola, αλλά διότι έχουμε έναν ιό που έχει μεγάλη ταχύτητα διασποράς και όταν ο αριθμός των ασθενών αυξηθεί αρκετά, όπως ήδη συμβαίνει, δεν θα μπορέσουμε να τους διαχειριστούμε και αντιλαμβάνεστε τι θα γίνει. Επίσης, η θεραπεία των ασθενών χωρίς κορονοϊό, αλλά με σοβαρά νοσήματα, όπως στεφανιαία νόσο ή καρκίνο, πάει πίσω και αυτό είναι ένα άλλο πρόβλημα. Τι θα γίνει με αυτούς τους ασθενείς;
Από την άλλη βλέπω να δίνεται βάρος μόνο στις ΜΕΘ. Φυσικά και πρέπει να ενισχυθούν οι ΜΕΘ, αλλά ο τρόπος που γίνεται δεν είναι ορθός. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να αποδυναμώνεις νευραλγικά Τμήματα, όπως το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ), για να στελεχωθούν οι ΜΕΘ. Και τι θα γίνει στο ΤΕΠ; Ποιος θα αξιολογήσει και θα διαχειριστεί τους ασθενείς με ή χωρίς COVID-19; Μήπως αυτοί οι ασθενείς θα μπουν μόνοι τους στην Κλινική ή στη ΜΕΘ; Ποιος θα κάνει την αρχική σταθεροποίηση των βαρέως πασχόντων, η οποία ίσως είναι η σημαντικότερη παράμετρος όσον αφορά την έκβαση σε ένα μεγάλο ποσοστό αυτών;
Ένα άλλο σοβαρό λάθος είναι η υποβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ). Ακούω ότι ιατροί από την ΠΦΥ θα μετακινηθούν στα Νοσοκομεία για να συμβάλλουν εκεί. Όμως, ο ρόλος της ΠΦΥ είναι καίριος και εκεί πρέπει να γίνεται η αρχική διαλογή και αξιολόγηση και των ασθενών με COVID-19. Όποιοι νοσούν ελαφρά θα πρέπει να τίθενται σε παρακολούθηση κατ’ οίκον και μόνο όποιος επιδεινώνεται να πηγαίνει στο Νοσοκομείο. Εάν είχαν παρθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα δεν θα χρειαζόταν το δεύτερο lock-down. Και θεωρώ ότι το νέο lock-down δε θα μειώσει τη μετάδοση ή αν το κάνει θα είναι σε μικρό βαθμό και για λίγο.
Όποτε έχω λίγο χρόνο βγαίνω έξω για περπάτημα και τρέξιμο, για αποφόρτιση από την καθημερινή ένταση και διατήρηση της φυσικής κατάστασης. Λυπάμαι και οργίζομαι όταν ακόμη και σήμερα βλέπω στο δρόμο άτομα σε παρέες χωρίς μάσκες και εκτός αυτού κανένα έλεγχο από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ένα μεγάλο μέρος των πολιτών προσπαθεί να βοηθήσει όσο μπορεί, άλλους όμως δεν τους ενδιαφέρει ότι ο διπλανός τους πεθαίνει. Στο προηγούμενο κύμα μας χειροκροτούσαν. Βοήθεια χρειαζόμαστε και όχι χειροκροτήματα, πόσο μάλλον από αυτούς που δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο προστασίας ή δεν πιστεύουν ότι υπάρχει ιός. Ειδικά για το τελευταίο, προσπαθώ να μην ασχολούμαι καθόλου διότι δεν μπορώ να διαθέσω ούτε ένα δευτερόλεπτο για τέτοιες ασυναρτησίες. Θα σας πω μόνο ότι όλοι οι αρνητές -και οι συγγενείς τους- άλλαξαν γνώμη όταν ήρθε η ώρα να διασωληνωθούν.
Ενημερώνομαι για όσα συμβαίνουν στην Κάρπαθο από το διαδίκτυο ή τους συγγενείς και τους φίλους μου. Προς το παρόν η Κάρπαθος έχει σταθεί μάλλον τυχερή. Δεν γνωρίζω τι σχεδιασμός υπάρχει, τι έλεγχοι γίνονται εκεί και πόσοι είναι οι πιθανώς ασυμπτωματικοί που μεταδίδουν. Δυστυχώς, βλέπω μια χαλαρότητα που δεν μπορώ να γνωρίζω τι αποτελέσματα θα έχει στο άμεσο μέλλον. Θα πρέπει όλοι να θυμούνται ότι μια μεγάλη διασπορά της νόσου στο νησί θα γίνει απότομα και θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα και έχω ενημερώσει σχετικά από τα μέσα Μαρτίου.
Σχεδόν καθημερινά συζητώ με συναδέλφους από το εξωτερικό τόσο λόγω των ερευνητικών μας συνεργασιών όσο και για τα νέα δεδομένα για τη νόσο και τις εξελίξεις στις χώρες τους. Παρά τις μεγάλες, συνεχείς και εντατικές ερευνητικές προσπάθειες, η διεθνής επιστημονική κοινότητα ακόμη προσπαθεί καταλάβει την παθοφυσιολογία της νόσου και να βρει καλύτερες θεραπείες πέραν των 1-2 φαρμάκων που φαίνεται να βοηθούν, αλλά όχι όλους τους ασθενείς. Εύχομαι τα αποτελέσματα των ερευνών μας που θα έχουμε σύντομα να συμβάλλουν στη θεραπεία της ασθένειας και τη διαχείριση της πανδημίας.
Ο ιατρός Θάνος Φραγκίσκου Χαλκιάς, κατάγεται από τις Μενετές και τη Βωλάδα Καρπάθου και είναι Επίκουρος καθηγητής Αναισθησιολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, πρόεδρος της Επιτροπής Καταπληξίας της Ελληνικής Εταιρείας Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης και μέλος της Επιτροπής Κατευθυντήριων Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αναισθησιολογίας και Εντατικής Θεραπείας.
