Το καλοκαίρι του ’45, η Κάρπαθος γνώρισε μια από τις χειρότερες τραγωδίες της σύγχρονης ιστορίας της. Μια έκρηξη μέσα στο λιμάνι του νησιού, κατά το ξεφόρτωμα πολεμοφοδίων, έσπειρε το θάνατο σε 3 Καρπάθιους και 6 Ινδούς στρατιώτες, ενώ δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν, με αποτέλεσμα όλο το νησί να βυθιστεί στο αίμα και το πένθος.
Μια καθαρά μοιραία σύμπτωση άλλαξε τη ροή των δραματικών γεγονότων. Ένας γάμος, που γινόταν εκείνη τη μέρα, στάθηκε η αιτία να γλυτώσουν πολλοί Καρπάθιοι, που διάλεξαν να μην πάνε για το μεροκάματο στο ξεφόρτωμα του πλοίο αλλά στη στέψη του ζευγαριού!
Πέρασαν 76 χρόνια από τότε, ωστόσο φαίνεται πως η συλλογική ιστορική μας μνήμη παρουσιάζει κενά.
Δεν υπάρχει κάτι που να θυμίζει αυτή τη τραγωδία. Με τις αρχές του τόπου, άγνωστο το γιατί, να είναι οι πρώτες που αποφεύγουν τις ιστορικές εκδηλώσεις. Κάποτε, κάποιες γενιές μπροστά, είναι βέβαιο ότι Καρπάθιοι του μέλλοντος θα μετανοήσουν και τότε θα μας κατηγορήσουν για το θάψιμο κι αυτής της ιστορίας.
Το γεγονός περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια από τον ιστορικό της Καρπάθου, Μανώλη Κασσώτη, στο βιβλίο του «Η Κάρπαθος στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο». Κέντρο Καρπαθιακών Ερευνών Ρόδος, 2007
«Στις 10:45 το πρωί της 17ης Ιουνίου 1945, έφτασε στα Πηγάδια το βρετανικό πολεμικό LC1 No 318 με πολεμοφόδια και άλλα στρατιωτικά εφόδια. Στο ξεφόρτωμα ένα κιβώτιο με πολεμοφόδια εξεράγη και σκόρπισε τον θάνατο πάνω στο λιμάνι. Τρεις Καρπάθιοι (Μηνάς Εμμ. Χαλκιάς, Παντελής Μιχ. Τσαουσόπουλος και Μηνάς Μελλισσιανός) και έξι Ινδοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους, ενώ δεκάδες άλλοι Καρπάθιοι, Ινδοί και Βρετανοί τραυματίστηκαν. Ευτυχώς εκείνη τη μέρα γινόταν γάμος στο περβόλι του Μουστακάκη στην Άφωτη, πολλοί από τους καλεσμένους που δούλευαν στο λιμάνι πήγαν στο γάμο, διαφορετικά θα υπήρχαν περισσότερα θύματα. Μεταξύ των τραυματισθέντων ήταν και ο Άγγλος υπαξιωματικός Peter Richter. Μια μοτοζάτερα και μια κορβέτα του Ελληνικού ναυτικού μετέφεραν τους τραυματίες στη Ρόδο.
Επειδή δεν υπήρχε ινδικό νεκροταφείο στην Κάρπαθο για να θάψουν τους νεκρούς, έφτιαξαν το σημερινό νεκροταφείο στο Σάνταλο. Τρια χιλιόμετρα από τα Πηγάδια διάλεξαν μια χέρσα περιοχή και την καθάρισαν από τα πεύκα και τους θάμνους. Έβαλαν πέντε-έξι σειρές από κορμούς πεύκων και την τελευταία σειρά έστρωσαν με σκίνους. Εκεί πάνω τοποθέτησαν τους νεκρούς μέσα σε μεγάλους σάκους από αμίαντο. Ένας Ινδός ιερέας βοηθούμενος από τους στρατιώτες άλειψε τους κορμούς με μια λιπαρή ουσία και τους έβαλε φωτιά.
Τρεις μέρες έκαιγε η φωτιά μέχρι που όλα έγιναν στάχτη. Την επόμενη συγκέντρωσαν τους σάκους από τον αμίαντο και ο ίδιος ιερέας άδειασε τη στάχτη των νεκρών μέσα σε ξεχωριστά δοχεία, τα οποία έστειλαν στην Ινδία για να ρίξουν τη στάχτη στο Γάγγη ποταμό. Τα υπολείμματα της καύσης τα έβαλαν μέσα σ’ έναν λάκκο και πάνω απ’ αυτόν έφτιαξαν ένα τσιμεντένιο μνημείο με δυο τετράγωνες βαθμίδες ύψους περίπου 30 πόντων η κάθε μια και με πλάτος γύρω στα τρία και δυο μέτρα. Στις τέσσερις άκρες της πρώτης βαθμίδας τοποθέτησαν τέσσερις σιδερένιους πασσάλους που ενώνονταν μεταξύ τους με τέσσερις αλυσίδες. Στο μέσο της δεύτερης βαθμίδας τοποθέτησαν μια πέτρινη σκαλισμένη επιτύμβιο στήλη ύψους ενός περίπου μέτρου που τελείωνε σε τρίγωνο.
Επειδή ο ένας από τους Ινδούς νεκρούς είχε διαφορετικό θρήσκευμα δεν τον έκαψαν, αλλά τον έθαψαν σε ξεχωριστό μνήμα 20 μέτρα πιο πέρα. Πάνω στον τάφο του έβαλαν ένα σιδερένιο σωλήνα που από την επιφάνεια του εδάφους έφτανε μέχρι το σώμα του νεκρού. Μέσα απ’ αυτό το σωλήνα διοχέτευαν κάθε μέρα ένα μπιτόνι νερό για 40 μέρες. Στο τέλος σκέπασαν τον τάφο του νεκρού με μια τσιμεντένια πλάκα.
Στην απέναντι μεριά του δρόμου που περνάει απ’ εκεί έφτιαξαν ένα άλλο μνημείο, όπου προηγήθηκε η καύση και η ταφή του Ινδού αξιωματικού που σκοτώθηκε από νάρκη. Στην καύση του νεκρού παρευρέθηκαν αρκετοί Ινδοί και Άγγλοι αξιωματικοί και εκπρόσωποι της Καρπαθιακής κοινωνίας. Το μνημείο αυτό ήταν κατασκευασμένο από τσιμέντο και έφερε μια πιο μικρή επιτύμβια στήλη.
Τα τρία αυτά μνημεία υπέστησαν μικρές φθορές από τον χρόνο, αλλά δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στην καταστροφική μανία των ανθρώπων. Στην αρχή κάποιος αφαίρεσε την επιτύμβιο στήλη από τον τάφο του αξιωματικού, και η διαπλάτυνση του δρόμου σκέπασε μερικώς το μνήμα του στρατιώτη. Γύρω στο 2001, κάποιοι, εσκεμμένα με μπουλντόζα, προσπάθησαν να εξαφανίσουν και το τρίτο μνημείο. Ξήλωσαν τη δεύτερη βαθμίδα και έριξαν από τη θέση της την επιτύμβια στήλη. Επειδή δεν μπόρεσαν να ξηλώσουν την πρώτη βαθμίδα μετέφεραν μπάζα από κάποια οικοδομή, τα έριξαν πάνω στο μνημείο και το έκαναν αγνώριστο.
Προφανώς η ιεροσυλία έγινε από ανθρώπους που κινούνταν από οικονομικά συμφέροντα που δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία ενός ιστορικού μνημείου από την πρόσφατη ιστορία του νησιού. Ακόμη δεν σεβάστηκαν την αιώνια κατοικία συνανθρώπων μας που στα δύσκολα χρόνια του πολέμου άφησαν την τελευταία τους πνοή στην Κάρπαθο».
Πηγή www.karpathiakanea.gr
