Μια πολύ ξεχωριστή δουλειά του Κασιώτη συγγραφέα και σκηνοθέτη Ηλία Μαλανδρή βρίσκεται αυτή την εποχή σε εξέλιξη. Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ μυθοπλασίας με θέμα τους αγώνες των σύγχρονων Πεχλιβάνηδων.
Πρόκειται για παλαιστές, οι οποίοι ονομάζονται πεχλιβάνηδες (από την Περσική λέξη پهلوان ή pehlevān, που σημαίνει “ήρωας” ή “πρωταθλητής”). Φοράνε στενά δερμάτινα χειροποίητα παντελόνια πάλης που ονομάζονται κισπέτια ή κιουσπέτια (τα οποία κατασκευάζονται από δέρματα ζώων όπως βουβαλιών ή μοσχαριών και παλεύουν ένα είδος Ελληνορωμαϊκής/Ελεύθερης Πάλης Η συγκεκριμένη πάλη θεωρείται εθνικό άθλημα της Τουρκίας.
Ο Ηλίας Μαλανδρής γράφει στα Καρπαθιακά Νέα για την εκκίνηση της διαδρομής αυτής της προσπάθειας, το έργο του βρίσκεται ήδη σε περίοδο γυρισμάτων.
Το έπος του Σαχναμέ του Πέρση ποιητή Φερντοσί, είναι ένα συγκλονιστικό κείμενο μερικών χιλιάδων στίχων (τουλάχιστον 4 φορές σαν την Ιλιάδα και την Οδύσσεια μαζί) του 11ου αι. περίπου.
Η ενασχόλησή μου με αυτό ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια που βάλθηκα να το μεταφράσω, όσο μπορώ κι όσο προλάβω σε αυτή τη ζωή. Φυσικά από αγγλικό κείμενο κι όχι από τα Πέρσικα. Τα μεγάλα αυτά κείμενα έχουν κοινές ρίζες και μια κοινή οικουμενική γλώσσα γι αυτό η προσέγγισή μου είναι ίδια με τις αποδόσεις των αρχαίων ελληνικών κειμένων.
Στο έπος αυτό ανιχνεύεται και μια πρώτη αναφορά στους πεχλιβάνηδες, τους ήρωες δηλαδή των λαϊκών αυτών ασμάτων που παλεύουν περήφανοι για την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπεια της χώρας τους. Μέσα από απίστευτες μάχες, που νικούν πάντα οι ηθικές δυνάμεις τους δικαίου.
Σχεδόν χωρίς να το καταλάβω αποφάσισα να παρακολουθήσω από κοντά τους αγώνες των σύγχρονων Πεχλιβάνηδων, που ανάγονται σε 660 χρόνια ιστορίας στην πρωτεύουσα των αγώνων αυτών την Αδριανούπολη, το Edirne, στη Θράκη και το Διδυμότειχο κι άλλες περιοχές και χωριά της Ελλάδας και της Τουρκίας που μοιράζονται αυτή τη γιορτή.
Ως παλιός υπέρμαχος και μάλιστα ως συν-εργάτης του οράματος του Μίκη Θεοδωράκη για την ελληνοτουρκική φιλία που σήμερα μοιάζει πια άπιαστο όνειρο, μετά από πολλές εκδηλώσεις που φτάνουν πίσω στο 1996, έχω την πεποίθηση πως οι λαοί μας θα έπρεπε να χτίσουν γέφυρες επικοινωνίας γιατί τίποτα δεν μας χωρίζει εκτός από τις πολιτικές. Όσες φορές ταξίδεψα για δουλειά στην γείτονα χώρα, βρήκα μόνο φίλους κι ανθρώπους με ευγένεια ψυχής και χιούμορ.
Το ξεκίνημα έγινε στα 1996 αν θυμάμαι καλά με το Άξιον Εστί του Μίκη στο αρχαίο θέατρο της Εφέσου 33000 θεατές τραγουδούσαν τα τραγούδια του Μίκη, κι έπειτα πάλι με την Λειτουργία του Ορφέα του Μαρκόπουλου στο ίδιο θέατρο, κι έπειτα στη Βιβλιοθήκη του Κέλσου που παρουσιάσαμε τον Φαέθωντα του Ευριπίδη με Κύπριους καλλιτέχνες που έπαιζαν πρώτη φορά στην Τουρκία κι έπειτα πάλι με τον Προμηθέα του Αισχύλου ανοίξαμε το αρχαίο θέατρο της Περγαμου μετά από 2500 χρόνια, με την Εταιρεία Φίλων Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, τρομερή εμπειρία, ενώ τούρκικος θίασος την ίδια μέρα έπαιζε το ίδιο έργο στο Ηρώδειο σε ανταλλαγή πολιτιστικού προϊόντος.
Είναι λοιπόν φυσικό μετά από τόσα χρόνια συνεργασίας να έχω ποτιστεί με το όραμα της φιλίας των δυο λαών μας. Με αυτό το θάρρος γνωρίστηκα πριν τρία χρόνια με τον Aydemir Ay που έγραψε ένα βιβλίο για την ιστορία των αγώνων, που διαβάζοντάς το σκέφτηκα να το συνδυάσω με το έπος του Φερντοσί, σιάχνοντας ένα ντοκιμαντέρ μυθοπλασίας.
Το κατέθεσα βέβαια στο ΕΚΚ, αλλά το όχι που εισέπραξα ήταν ηχηρό. Δεν τους ενδιέφερε, γιατί πια είχαν φαίνεται αλλάξει οι εποχές, ενώ δεν έχουν αλλάξει οι άνθρωποι. Κρίμα. Πάντως την ανταπόκριση που δεν βρήκα στην Ελλάδα την βρήκα και με το παραπάνω στην Τουρκία κι έτσι συνεχίσαμε τα γυρίσματα που είχαν ξεκινήσει πριν τον κορονοϊό και είχαν διακοπεί για δυο χρόνια. Κατάφερα να συζητήσω και να πάρω συνέντευξη από τον κορυφαίο Τουρκο συγγραφέα Εντέρ Μπιλάρ που έχει καταγράψει και το Αλμανάκ των αγώνων Με τούρκικο συνεργείο με την βοήθεια του Χασάν Γιαλντίζ και του μεταφραστή φίλου μου του Μάρκου, που τόσο με βοήθησε νομίζω κατέγραψα ικανοποιητικό αριθμό πλάνων, που βέβαια δεν τελείωσαν.
Στο τέλος Σεπτεμβρίου θα μεταβούν στην Ελλάδα κάποιοι αθλητές και ο Ομούρ Αιμπέη που παριστάνει τον Ροστάμ, για κάποια πρόσθετα γυρίσματα και στα μέσα του χειμώνα θα μεταβούμε στο Διδυμότειχο για να ολοκληρωθούν του χρόνου τέτοια εποχή και πάλι στο Edirne. Έχουμε δηλαδή ακόμα ένα χρόνο δουλειάς που εύχομαι να συνεχιστεί όπως ξεκίνησε.
Παραθέτω δυο κομμάτια από το Έπος του Σαχναμέ σαν δείγμα εργασίας.
Ο ΡΟΣΤΑΜ Ο ΠΕΧΛΙΒΑΝΗΣ ΤΟΥ «ΣΑΧΝΑΜΕ»
του Φερντοσί
σε έμμετρη απόδοση Ηλία Μαλανδρή από την αγγλική μετάφραση
Shahnameh
The Epic of Kings
By: Hakim Abol Qasem Ferdowsi Tousi
Translated by: Helen Zimmern
Τ ’άλογα βγάναν βρυχηθμούς χτυπούσαν τις οπλές τους
κι η γη το χώμα τάραζε και σήκωνε ανέμους
και σκόνη απλώθει ολόγυρα που έφτανε ως τα νέφη.
Οι άντρες σα μπήκαν σε σειρά ο ένας χιμά στον άλλο
και βρόντιζαν και ο αχός εσύναζε τα όρνια
και τα αιμόχαρα θεριά που βρίσκονταν τριγύρα
να αρπάξουνε τα νια κορμιά που κείτονταν στο χώμα.
Δυο μέρες οι μάχες μαίνονταν μα η νίκη δεν ερχόταν
ούτε στη μια θαρρείς πλευρά μα ούτε και στην άλλη.
Και οι κραυγές κι η σύγχυση σα δίχτυ της αράχνης
τους δυο εχθρούς εσκέπαζε κι η γη κι ο αιθέρας ένα.
Το αίμα κυλούσε σα νερό, χωρίζανε οι ώμοι
απ’ τα νεκρά κεφάλια τους που πέφτανε στο χώμα
πως πέφτουν το φθινόπωρο τα μαραμένα φύλλα.
Την Τρίτη μέρα του Τουράν οι άνδρες αναδεύουν
και πέφτει το άνθος του στρατού στου Αφρασιγιάμπ τα χέρια.
Αιχμαλωτίζει τους πιο νιούς τους αρχηγούς σκοτώνει
του Νάουντερ την κεφαλή θερίζει από τον κορμό του
με μίσος την ποδοπατεί και κάθεται στο θρόνο.
Αφέντης όλου του Ιράν λογάριαζε πως είναι.
Φόρους τιμής και δωρεές απ ’το λαό απαιτούσε,
μα οι υπήκοοι του Ζαλ διόλου δεν τον ψηφούσαν
κι αγγελιοφόρους στείλανε στου Σεϊστάν τον τόπο
για να ζητήσουν συμβουλές του νέου Πεχλιβάνη.
Να τος ο αφίλιωτος εχθρός που στράφει ενάντιά μας!
Τώρα προστρέξτε στον Ροστάμ να σας ελευθερώσει.
Και του πατέρα οι διδαχές ας τον καθοδηγούνε.
Στέλνει και τον φωνάζουνε και λόγο του απευθύνει:
«Ω γιέ μου ακόμα μυρίζουνε γάλα τα δυο σου χείλη
της νιότης σου οι ηδονές γεμίζουν την καρδιά σου,
μα οι μέρες είναι θλιβερές και το Ιράν στενάζει
σε προσκαλεί στον κίνδυνο για να φανείς σωτήρας.
Με ήρωες και άτρωμους σε στέλνω να παλέψεις.»
Τέτοια ο Ροστάμ αντιγυρνά λόγια προς τον πατέρα:
«Στον πόλεμο έχω πεθυμιά κι όχι στις απολαύσεις
κι αυτή είναι η προσευχή πού λεγα νύχτα μέρα,
ξέρεις το πώς περίμενα να έρθει ετούτη η ώρα.
Ξεχώρισε ένα δυνατό άλογο διαλεγμένο.
Ξεζώσου τ’ αγριομάχαιρο του γέρου Πεχλιβάνη
για να βροντήξω τα βουνά, να σφεντονίσω κάστρα,
να συναντήσω το στρατό του Αριμάν στο χώμα.»
Γέλασε μ ‘ευχαρίστηση στα λόγια του παιδιού του
και διάταξε τότε ο Ζαλ να φέρουν τα κοπάδια
από τις πιο περήφανες και διαλεχτές φοράδες,
πουλάρια απ’ το Ζαμπουλιστάν και απ ‘ τη Καμπούλ αράδες
για να διαλέξει το παιδί τ’ άλογο που τ’ αξίζει.
Ο Ηλίας Μαλανδρής γεννήθηκε στην Αθήνα και κατάγεται από την Κάσο. Σπούδασε θέατρο στο Ωδείο Αθηνών, θεατρολογία, σκηνοθεσία κινηματογράφου και τηλεόρασης στο New York University. Από το 1987 εργάζεται στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Έχει συνεργαστεί με αρκετούς από τους τηλεοπτικούς σταθμούς της Ελλάδας και το κανάλι Blumberg στην Νέα Υόρκη.
Έχει σκηνοθετήσει πάνω από 1000 εκπομπές ποικίλου περιεχομένου και παρουσίαζε την εκπομπή “‘Εστιν Ουν” με θέμα την αναβίωση του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος από το 1992 μέχρι το 2001. Η σειρά του “Δοκιμή: Τέταρτη Διάσταση” που ήταν μια δραματοποίηση των έργων του Γιάννη Ρίτσου τιμήθηκε από την έδρα Νεοελληνικών Σπουδών του πανεπιστημίου Complutance της Μαδρίτης και παρουσιάζεται στον κύκλο μαθημάτων της έδρας αυτής. Άξιες λόγου ήταν οι εκπομπές του αφιερώματα στην ιστορία του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης, του Αμφιθεάτρου, του ΘΟΚ και άλλων οργανισμών καθώς και η σειρά “Οι δρόμοι του Αρχάγελλου” που αφορούσε τη ζωή και την τέχνη του Μίκη Θεοδωράκη. Έχει γυρίσει τρεις ταινίες μεσαίου μήκους: “Το νερό”, “Άσματα Αγωνίας”, “Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου”.
Το 2000 τελείωσε και παρουσίασε ένα ντοκυμανταίρ για τα αρχαιοελληνικά έθιμα στη Θράκη με τίτλο “Τσαουσλή”. Το 1997 σε συνεργασία με την Euro Info Media και το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών παρουσίασε δύο έργα του Άγγελου Σικελιανού “Ο Τελευταίος Ορφικός Διθύραμβος” και “Ο Δαίδαλος στην Κρήτη” σε πρώτη παγκόσμια παράσταση στο αρχαίο στάδιο των Δελφών. Από το 1998 ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο με την μουσική Παράσταση “Η Λειτουργία του Ορφέα” σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου. Σκηνοθέτησε παραστάσεις στα περισσότερα Αρχαιοελληνικά και Ρωμαϊκά θέατρα. Το καλοκαίρι του 2001 ανεβάζει στο Ηρώδειο τους “24 Πυρρίχιους” και ολοκληρώνει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο “Το Γιούσουρι”. 2002 “Η Λειτουργία του Ορφέα” και “Χάρτινα Όνειρα” στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 2003 “Θολά νερά” στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και η “Λειτουργία του Ορφέα” στον αρχαιολογικό χώρο του Τύμβου του Μαραθώνα.
Έχει συνεργαστεί με τις εφημερίδες “Καθημερινή”, “Ημερησία” και “Ακρόπολη” ενώ άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στα “Πολιτικά Θέματα” και στο περιοδικό “Passworld” του οποίου είχε την αρχισυνταξία.
Πηγή Βιογραφικού: BiblioNet
πηγή Καρπαθιακά Νέα
