γράφει ο Μανώλης Δημελλάς
Ποιος βρέθηκε στην Κάσο και δεν πήγε στη Χέλατρο; Στον απίστευτο φυσικό όρμο στα νοτιοδυτικά του νησιού. Εκεί, το καλοκαίρι του 1933, βγήκε στη στεριά ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατά το πέρασμα του για την εξορία. Όμως το θέμα μας δεν είναι οι άνθρωποι, αλλά ένα κασιώτικο βαπόρι, σκέτο θεριό, που άκουγε σε αυτό το όνομα!
Πρόκειται για το φορτηγό πλοίο MAGDALA που κατασκευάστηκε το 1914. Μόλις εννιά χρόνια μετά, το 1923, θα περάσει σε ελληνικά χέρια και την επόμενη χρονιά, το 1924, ήταν κασιώτικο! Άνηκε την εταιρία Pnevmaticos, Rethymnis &Yannaghas, Kassos Steam Navigation Co. Ltd.
Η ιστορία μας ταξιδεύει στις 11 Φλεβάρη 1926, όταν το ΧΕΛΑΤΡΟΣ τελείωσε το φόρτωμα 7,5 τόνων σιτηρών, από το λιμάνι του Σίδνεϊ της Αυστραλίας, με προορισμό την Αλεξάνδρεια. Με το πλοίο ταξίδευε και η Κασία σύζυγος του πλοιάρχου, η Ειρήνη Μανιάδου, ενώ όλο το πλήρωμα ήταν Κασιώτες και 3 Καρπάθιοι ναυτικοί, οι Νικόλαος Ιωαννίδης, Αλ. Η. Μανωλάκης και ο Γ.Μ Σισαμής.
Δεν πέρασαν 24 ώρες από την αναχώρηση όταν ξεκίνησε ένα αληθινά καυτό θρίλερ.
Ένας θερμαστής αντιλήφθηκε παχύ καπνό, που έβγαινε βαθιά μέσα από το αμπάρι, κάπου εκεί ήταν αποθηκευμένη η καύσιμη ύλη. Ήταν βέβαιο ότι τα κάρβουνα είχαν αρπάξει φωτιά, αυτόματα το πλοίο βρέθηκε σε κόκκινο συναγερμό.
Η φλόγες πήραν μεγάλες διαστάσεις, ο κίνδυνος παραμόνευε, ρίχτηκαν όλοι στη μάχη, ο καπετάνιος και το πλήρωμα πάλευαν για να σώσουν το ΧΕΛΑΤΡΟΣ και προς στιγμή έδειχνε να τα καταφέρνουν.
Το μεσημέρι της επόμενης ημέρας το πλοίο μπήκε στο Πορτ Φιλίπ, τον κόλπο της Μελβούρνης. Από μακριά οι καπνοί έκαναν εντύπωση και τρόμαξαν όλο το λιμάνι, η φωτιά είχε αναζωπυρωθεί και οι ναυτικοί συνέχιζαν την επίπονη προσπάθεια για τη σωτηρία. Τρεις Αυστραλοί πυροσβέστες ανέβηκαν στο πλοίο και πάλεψαν μέσα στους καπνούς και τις αναθυμιάσεις, ακόμη και φορώντας τις μάσκες τους δεν ήταν καθόλου εύκολο να προσεγγίσουν τις φλόγες βαθιά μέσα στα αμπάρια.
Παρόλες τις δυσκολίες πλοίαρχος, αξιωματικοί και πλήρωμα ξεκίνησαν μια τρομερή προσπάθεια, έβγαλαν με τα χέρια στο κατάστρωμα εκατοντάδες τσουβάλια από σιτηρά και αλεύρι, αφού αν έριχναν νερό θα κατέστρεφαν και το φορτίο και έτσι άνοιξαν το δρόμο, κατάφεραν να φτάσουν στην εστία της φωτιάς, να την σβήσουν και να σώσουν το πλοίο.
Ο καπετάνιος Μανώλης Μανιάδης καθώς και όλο το πλήρωμα χαρακτηρίστηκαν από τους Αυστραλούς ως «λιοντάρια της θάλασσας»! Αφού οι μοναδικές απώλειες ήταν 200 τόνοι κάρβουνο και περίπου 50 τσουβάλια από τo φορτίο των σιτηρών.
Τελικά το πλοίο ακολούθησε το δρομολόγιο και έφτασε στον προορισμό του δίχως να αντιμετωπίσει άλλα προβλήματα.
Το Χέλατρος παρέμεινε στην ίδια εταιρία, Pnevmaticos, Rethymnis &Yannaghas (PRY) Kassos Steam Navigation Co. Ltd. μέχρι το τέλος του που ωστόσο ήταν άδικο και άδοξο. Στον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο, αμέσως μετά την ιταλική εισβολή στα Δωδεκάνησα, ο καπετάν Νικόλας Ρεθύμνης, έτσι όπως όλοι τον προσφωνούσαν, μαζί με τους συνεταίρους του, της «Ατμοπλοΐας Κάσου», διάθεσαν όλα τα εμπορικά σκάφη τους στην υπηρεσία της Ελλάδας.
Η 7η μέρα του Γενάρη 1941 ήταν η πιο άτυχη για το πλοίο. Το ΧΕΛΑΤΡΟΣ εντοπίστηκε από ένα γερμανικό υποβρύχιο, μια γερμανική τορπίλη το χτύπησε και το βύθισε έξω από το Κεμπέκ του Καναδά.
Το χτύπημα δεν ήταν μεγάλο, ενώ σε εκείνο το σημείο η ρηχή θάλασσα έσπρωχνε το πλοίο προς στη στεριά. Το Χέλατρος κάθησε πληγωμένο στα απόκρημνα βράχια, το πλήρωμα έμεινε σύσσωμο μαζί του και ξεκίνησαν έναν διπλό τιτάνιο αγώνα.
Αρχικά προσπάθησαν να σώσουν ότι από το πολεμικό υλικό μπορούσαν να μεταφέρουν, παράλληλα έδιναν αγώνα για να επιδιορθώσουν το ρήγμα και τις βλάβες κι ύστερα θα περίμεναν την παλίρροια. Δυο μέρες αργότερα, με τη βοήθεια δυο πολεμικών πλοίων που βοηθούσαν ακόμη και με αντλίες, είχαν καταφέρει να βγάλουν μεγάλο μέρος από το φορτίο, έπειτα έδεσαν το Χέλατρος με συρματόσκοινο και προσπαθούσαν να το σύρουν στα βαθιά.
Όμως δεν άφηνε ο παλιόκαιρος, από τη μια η ομίχλη που ήθελες σφυρί για τη σπάσεις κι από την άλλη η εξαγριωμένη θάλασσα ενώ μια θύελλα κατέβαινε από τους ουρανούς, μα έμοιαζε πως ολάκερη η φύση είχε αποφασίσει να σκορπίσει στα βράχια κάθε ελπίδα.
Ο σηματωρός με ένα τελευταίο απελπισμένο σήμα κάλεσε τα γειτονικά πλοία να τρέξουν: «Ελάτε τώρα, κινδυνεύουμε! Διαφορετικά δεν θα φύγουμε ποτέ από εδώ».
Το πλήρωμα εγκατέλειψε απογοητευμένο το Χέλατρος, ενώ εκείνο διάλεξε, έμεινε για πάντα και έγινε βράχος του Καναδά, σήμερα αποτελεί ένα από τα 19 ναυάγια που οι ντόπιοι προτείνουν στους τουρίστες να ξεναγηθούν και να κάνουν βόλτα με ένα σκάφος, αφού βρίσκεται σε νερά που έχουν βάθος μόλις 2 μέτρα!
