«Τα προβλήματα δεν μπορούν να περιμένουν. Όσο παραμένουν άλυτα, χάνουν πολιτικά όσοι διατηρούν για τον εαυτό τους το δικαίωμα του καταγγέλλοντος μόνο, αλλά προ παντός χάνει η τοπική μας κοινωνία και οικονομία».
Με αυτό την επίλογο κλείνει η επιστολή τη Επάρχου κας Καλλιόπης Νικολαϊδου προς τον Πρόεδρο του Λ.Τ. με την οποία ζητά την έγκριση της προ έτους αναθεωρηθείσας λύσης, αφήνοντας να εννοηθεί πως η επι δεκατέσσερα χρόνια καθυστέρηση της μελέτης του λιμανιού οφείλεται στους «καταγγέλλοντες» την προβληματικότητα των λύσεων που προτείνονται.
Μας αναγκάζει έτσι να παραθέσουμε μερικά από τα λάθη που έγιναν και εξακολουθούν να γίνονται , τα οποία έχουν σαν αποτέλεσμα η μελέτη επέκτασης του λιμανιού , δεκατέσσερα χρόνια μετα την προκήρυξή της , να εξακολουθεί να βρίσκεται στο στάδιο του προκαταρτικού σχεδιασμού.
Ενώ το 2006 το Δημοτικό Συμβούλιο στο οποίο συμμετείχε τότε και η Έπαρχος με την 106 απόφασή του ορθά ζήτησε από την Περιφέρεια χρηματοδότηση μελέτης με φυσικό αντικείμενο την επέκταση του υπάρχοντος προβλήτα ή δημιουργία νέου λιμένα, χωρίς να καθορίζει θέση , μετα τέσσερες μήνες, με εισήγηση του Προϊσταμένου της Τεχνικής υπηρεσίας αποφάσισε την ανάθεση προετοιμασίας φακέλου για την προκήρυξη μελέτης για την δημιουργία νέου λιμανιού στο Γαρόνησο. Το λάθος ήταν ο περιορισμός του αντικειμένου και ο δεσμευτικός προσδιορισμός της θέσης. Το σωστό θα ήταν να καθορισθούν οι ανάγκες του νησιού σε λιμενικές εγκαταστάσεις και να αφεθούν ελεύθεροι οι μελετητές να προτείνουν λύσεις που θα τις κάλυπταν και στην συνέχεια το ΔΣ σε συνεργασία με το Λιμενικό Ταμείο να επιλέξουν την καλύτερη από τις προτεινόμενες λύση .
Στη συνέχεια η Περιφέρεια έκανε το λάθος να αναλάβει η ίδια την προκήρυξη και επίβλεψη της μελετης αντί να περιοριστεί στην χρηματοδότηση της και να αναθέσει την εκπόνηση και επίβλεψή της στο Λιμενικό Ταμείο .
Η προκήρυξη της μελέτης πρόβλεπε την κατασκευή προβλήτα με ένα μέτωπο 50 μ. για την εξυπηρέτηση των πλοίων γραμμής και ενός άλλου μήκους 90 μ. για την πλεύριση των μικρών εμπορικών. Αποκλειστικός στόχος η μείωση της κίνησης των οχημάτων στην παραλιακή και όχι η κάλυψη των μεσοπρόθεσμων αναγκών του νησιού σε λιμενικές υποδομές.
Όπως αναφέρεται στην σελίδα 117 της τεχνικής Έκθεσης ΡΟΓΚΑΝ, 2009 *, ο τότε Δήμαρχος Καρπάθου Μιχαλης Ιωαννίδης είχε εκφράσει την επιθυμία και για κρηπίδωμα εξυπηρέτησης κρουαζιερόπλοιων αφού «στους στόχους του Δήμου ήταν η προσέλκυση και κρουαζιερόπλοιων» , στόχος που δεν καλύφτηκε από την προκήρυξη της Περιφέρειας.
Ακόμη ενώ όπως προκύπτει από την προαναφερθείσα έκθεση, οι πλοίαρχοι των πλοίων ΠΡΕΒΕΛΗ και ΜΠΛΟΥ ΣΤΑΡ 1 , πρόβαλαν από την αρχή ενστάσεις για την θέση του Γαρόνησου την οποία χαρακτήριζαν σαν «παγίδα» από πλευράς ασφαλείας χειρισμών των μεγάλων πλοίων, οι παρατηρήσεις τους αγνοήθηκαν. ( ΣΣ. Οι πλοίαρχοι προτιμούσαν την επέκταση της υπάρχουσας προβλήτας ).
Έξι χρόνια μετα την προκήρυξη, τον Νοέμβριο του 2013, η Περιφέρεια προχώρησε στην υπογραφή σύμβασης για την εκπόνηση κατασκευαστικής μελετης και συμπληρωματικών μελετών για υλοποίηση της προκαταρτικής πρότασης της CNWAY του κ. Γιαμιν με προϋπολογισμό 4.500.000.
Η λύση «Γιαμιν» πρόβλεπε την κατασκευή μιας προβλήτας με δυο μέτωπα 60μ το καθένα βόρεια του Γαρόνησου για την εξυπηρέτηση των πλοίων της γραμμής και ενός κρηπιδώματος 100 μ στην ανατολική πλευρά του Γαρόνησο για την εξυπηρέτηση ενός μικρού εμπορικοί χωρίς βελτίωση της προστασίας της λιμενολεκάνης από τους κυματισμούς και χωρίς καμιά δυνατότητα επέκτασης του λιμανιού στο μέλλον.
Όταν το 2014 δημοσιοποιήθηκε από το ΠΕΧΩ Δωδεκανήσου η επιλεγείσα λύση για διατύπωση παρατηρήσεων από φορείς ή και ιδιώτες, λαμβάνοντας υπόψη τα μειονεκτήματά της και προβλέποντας ότι δεν θα εγκρινόταν από την ΕΣΑΛ με αίτηση που προσυπέγραφαν 250 δημότες μεταξύ των οποίων ο νυν Δήμαρχος Καρπάθου και ο πρώην Δήμαρχος και επικεφαλής της ΑΠΕΚ Χ. Κατσανης , προτάθηκε να εξετασθούν και άλλες εναλλακτικές λύσεις, ώστε να μη χαθεί χρόνος σε περίπτωση μη έγκρισης της προωθούμενης.
Η πρόταση αγνοήθηκε τόσο από την Περιφέρεια όσο και από τον Δήμο με την αβάσιμη δικαιολογία ότι δεν μπορούσε να αλλάξει το αντικείμενο της μελετης.
Έτσι φτάσαμε τις 26/1/2016 οπότε η Επιτροπή Σχεδιασμού Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), λαμβάνοντας υπόψη τις αρνητικές παρατηρήσεις του Συνδέσμου Επιβατηγών πλοίων, της Πανελλήνιας Ένωσης Πλοιάρχων και της Πανελλήνιας Ένωσης Κρουαζιερόπλοιων αναφορικά με την ασφάλεια των πλοίων της ακτοπλοΐας καθώς και την αδυναμία μελλοντικής επέκτασης του λιμένα, ώστε να μπορεί να εξυπηρετεί και κρουαζιερόπλοια», να μη εγκρίνει τον σχεδιασμό και να ζητήσει όπως ο μελετητής σε συνεργασία με το Λ.Ταμείο αναζητήσουν λύση που να πληροί τις παραπάνω απαιτήσεις.
Αντί αυτού, 18 μήνες μετα, χωρίς την συνιστώμενη συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία του ΛΤ παρουσιάσθηκε για έγκριση στο Δ.Σ. του Ταμείου, η λύση που εξακολουθεί να εκκρεμεί στην ΕΣΑΛ και η οποία δεν έχει καμιά σχέση με το αντικείμενο της προκήρυξης.
Αποδείχθηκε έτσι εμπράκτως το αβάσιμο των ισχυρισμών ότι δεν μπορούσε να τροποποιηθεί το φυσικό αντικείμενο της μελέτης.
Η νέα λύση, διπλάσιου κόστους από την αρχική , βασικά προβλέπει την προέκταση του ακρομολίου κατά 170 και την ένωση του με την παραλιακή μέσω Γαρονήσου , ώστε να δημιουργηθεί νέα έξοδος α για τα οχήματα από το λιμάνι με παράλληλη καθαίρεση του σημερινού κυματοθραύστη για δημιουργία νέας εισόδου για τα μικρά πλοία , που θα μπορούν με τον νέο σχεδιασμό να ελλιμενίζονται στο εσωτερικό του λιμανιού.
Με πίεση του Δημάρχου Καρπάθου εγκρίθηκε από το ΔΣ του Λ.Ταμείου παρά τις τεκμηριωμένες αρνητικές παρατηρήσεις του τεχνικού εκπροσώπου του Λ. Ταμείου , που επισήμανε πως η καθαίρεση του κυματοθραύστη θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις στην προστασία της λιμενολεκάνης από τους κυματισμούς και θα αχρήστευε τα σημερινά κρηπιδώματα του λιμανιού και υποβλήθηκε στην ΕΣΑΛ.
Ο πρωην Δήμαρχος αντί να οργανώσει μια ανοικτή συζήτηση ή μια ημερίδα για να παρουσιασθούν και εξετασθούν όλες οι εναλλακτικές λύσεις , όπως ζητούσε από το 2016 η μεγάλη πλειοψηφία των συμβούλων της παράταξης του, και με βάση την απόφαση της ΕΣΑΛ του 2016 να ζητήσει από την Περιφέρεια και το Λιμενικό Ταμείο την μελέτη ενός σωστού έργου με δυνατότητα επέκτασης του, πίεζε για την έγκριση μιας προβληματικής και χωρίς προοπτική λύσης, που κατ’ ουσία μικραίνει αντί να μεγαλώνει το λιμάνι.
Και όταν επτά Δημοτικοί Σύμβουλοι της πλειοψηφίας με αίτησή τους ζήτησαν την σύγκληση του συμβουλίου με πρόταση να υποβληθεί στην ΕΣΑΛ ως εναλλακτική η λυση των Καρπαθίων πλοιάρχων μεθοδεύτηκε η παρουσίαση της νέας λύσης του μελετητή παρουσία του Περιφερειάρχη που έμμεσα απείλησε πως αν το ΔΣ δεν συμφωνήσει με την προτεινόμενη λύση θα σταματήσει η μελέτη και τα χρήματα θα διατεθούν σε άλλο νησί.
Κάτω από αυτό το δίλλημα μια εβδομάδα μετα το ΔΣ αποφάσισε ότι «Δεν υπάρχει αντίρρηση στην συνέχιση της ανατεθείσας μελέτης από τον μελετητή και να ανατεθεί συμπληρωματική μελέτη μεταφοράς των οχληρών και επικίνδυνων φορτίων, εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός τουριστικής κίνησης όπως αναφέρεται στο ΤΑΠ Καρπάθου».
Την απόφαση αυτή επικαλέστηκε ο Δήμαρχος ενώπιον της ΕΣΑΛ και αυτήν επικαλείται και τώρα η Έπαρχος , ξεχνώντας το δεύτερο σκέλος της για το οποίο δεν έκαναν και δεν κάνουν καμιά ενέργεια για να υλοποιηθεί .
Παρα την στήριξη και της νέας λύσης από το Δήμαρχο η ΕΣΑΛ και πάλι δεν την ενέκρινε και με την 75/02/31-05-2018 απόφασή της μεταξύ άλλων ζήτησε να συμπληρωθεί η μελέτη κυματικής διαταραχής προκειμένου να προσδιοριστούν οι κυματικές συνθήκες εντός της λιμενολεκάνης , να αιτιολογηθεί η σκοπιμότητα αλλαγής της διάταξης των εξωτερικών έργων προστασίας και να εξετασθεί εάν είναι εφικτή η αξιοποίηση των υφισταμένων ανατολικών κρηπιδωμάτων του λιμένα.
Μετά από αυτό η Τεχνική Υπηρεσία του Ταμείου υπέβαλε στο Δήμο και την Περιφέρεια , τον Ιανουάριο του 2019 , ένα ολοκληρωμένο προγραμματικό σχεδιασμό που προβλέπει την επέκταση του ακρομωλίου κατά 170 , ώστε να προστατευτεί η λιμενολεκάνη από τους Ανατολικούς και βόρειους κυματισμούς , κρηπίδωση της ανατολικής πλευράς του Γαρόνησο για την πρυμνοδέτηση των ημερόπλοιων και κατασκευή στο Βρόντη κρηπιδώματος 200 μ. για την μεταφορά εκτός της πόλης όλης της εμπορικής δραστηριότητας του λιμανιού, συμπεριλαμβανομένων και των πλοίων της γραμμής , με διαχωρισμό χρήσης των κρηπιδωμάτων ώστε το λιμάνι να χρησιμοποιείται το καλοκαίρι αποκλειστικά σαν τουριστικό.
Η διεύθυνση Τ.Υ. της Περιφέρειας και ο Δήμαρχος Καρπάθου αντί να ζητήσουν από τον μελετητή να περιλάβει την πρόταση ως εναλλακτική στην υπό αναθεώρηση έκθεσή του ΠΠΠΑ, όπως δεοντολογικά θα έπρεπε, επέλεξαν να επιπλήξουν την Υπηρεσία του Λ.Τ. για την δημοσιοποίηση της θέσης της που κατά την άποψή τους θα δυσχεράνει την έγκριση της λύσης της CNWAY που στήριζαν.
Τον Φεβρουάριο του 2019 εννιά Δημοτικοί Σύμβουλοι πρότειναν να υποβληθεί στην ΕΣΑΛ μαζί με την λυση του μελετητή και η πρόταση του Λ.Τ. , η οποία ως προς την διάταξη των έργων συνέπιπτε εν πολλοίς με την λύση των Καρπαθίων πλοιάρχων , αλλά με εισήγηση του Δημάρχου και με σχετική πλειοψηφία μιας ψήφου το ΔΣ αποφάσισε να εμμείνουν στην απόφαση του 292/2017 και να περιμένουν την οριστική απόφαση της ΕΣΑΛ.
Μετα από τρεις μήνες παραδόθηκε από τον μελετητή η επικαιροποιημένη μελέτη κυματικής διαταραχής , που επιβεβαίωσε τις εκτιμήσεις ότι με την καθαίρεση του κυματοθραύστη θα αχρηστευθεί το ανατολικό τμήμα του λιμανιού αφού σύμφωνα με τα συμπεράσματά της και παρα την μείωση του ανοίγματος του λιμανιου στα 40 μ. που μειώνει αντίστοιχα και το μέγεθος των πλοίων που μπορούν να ελλιμενισθούν:
« Κατά τη θερινή περίοδο όλες οι εξεταζόμενες λύσεις παρουσιάζουν ποσοστά μη αποδεκτής διαταραχής.Τα κυματικά γεγονότα της ετήσιας περιόδου, προκαλούν μεγαλύτερης έκτασης διαταραχή, η οποία όμως γίνεται αποδεκτή αν ληφθεί υπόψη ότι ο λιμένας έχει περίσσεια χωρητικότητας».
Παρόλα ταύτα οι θεσμικοί φορείς αδιαφορώντας για τις αρνητικές συνέπειες του σχεδιασμού, άλλοι ζητούν την έγκριση της αποδεδειγμένα απαράδεκτης λύσης και άλλοι προτιμούν να σιωπούν περιμένοντας τους Δημοτικούς Συμβούλους των άλλων νησιών της Νότιας Δωδεκανήσου και την ΕΣΑΛ να αποφασίσουν για τον σχεδιασμό του λιμανιού της Καρπάθου .
Η Έπαρχος αντί να επιζητεί την συζήτηση του θέματος πρώτα στο Δημοτικό Συμβούλιο, ζητά την έγκριση της λύσης από το ΔΣ του Λιμενικού Ταμείου, που αποτελείται κατά τα 13/15 από Δημοτικούς Συμβούλους των Νησιών της Νότιας Δωδεκανήσου οι οποίοι δεν έχουν ιδίαν αντίληψη των συνθηκών της περιοχής ή γνώση του αντικειμένου .
Ο Δήμαρχος από την από την άλλη, ενώ κατ ιδίαν δηλώνει ότι δεν συμφωνεί για το χάλασμα του κυματοθραύστη, αποφεύγει να φέρει την αναθεωρημένη πρόταση του μελετητή στο νέο Δημοτικό Συμβούλιο και να ζητήσει από τους συμβούλους να διατυπώσει την άποψή τους για το σημαντικό αυτό θέμα του νησιού , ενώ παράλληλα δηλώνει ότι έχει αναθέσει σε άλλον να μελετήσει νέα λύση και πάλι με επίκεντρο το Γαρόνησο, εν αγνοία του Δημοτικού του Συμβουλίου.
Οι Δημοτικοί Σύμβουλοι από την πλευρά τους, αλλά και οι φορείς του νησιού μας αποφεύγουν να πάρουν πρωτοβουλίες για την υιοθέτηση της λύσης που καλύπτει τις ανάγκες του νησιού μας για τα επόμενα 50 χρόνια και η οποία να επιτρέπει παραπέρα επέκτασή των λιμενικών εγκαταστάσεων άν χρειαστεί, όπως ζητούσε και η ΕΣΑΛ από το 2016 .
Αν τα σφάλματα της περασμένης δεκαετίας είναι δυνατόν να συγχωρούνται λόγω έλλειψης ενημέρωσης σήμερα κανένας δεν έχει αυτό το άλλοθι. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των εναλλακτικών λύσεων, που προτείνονται, έχουν κατά κόρον αναλυθεί και επίκληση άγνοιας ή αναρμοδιότητας και προσπάθεια μετάθεσης της ευθύνης σε άλλους δεν συγχωρείται.
Το γεγονός ότι η μελέτη πληρώνεται από την Περιφέρεια, δεν την νομιμοποιεί να επιμένει σε μια προβληματική λύση και με την άρνηση της να εξετάσει άλλες εναλλακτικές λύσεις να καθυστερεί επί τόσα χρόνια την μελέτη για κατασκευή σύγχρονων λιμενικών εγκαταστάσεων στην Κάρπαθο .
Όταν ακόμη και μικρά κοινωφελή έργα που εκτελούνται με δωρεές ιδιωτών επιβάλλεται από τον νόμο και εγκρίνονται από το ΔΣ είναι αδιανόητο να υποστηρίζεται πως για το λιμάνι δεν έχουν λόγο το Δημοτικό Συμβούλιο, οι χρήστες των εγκαταστάσεων και κάτοικοι και οι φορείς του νησιού που θα υποστούν τις συνέπειες από τους εσφαλμένους σχεδιασμούς για τα επόμενα πενήντα ή και περισσότερα χρόνια.
Αν λοιπόν οι θεσμικοί μας φορείς συμφωνούν πως το νησί της Καρπάθου έχει ανάγκη από σύγχρονες λιμενικές εγκαταστάσεις και πως οι υπάρχουσες δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις αυξανόμενες ανάγκες του νησιού, όπως ορθά σημειώνει η Έπαρχος , οφείλουν άμεσα , χωρίς άλλη καθυστέρηση, να ενεργήσουν για να υποβληθεί στην ΕΣΑΛ, ως εναλλακτική λύση ο σχεδιασμός του Λιμενικού Ταμείου και αυτήν την λύση να επιδιώξουν όλοι να υλοποιηθεί τώρα που έχουμε δυο Υπουργούς στην Κυβέρνηση αντι να ζητούν παρασκηνιακά παρέμβασή τους για την έγκριση μιας προβληματικής λύσης, που ελάχιστα θα ωφελήσει την πόλη και το νησί μας .
Αν δεν γίνει αυτό το απλό και με δεδομένο ότι η ΕΣΑΛ δεν εξετάζει λύσεις που δεν υποβάλλονται σε αυτήν από τους αρμόδιους φορείς, (Περιφέρεια, Δήμο ή Λιμενικό Ταμείο), πιθανότερο είναι να χαθεί μια ακόμη τετραετία και η Κάρπαθος να μείνει για πολλά ακόμη χρόνια χωρίς σωστό λιμάνι.
Όταν με την λύση που προτείνεται από την τεχνική Υπηρεσία του Λ.Ταμείου προβλέπεται να κατασκευασθούν με τα ίδια χρήματα υπερδιπλάσια κρηπιδώματα σε σχέση την προωθούμενη λύση και οι αρμόδιοι φορείς επί 20 μήνες αρνούνται να την υποβάλουν την πρόταση στην ΕΣΑΛ σαν εναλλακτική λύση για συναξιολόγηση της δεν δικαιούνται να μέμφονται άλλους για την καθυστέρηση .
Όταν το Λ. Ταμείο μέσα σε πέντε χρόνια προέβη στην εκπόνησης μελέτης, (με 30.000 ευρώ) , και στην κατασκευή , (με 2.700.000 ευρώ), στην Λάρδο της Ρόδου, σε περιοχή εκτός σχεδίου πόλεως, προβλήτα με ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά όπως το έργο που περιλάμβανε η προκήρυξη της μελετης επέκτασης του λιμανιού της Καρπάθου του 2007 και η τελευταία για την οποίαν έχουν πληρωθεί μέχρι τώρα 165.000 ευρώ βρίσκεται ακόμη στο προκαταρτικό στάδιο, η ευθύνη πρέπει να αναζητηθεί στους εισηγητές των αποφάσεων και σε εκείνους που αρνήθηκαν και αρνούνται την εξέταση καλύτερων και φτηνότερων εναλλακτικών λύσεων και όχι στους φορείς και τους δημότες που ανέδειξαν, όπως όφειλαν, τα μειονεκτήματα και την προβληματικότητα των λύσεων που προωθούνταν.
Υποναύαρχος Λ.Σ. (εα) Ν .Κανάκης **
*
Το μελετητικό γραφείο ΡΟΝΓΚΑΝ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ είχε πάρει μέρος στην πρώτη φάση του διαγωνισμού και είχε υποβάλει πρόταση για το Γαρόνησο η οποία επέτρεπε και παραβολή ενός μικρού Κρουαζιερόπλοιου. Η πρότασή ης δεν εγκρίθηκε λόγω του συγκριτικά υψηλού κόστους (13,5 εκατ. ευρώ).
Το 2018 με έγγραφη προσφορά προς την Καρπαθιακή Λεσχη προσφέρθηκε να εκπονήσει την προκαταρτική μελέτη σύμφωνα με την λύσης των Καρπαθίων πλοιάρχων έναντι 10.000 Ευρώ +ΦΠΑ, εντός τριάντα ημερών.
Πρόσφατα της ανατέθηκε η μελέτη για τα λιμενικά έργα και την ανάπλασης του παραλιακού μετώπου του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ από την LAMDADEVELOPMENT.
**
Απόφοιτος Ακαδημίας ΕΝ, Πλοίαρχος ΕΝ. Υπηρέτησε στην Διεύθυνση Λιμένων και Λιμενικών Έργων του Υπουργείου Ε. Ναυτιλίας, έχει χρηματίσει επί τριετία Πρόεδρος του Λ.Τ.Χίου,, μέλος επιτροπής και εισηγητής χωροθέτησης εναλλακτικών λιμενικών εγκαταστάσεων για την φορτοεκφόρτωση εκρηκτικών και επικίνδυνων φορτίων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και την Ηπειρωτική Ελλάδα και τεχνικός σύμβουλος της εταιρείας AKARPORT ΛΕ Πλατυγιαλίου Αστακού.
Ως πρόεδρος της Κοινότητας Ολύμπου, εκπόνησε με πόρους της κοινότητας ( 16000 ευρώ) , μέσα σε ένα χρόνο, οριστική μελέτη επέκτασης του λιμένα Διαφανιου υπό την επίβλεψη της ΤΥ του Λιμενικού Ταμείου καθώς και Μελέτη Περιβαλλοντικών και επιπτώσεων και Γεωλογική μελέτη . Παράλληλα φρόντισε για τη οριοθέτηση Εξομοιούμενης Λιμενικής Ζώνης, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εκτέλεση λιμενικών έργων .