γράφει η Μιχαέλα Σαρρή στο www.inzone.gr
Σήμερα, 8 Μαρτίου 2021, γιορτάζουμε μόλις την 45η επέτειο της Ημέρας της Γυναίκας σύμφωνα με την επίσημη κατοχύρωση αυτής το 1977 από τα Ηνωμένα Έθνη, παρόλο που η συγκεκριμένη ημερομηνία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά αρκετά νωρίτερα, το 1914, και ήταν αφιερωμένη στο δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Σήμερα, εάν δεν ήταν οι αγώνες αυτοί αναφορικά με τις στοιχειώδεις απαιτήσεις των γυναικών πολλών κοινωνιών ανά τον κόσμο, πρώτα από διασκορπισμένα κινήματα και εν συνεχεία από το φεμινιστικό αυτό καθεαυτό, η κοινωνία όπως την γνωρίζουμε θα ήταν πολύ διαφορετική – ακόμα περισσότερο, πιο εχθρική ως προς το γυναικείο φύλο.
Ανατρέχοντας σε διάφορες πτυχές της ιστορίας του κόσμου, θα διαπιστώσει κανείς ότι η ευρύτερη ζωή των γυναικών παρά μόνο εύκολη δεν ήταν. Βέβαια, κάτι τέτοιο θα το περιμέναμε λαμβάνοντας υπόψιν το πόσο μεταγενέστερα επιτράπηκε στο κυριολεκτικό μισό του ανθρώπινου πληθυσμού να συμμετέχει στην διαδικασία λήψης αποφάσεων. Όσον αφορά τη χώρα μας, το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι έκαναν για πρώτη φορά χρήση οι γυναίκες στις Βουλευτικές εκλογές του 1956, πολύ αργότερα σε σύγκριση με την πλειονότητα των λοιπών Ευρωπαϊκών χωρών.
Ας πάρουμε τα πράγματα, στα οποία θέλω τόσο πολύ να αναφερθώ, με μια σειρά. Και ας ξεκινήσουμε με το παράδειγμα της Κλασικής Αθήνας, την πατριαρχία στο αποκορύφωμά της. Αν ήμουν γεννημένη κάποτε ανάμεσα στο 480-323 π.Χ., θα ήμουν μέρος ενός οίκου όπου επικεφαλής θα ήταν ένας άντρας κύριος, είτε ο πατέρας ή κάποιος συγγενής, είτε ο σύζυγός μου. Το μοναδικό εμπόδιο για την απόκτηση πλήρων πολιτικών και αστικών δικαιωμάτων θα ήταν το φύλο μου.
Αν την ίδια περίοδο βρισκόμουν στην Σπάρτη, θα λάμβανα κάποιας μορφής εκπαίδευση και θα κατείχα δικαιώματα κοινωνικής θέσης και σεβασμού, μαζί με την ευθύνη για την διαχείριση της περιουσίας του οίκου μου ως σύζυγος. Παρ’όλες αυτές τις “απολαύσεις”, οι άνδρες θα μου απαγόρευαν να μιλώ σε συνελεύσεις και θα με απέκλειαν από οποιαδήποτε πολιτική δραστηριότητα.
Χαρακτηριστική της κοινωνίας ήταν η στάση ενός εκ των διασημότερων φιλόσοφων της εποχής, του Αριστοτέλη, ο οποίος πίστευε ότι “η επιρροή των γυναικών της Σπάρτης ήταν κακή, καθώς οι γυναίκες ως εντελώς άχρηστες προκαλούν μεγαλύτερη σύγχυση από τον εχθρό και πρέπει να κρατούνται χωριστά από την υπόλοιπη κοινωνία.”
Όμως, ακόμα και εάν βρισκόμουν στην άλλη άκρη του κόσμου, συγκεκριμένα στην Αυτοκρατορική Κίνα, θα υποχρεωνόμουν να υποτάσσομαι είτε στον μπαμπά, είτε στον άντρα, είτε στον γιο μου. Εάν δεν έφερνα στον κόσμο έναν γιο, θα μπορούσα να εκδιωχθώ από την στέγη της οικίας μου. Η περίοδος αυτή που διαιωνιζόταν και, τελικά, διήρκεσε πολύ παραπάνω από μια χιλιετία, αποτελεί ένα εκτενέστατο σκοτεινό κεφάλαιο μέχρι και στην σύγχρονη ιστορία των δικαιωμάτων των γυναικών, αφού έως και το 1949 οι γυναίκες θεωρούνταν προϊόντα αγοραπωλησίας.
Επιστρέφοντας στην Ευρώπη, εάν ζούσα κατά τον Μεσαίωνα, κάποιοι θα με σκότωναν, θεωρώντας ότι πετούσα στον αέρα και τις νύχτες καβαλούσα ζώα ως ακόλουθος της Άρτεμης. Η βασανιστική εκτέλεση σχεδόν 500.000 γυναικών χωρίς σημαντικά επιχειρήματα, παρά μόνο με την κατηγορία της μάγισσας, έμελλε να μείνει στην ιστορία ως μια από τις μεγαλύτερες σφαγές πληθυσμιακών ομάδων στην Ευρώπη.
Με το πέρας των αιώνων, θα προσδοκούσε κανείς η κατάσταση να έχει σημαντικά βελτιωθεί και τα έμφυλα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις να παύουν να αποτελούν τροχοπέδη στην διαμόρφωση μιας κοινωνίας φιλικής προς τους πολίτες της. Εντούτοις, ζω στην Ελλάδα του 2021 και καθημερινά διαβάζω όλο και περισσότερες καταγγελίες για περιστατικά υποτίμησης, έμφυλης βίας, σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης, κυρίως κατά των γυναικών.
Οι αποκαλύψεις που έρχονται στο προσκήνιο, καθώς και η εξοργιστική αντιμετώπιση αυτών από μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, φανερώνουν τα βαθιά κατάλοιπα μιας κατά βάση πατριαρχικής κοινωνίας που κατόρθωσε να εδραιωθεί στις συνειδήσεις των πολιτών της. Όχι κύριε, η τάδε γυναίκα δεν το απόλαυσε. Όχι κυρία μου, η τάδε γυναίκα δεν του “κουνήθηκε”. Όχι κύριοι, η τάδε γυναίκα δεν το προκάλεσε. Και κυρίως, ένα θορυβώδες “ΟΧΙ” σε όσους ειρωνικά αναρωτιούνται εάν τώρα το θυμήθηκε. Πολύ απλά, γιατί δεν το ξέχασε ποτέ. Γιατί έμεινε έκτοτε χαραγμένο μέσα της και την βασάνισε. Και δυσχέρανε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς της. Και όλοι εσείς που τώρα της κουνάτε το δάχτυλο, είστε ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν μίλησε νωρίτερα.
Ας είναι το κύμα αυτό των αποκαλύψεων η αρχή για την δημιουργία μιας κοινωνίας που αποκλειστικά θα αγκαλιάζει τα θύματά της, θα βρίσκεται στο πλάι τους όταν την χρειαστούν, και κυρίως θα προλαβαίνει και θα αντιμετωπίζει τέτοια φαινόμενα από τη βάση τους. Ώστε, τελικά, να σταματήσουν να υφίστανται. Ας αφιερώσουμε, άτυπα τουλάχιστον, την φετινή ημέρα της γυναίκας σε όλες εκείνες που έχουν πέσει θύματα τέτοιων αποκρουστικών συμπεριφορών και σε όλους εκείνους που τις στήριξαν ουσιαστικά, και ας υποσχεθούμε, όλοι μαζί, ότι κάποια μέρα θα επιτύχουμε την πλήρη εξάλειψή αυτών, αλλά και των συμπεριφορών που, ίσως ακούσια, τα υποστηρίζουν.