Γράφει ο Ανδρέας Ηλία Μακρής
Μετά την αποφασισθείσα το 1893, μεταφορά της πρωτεύουσας της Καρπάθου από το μεσογειακό Απέρι, στην παραλιακή πολίχνη Πηγάδια -επί καϊμακαμίας του πανέξυπνου, οραματιστή Οθωμανού διοικητή Οrchanes Ferit Eφέντη(1) αρμενικής καταγωγής- άρχισε να χτίζεται στην ομώνυμη τοποθεσία των Πηγαδίων το ιστορικό κτίριο, γνωστό στις μέρες μας ως «Κονάκι» να στεγάσει τις κρατικές υπηρεσίες της Αστυνομίας, Δικαστηρίων, Ταχυδρομείου και το Μονοπώλιο καπνού.
Αρχικά ήταν διώροφο, αλλά στο μεγάλο σεισμό του 1925 υπέστη σοβαρές ρηγματώσεις και για λόγους ασφαλείας η ιταλική πλέον διοίκηση, κατεδάφισε τον επάνω όροφο και ενίσχυσε στατικά τον ισόγειο χώρο. Λίγο αργότερα, με την ανέγερση του νέου επιβλητικού διοικητηρίου το 1933 στη θέση «Γιαπλάκους», σε σχέδια του διάσημου Ιταλού αρχιτέκτονα του Μεσοπολέμου Rodolfo Petracco, τo Koνάκι άλλαξε χρήση και έγινε στρατώνας.
Επί Αγγλοκρατίας και συγκεκριμένα τη Δευτέρα 9η Σεπτεμβρίου 1946 και με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς (1946-1947) με ενέργειες του νεοεκλεγέντα δημάρχου αείμνηστου Γιάννη Νικ. Φιλιππίδη προς τον Βρετανό διοικητή Bonighton παραχωρείται προσωρινά το κυβερνητικό κτίριο «Κονάκι» προκειμένου να στεγάσει εκτάκτως τις τέσσερις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου Πηγαδίων με εκπαιδευτικούς, τους Βάσο Μ. Οικονομίδη διευθυντή, Ευανθία Μοσχονά-Φιλιππίδη, Μαρία Μιχ. Μακρή – Παραγιού και Φωτεινή Πιττά.
Ύστερα από είκοσι χρόνια φιλοξενίας του Δημοτικού σχολείου Πηγαδίων στο «Κονάκι», την Πέμπτη 1η Σεπτεμβρίου 1966 μεταστεγάζεται οριστικά στο νεόδμητο σχολικό κτίριο στο «Νιοχώρι», νέα συνοικία στις παρυφές του ιστορικού κέντρου.
Λίγες ημέρες μετά, το Σάββατο 10η Σεπτεμβρίου 1966 ο δήμαρχος Καρπάθου Γεώργιος Ηλ. Μακρής καταλαμβάνει μεταμεσονύχτια το άδειο και κλειδαμπαρωμένο κρατικής ιδιοκτησίας κτίριο «Κονάκι» και πραξικοπηματικά στεγάζει τις υπηρεσίες του άστεγου -πιο σωστά γυρολόγου(2) ως τότε- Δήμου.
Ταυτόχρονα, με ενέργειες του Δημάρχου στον τότε υπουργό Οικονομικών Κωνσταντίνο Κ. Μητσοτάκη να νομιμοποιήσει τη μονομερή, έκνομη ενέργεια του, καταφέρνει και βρίσκει μια φόρμουλα. Υπογράφεται αρχικά μισθωτήριο συμβόλαιο με το δημόσιο διάρκειας επτά χρόνων, έναντι συμβολικού μισθώματος 100 δραχμές μηνιαία.
Όμως με νέες μεθοδεύσεις του δημάρχου λίγο αργότερα, αποκτάται οριστικά και τίτλος κυριότητας.
Αυτά, για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του πρώην κρατικού κτιρίου «Κονάκι» και πως από το πουθενά, μας προέκυψε οριστικά δημοτική περιουσία τον Φεβρουάριο του 1967, δύο μήνες πριν τη δικτατορία των συνταγματαρχών.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 επί δημαρχίας Χρήστου Α. Κατσάνη ολοκληρώθηκαν τα έργα της νέας πτέρυγας στο κτίριο του πρώην Δημοτικού Ξενώνα «Πορφυρίς» στην περιοχή «Άμμος», για να μεταστεγασθούν οι υπηρεσίες στο νέο Δημαρχιακό Μέγαρο.
Το 2006, επί δημαρχίας Μιχάλη Γ. Ιωαννίδη το παλαιό «Κονάκι» σε απαξία και παραμελημένο, κακώς, κάκιστα κατεδαφίσθηκε και στη θέση του αναγέρθηκε ένα διώροφο.
————————–
1.- Το 1893 δεδομένης της απροθυμίας της οθωμανικής διοίκησης να επενδύσει έργα στην Κάρπαθο και προκειμένου να βρει τα αναγκαία κονδύλια για την ανέγερση του “Κονάκι” ο χαρισματικός Αρμένιος καϊμακάμης προχώρησε στην πώληση προνομιακών τμημάτων γης-ξέρες καλλίτερα- στην παραλιακή ζώνη, στο νότιο τμήμα της Σκάλας (περιοχή “σιντριβάνι”).
Αγοραστές εξ ανατολών προς δυσμάς οι: Μιχάλης Κοσμάς, Λογοθέτης Γ. Χιωτάκης, Νικόλαος Ι. Λυριστάκης, Ανδρέας Γ. Χιωτάκης και Νικόλαος Μ. Μακρής.
Σημειώσατε ότι ο κοσμοπολίτης Οθωμανός Orchames Ferit Efenti προηγούμενα υπήρξε Πρόξενος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη Βιέννη! αλλά περιέπεσε σε δυσμένεια και ο Σουλτάνος για εξορία, τον έστειλε στην Κάρπαθο ως διοικητή (Καϊμακάμης).
2.- Στο διάστημα 1946 έως 1966, δηλαδή μιας εικοσαετίας, ο “άστεγος” Δήμος Καρπάθου βρήκε διαδοχική φιλόξενη στέγη στα σπίτια: Ερνιάς Γεργατσούλη, εν συνεχεία, Μανώλη Ματσάκη και τέλος Μανώλη Π. Μακρή, πριν την οριστική μεταστέγαση του στο Κονάκι.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Αντρέα Μακρή: “ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ”.
