φωτογραφία Νικόλας Παραγιός
Το «Λεοντόψαρο» (επιστημονική ονομασία “Pterois miles” και αγγλική Common lionfish ή Devil firefish) είναι τροπικό ψάρι με προέλευση από τον Ινδικό Ωκεανό. Πρόκειται για έναν «νέο» ένοικο στα νερά της Καρπάθου που ωστόσο πολλαπλασιάζεται με πολύ μεγάλη ταχύτητα και σε πολλές θαλάσσιες γειτονιές του νησιού κυριαρχεί!
Το ομολογουμένως πανέμορφο ψάρι πέρασε τη Διώρυγα του Σουέζ και μπήκε από την Ερυθρά Θάλασσα στην Μεσόγειο (ανήκει στους “Λεσεψιανούς μετανάστες”). Εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1991 στο Ισραήλ, μόλις το καλοκαίρι του 2015 εμφανίστηκε στην Ελλάδα στην περιοχή της Ρόδου, ενώ στο Ιόνιο Πέλαγος το πρωτοείδαν Μάιο του 2019, στις νοτιοανατολικές ακτές της Κεφαλονιάς.
- Τα είδη αυτά θα ζουν για πάντα ανάμεσά μας;
- Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε την ανθρώπινη ζωή και την βιοποικιλότητα της θαλάσσης;
Απαντήσεις έδωσε στο Act For Earth του CNN Greece, η Βιολόγος – Ιχθυολόγος, κύρια Ερευνήτρια ΕΛΚΕΘΕ, Παρασκευή Καραχλέ.
Δυστυχώς, η εμφάνιση και η εξάπλωση των ξενικών ειδών στη θάλασσα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Από τη στιγμή που θα εμφανιστεί ένα ξενικό είδος στη θάλασσα, η αφαίρεσή του από το οικοσύστημα είναι σχεδόν αδύνατη.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε την εξάπλωση του και τη δημιουργία μεγάλων πληθυσμών. Ευτυχώς για εμάς, ορισμένα ξενικά είδη μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε, καθώς μπορούμε να τα καταναλώσουμε άφοβα (π.χ. γερμανός (Siganus luridus), αγριόσαλπα (Siganus rivulatus), λεοντόψαρο (Pterois miles), σαρδελόγαυρος (Etrumeus golanii), μπλε καβούρι (Callinectes sapidus).
Αν τα ξενικά αυτά είδη βρουν τον δρόμο τους στην αγορά, αυτό σημαίνει ότι θα αποτελούν πλέον εισόδημα για τους ψαράδες, που αυτή τη στιγμή τα πιάνουν αλλά τα πετούν. Επιπλέον, θα βοηθήσουμε και τα αυτόχθονα είδη που θα βρουν λίγο χώρο για να ανακάμψουν, ενώ ταυτόχρονα θα μειωθεί η αλιευτική πίεση σε κάποια που υπεραλιεύονται. Ορισμένα ξενικά είδη είναι νόστιμα και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και ω-3 λιπαρά οξέα. Ας τους δώσουμε μια ευκαιρία, και ας τα βάλουμε στο πιάτο μας (https://www.4alien.gr/).
Τέλος, βοηθάμε τους επιστήμονες στο έργο τους. Αναφορικά με την αντιμετώπιση των ξενικών ειδών είναι πολύ σημαντικά ο έγκαιρος εντοπισμός και η παρακολούθησή τους. Ο καθένας από εμάς μπορεί να γίνει ένας «πολίτης-επιστήμονας», επικοινωνώντας τις καταγραφές του. Πού μπορεί να γίνει αυτό; Μέσα από το δίκτυο ELNAIS του ΕΛΚΕΘΕ (https://elnais.hcmr.gr/contact-us/).
Στη σελίδα «RELIONMED-LIFE», μέσω του οποίου το πανεπιστήμιο της Κύπρου προσπαθεί ώστε να κάνει το νησί της Αφροδίτης «την πρώτη γραμμή άμυνας» ενάντια στην εισβολή του λεοντόψαρου στη Μεσόγειο, αναφέρεται ότι πρόκειται για πολύ αποτελεσματικούς θηρευτές (στήνοντας ενέδρες) και επηρεάζουν σημαντικά το περιβάλλον όπου ζουν.
Ως ένας μέσο-θηρευτής, το λεοντόψαρο έχει τη δυνατότητα να θηρεύει μικρά ιθαγενή ψάρια και ασπόνδυλα είδη και να ανταγωνιστεί τους ιθαγενείς μέσο-θηρευτές. Χαρακτηρίζονται ως γενικοί θηρευτές καθώς έχει φανεί ότι καταναλώνουν ένα ευρύ φάσμα ειδών.
Οι αρχικές εκτιμήσεις για την τροφική οικολογία στο εχγώριο φάσμα έχουν δείξει ότι παρουσιάζουν ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό στη διατροφική στρατηγική τους. Μπορούν να αυξήσουν τον όγκο του στομάχου τους κατά 30 φορές κατά την αναζήτηση τροφής, κάτι που τους επιτρέπει να τρέφονται συνεχώς όταν η τροφή είναι άφθονη, και να είναι ικανοί να ανέχονται παρατεταμένες περιόδους νηστείας. Αυτό τους επιτρέπει να ευδοκιμούν σε περιοχές με χαμηλή διαθεσιμότητα θηραμάτων και να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες θηραμάτων όταν είναι διαθέσιμες.
Η αύξηση της αφθονίας των λεοντόψαρων σε ορισμένες τοποθεσίες στον δυτικό Ατλαντικό συνέπεσε με τη μείωση στη βιομάζα των ιθαγενών ειδών ψαριών κατά έως και 95% με τις επιπτώσεις να είναι αισθητές σε περιφερειακές κλίμακες.
Επιπλέον, τα λεοντόψαρα βρέθηκαν ικανά να οδηγήσουν μια γενική μετατόπιση στη σύνθεση των συγκεντρώσεων των ασπόνδυλων και των μεσοφωτικών ενδιαιτημάτων.
Η αναπαραγωγική βιολογία των P. miles στο φυσικό της εύρος δεν είναι πλήρως κατανοητή. Οι περισσότερες από τις διαθέσιμες πληροφορίες έχουν εκτιμηθεί βάσει της διασποράς και γνωστών αναπαραγωγικών κύκλων του είδους σε εισβλητικούς πληθυσμούς.
Τα λεοντόψαρα είναι γονοχωριστικά είδη τα οποία παρουσιάζουν ένα σύνθετο ερωτοτροπισμό πριν από την αναπαραγωγή.
Στις Μπαχάμες, έδειξαν να ωριμάζουν ύστερα από έναν χρόνο και να αναπαράγονται κάθε τέσσερεις ημέρες καθ’ όλην τη διάρκεια του χρόνου, παράγοντας γύρω στα δύο εκατομμύρια επιπλέοντα αυγά τον χρόνο. Χαρακτηριστικά του Pterois miles όπως η πρόωρη ωρίμανση και τα υψηλά ποσοστά αναπαραγωγής, η πελαγική φάση των προνυμφών, οι αντιθηρευτικές δηλητηριώδεις άμυνες και οι οικολογική ευελιξία, το καθιστούν άγριο και γρήγορο εισβολέα.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι το Λεοντόψαρο διαθέτει συνολικά 15 έως 18 δηλητηριώδη αγκάθια (venomous spines), ανάλογα με την ηλικία, την υγεία του ατόμου και άλλους παράγοντες, που κατανέμονται στο σώμα του ως εξής:
13 μεγάλα αγκάθια στο πρόσθιο ραχιαίο πτερύγιο (forward dorsal fin) δηλαδή στην ράχη και ξεκινούν από το κεφάλι αλλά δεν φθάνουν ως την ουρά,
2 αγκάθια στα πυελικά πτερύγια (pelvic fins) -ένα σε κάθε πλευρά αριστερά και δεξιά- δηλαδή αυτά στην περιοχή της κοιλιάς,
3 (άλλες φορές 2) αγκάθια στο πρωκτικό πτερύγιο (anal fin) τα οποία είναι κοντά και δυσκολοδιάκριτα.
Το οπίσθιο –μαλακό- ραχιαίο πτερύγιο (soft dorsal fin) δηλαδή αυτό που βρίσκεται κοντά στην ουρά, το ουραίο πτερύγιο (caudal fin) δηλαδή η ουρά του ψαριού, αλλά και τα θωρακικά πτερύγια (pectoral fins) δηλαδή τα πλευρικά πτερύγια, δεν είναι δηλητηριώδη.
Επομένως τα αγκάθια που φέρουν δηλητήριο βρίσκονται γενικά στην ράχη και στην κοιλιά ενώ σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να κρατάμε αποστάσεις και να μην επιχειρούμε να αγγίξουμε, συλλέξουμε, ή να φωτογραφίσουμε Λεοντόψαρα αν δεν είμαστε εξοικειωμένοι με το υποβρύχιο περιβάλλον και δεν είμαστε ενημερωμένοι για τους ιδιαίτερους κινδύνους που επιφυλάσσει αυτό το νέο στις θάλασσες μας είδος.
Με στοιχεία από https://relionmed.eu/el/about-project/lionfish/
3.9.2022
Καρπαθιακά Νέα
