του Μανώλη Ηλ. Λιορεΐση,
Προέδρου του Δ.Σ.
του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων
Ολύμπου – Διαφανίου Καρπάθου
«ΠΟΡΘΜΙΟΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝ»
Ο τόπος μας, εξήντα χρόνια, τώρα παλεύει μέσα από ατομικές κατά το πλείστον πρωτοβουλίες να αναπτυχθεί τουριστικά. Τα επενδυόμενα κεφάλαια περιορισμένα και η έννοια της συλλογικότητας ανύπαρκτη σχεδόν ως σήμερα. Τόσο οι ξενοδοχειακές μας μονάδες, όσο και τα άλλα τουριστικά εγχειρήματα αποτελούν οικογενειακές κατά βάσιν επιχειρήσεις περιορισμένης εμβέλειας.
Μέσα σ’ αυτό το διαμορφωμένο πλαίσιο υπάρχουν σημαντικές ανεκμετάλλευτες δυνατότητες γοργής τουριστικής ανάπτυξης, που ούτε τεράστια κεφάλαια απαιτούν ούτε και επιβαρύνουν ιδιαίτερα την περιοχή μας. Αυτές δεν είναι άλλες από τις δυνατότητες που δίνει ο εναλλακτικός τουρισμός και ιδιαίτερα ο πεζοπορικές τουρισμός. Μέχρι σήμερα έχουν υπάρξει η αλήθεια μεμονωμένες ατομικές προσπάθειας που προϊδεάζουν για ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον.
Τα τελευταία χρόνια, ορισμένες περιοχές στη χώρα μας, αξιοποιώντας χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανέπτυξαν νέες τουριστικές παροχές, πέρα από το κλασικό τρίπτυχο των “Sun-Sea-Sand” και ανέδειξαν τα ελκυστικά στοιχεία της ενδοχώρας, αναπτύσσοντας παράλληλα και δραστηριότητες που προσφέρουν ευεξία και αναψυχή. Οι νέες, για τη χώρα μας, υπηρεσίες εντάσσονται στις Ειδικές & Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού (ΕΕΜΤ). Ο Περιπατητικός Τουρισμός ανήκει σε αυτή την κατηγορία και μπορεί να αναπτυχθεί σχετικά εύκολα και απλά διότι βασίζεται στην επαφή του ανθρώπου με τη φύση χωρίς την ανάγκη χρήσης μέσων ή εξοπλισμού (αρκεί το μονοπάτι).
Ο περίπατος ορίζεται ως η μετακίνηση με τα πόδια ενώ ο Περιπατητικός Τουρισμός ορίζεται η μορφή τουρισμού, όπου ο περίπατος είναι ο βασικός σκοπός της εκδρομής ή του ταξιδιού, χωρίς να είναι ένας ακόμη συμπληρωματικός λόγος, όπως γίνεται για παράδειγμα στον τουρισμό αναψυχής, στη θάλασσα ή στα πολιτιστικά ταξίδια. Ορισμένες από τις μορφές του περιπάτου είναι οι ακόλουθες:
Κλασικός περίπατος: Στη μορφή του κλασικού περίπατου παρατηρούμε ως βασικά χαρακτηριστικά, πέρα από τη μετακίνηση με τα πόδια, την εμπειρία της επαφής με τη φύση καθώς και την απόλαυση του τοπίου. Κατά κανόνα, εγκαταλείπεται το αστικό τοπίο και επιλέγονται περιοχές με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος και πλούσια εναλλαγή τοπίου. Σε αντίθεση με τη βόλτα, για τον περίπατο, απαιτείται προετοιμασία και συχνά ειδικός εξοπλισμός.
Θρησκευτικοί περίπατοι: Σε αντίθεση με τον περίπατο, όπως περιγράφεται παραπάνω, οι θρησκευτικοί περίπατοι έχουν ως πρωταρχικό κίνητρο το θρησκευτικό συναίσθημα. Πνευματικοί λόγοι ή ακόμη και η αναζήτηση της αυτογνωσίας μπορούν να οδηγήσουν το άτομο σε έναν θρησκευτικό περίπατο.
Nordic Walking: Αντίστοιχα τα κίνητρα για να ασχοληθεί κανείς με το “Nordic Walking” είναι κυρίως ζητήματα που έχουν να κάνουν με την υγεία και τη φυσική κατάσταση. Το “Nordic Walking” (Σκανδιναβικό Περπάτημα) είναι μία αναπτυσσόμενη δραστηριότητα fitness σε ολόκληρο τον κόσμο που γίνεται με τη βοήθεια δύο ειδικών μπαστουνιών (sticks) τα οποία μοιάζουν με εκείνα των σκιέρ. Η χρήση των στηριγμάτων αναγκάζει τους ασκούμενους να περπατάνε με πιο γρήγορο ρυθμό και να γυμνάζουν ολόκληρο το σώμα. Αυτό το γεγονός δίνει ώθηση και από τα χέρια και κατ’ αυτόν τον τρόπο αυξάνεται η καύση θερμίδων.
Ορειβασία: Στην ευρύτερη έννοια, ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει όλες τις δραστηριότητες σε ένα βουνό, πεζοπορία, αναρρίχηση έως και αλπινιστικές δραστηριότητες. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές διακρίσεις, όπως ακόμη και μεταξύ της ίδιας μορφής, όπως στην αναρρίχηση που διακρίνεται σε αυτή που πραγματοποιείται σε βράχους ή σε πάγο. Το “trekking” αποτελεί την πλέον γνωστή μορφή της ορειβασίας χωρίς τη χρήση βοηθημάτων. Η ορειβασία έχει κυρίως αθλητικό ή περιπετειώδη χαρακτήρα και σημαντικό ρόλο παίζει η αίσθηση της κατάκτησης μίας κορυφής από τον ορειβάτη.
Αναρρίχηση: Η αναρρίχηση χαρακτηρίζεται ως μία αθλητική δραστηριότητα καθώς και ως δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου. Η εξάσκησή της γίνεται είτε σε φυσικό περιβάλλον, σε βράχους και άλλες μορφές σχηματισμών είτε σε ειδικούς αναρριχητικούς τοίχους σε ανοιχτό ή κλειστό περιβάλλον και περιλαμβάνει αρκετές μορφές, ανάλογα κυρίως με τον εξοπλισμό που απαιτείται. Ο στόχος είναι είτε το ανέβασμα είτε το κατέβασμα.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του Περιπατητικού Τουρισμού είναι τα παρακάτω:
- Έχει μικρό κόστος.
- Μπορεί να πραγματοποιηθεί παντού.
- Είναι ευχάριστος.
- Έχει θετικό αντίκτυπο στην υγεία.
- Είναι φυσικός τρόπος μετακίνησης του ανθρώπου άρα δε χρειάζεται να διδαχθεί.
- Είναι μία διαχρονική αθλητική δραστηριότητα που μπορεί να πραγματοποιείται σε κάθε ηλικία.
- Προάγει τις κοινωνικές επαφές και την κοινωνική συμπεριφορά.
- Μπορεί να συνδυαστεί με πολλές άλλες δραστηριότητες.
- Μπορεί να διαμορφωθεί, κάτω από το πρίσμα της σωματικής επιβάρυνσης, ατομικά.
- Μπορεί να πραγματοποιηθεί κατά μονάδα, με τον/την σύντροφο, φίλο ή με ομάδες.
- Μπορεί να πραγματοποιηθεί σχεδόν κάθε μέρα του χρόνου με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Οι οικονομικές επιδράσεις του τουρισμού παρέχουν την ευκαιρία σε έναν τουριστικό προορισμό να αυξήσει το εισόδημα του με την αξιοποίηση των τοπικών, φυσικών και πολιτιστικών πόρων. Η ανάπτυξή με τον τρόπο αυτό, οδηγεί σε προσωπικά οφέλη για όλους αυτούς που εμπλέκονται άμεσα στην τουριστική προσφορά καθώς επίσης δημιουργεί και περιφερειακά οφέλη, όχι μόνο μέσα από την αύξηση του εισοδήματος των κατοίκων και τις νέες ευκαιρίες απασχόλησης αλλά και μέσω της επίδρασης στις συνδεδεμένες οικονομικές δραστηριότητες καταγράφοντας πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Οι παράγοντες της ζήτησης και της προσφοράς επηρεάζουν τον αριθμό των επισκεπτών, τη διάρκεια διαμονής τους, καθώς και τα πρότυπα των δαπανών τους ενώ τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της οικονομίας καθορίζουν την τάση της διανομής εκ νέου των δαπανών στο εσωτερικό μίας χώρας. Όσο μεγαλύτερη κυκλοφορία χρήματος δημιουργείται στην οικονομία και όσο λιγότερη διαρροή υπάρχει, τόσο μεγαλύτερο είναι το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.
Οι τουρίστες συμβάλλουν στις πωλήσεις, τα κέρδη, τις θέσεις εργασίας, τα φορολογικά έσοδα καθώς και στο εισόδημα μίας περιοχής. Οι πιο άμεσες επιδράσεις συμβαίνουν στον τομέα του πρωτογενούς τουρισμού όπως είναι τα καταλύματα, τα εστιατόρια, οι μεταφορές, η ψυχαγωγία και το λιανικό εμπόριο. Μέσω των δευτερογενών επιδράσεων, ο τουρισμός επηρεάζει τους περισσότερους τομείς της οικονομίας.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Το σημαντικότερο θετικό στοιχείο της τουριστικής ανάπτυξης θεωρείται το γεγονός ότι έρχονται σε επαφή λαοί με διαφορετικά ήθη, έθιμα και κουλτούρα και ότι με τον τρόπο αυτό βελτιώνεται η διεθνής κατανόηση. Οι σημαντικότερες κοινωνικές επιδράσεις είναι:
- Κοινωνική και επαγγελματική κινητικότητα.
- Η διαδικασία της αστικοποίησης και «τουριστικοποίησης» των τουριστικών περιοχών.
- Αλλαγές στα κοινωνικά και καταναλωτικά πρότυπα των κατοίκων.
- Η επικοινωνία με τους τουρίστες.
- Οι αλλαγές στον πολιτισμό και την παράδοση.
Στην περίπτωση της ανάπτυξης του Περιπατητικού Τουρισμού, επειδή αυτή χαρακτηρίζεται από μικρό αριθμό συμμετεχόντων ανά ομάδα σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν απαιτείται σημαντικός βαθμός εμπλοκής της τοπικής κοινωνίας στην παραγωγή του προϊόντος, τουναντίον η διατήρηση της παράδοσης και της αυθεντικότητας αποτελούν στοιχεία ποιοτικά, καθιστά τη μορφή αυτή του τουρισμού κοινωνικά αποδεκτή χωρίς να διακινδυνεύονται αρνητικές κοινωνικές συνέπειες.
ΒΑΣΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ
Τα σημαντικότερα κριτήρια για την επιλογή ενός προορισμού αποτελούν η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης, η ύπαρξη μονοπατιών σηματοδοτημένων, οι δυνατότητες διαμονής, η δυνατότητα πραγματοποίησης παράλληλων δραστηριοτήτων, η επαρκής πληροφόρηση και οι προσφορές πακέτων για οικογένειες. Η ύπαρξη σηματοδοτημένων μονοπατιών για περπάτημα αποδεικνύεται κυρίως με την ύπαρξη πιστοποίησης του μονοπατιού από Διεθνή Φορέα.
Για την Ευρώπη είναι η «Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπόρων» (ERA) ο αρμόδιος φορέας που υποστηρίζει τις τοπικές οργανώσεις να δημιουργήσουν και να λειτουργήσουν μεγάλες πεζοπορικές διαδρομές και τις πιστοποιεί ως προς:
- Την ποιότητα.
- Την τεχνική επάρκεια.
- Την ασφάλεια και την αξιοπιστία.
Τα κριτήρια πιστοποίησης ενός μονοπατιού αφορούν στα ακόλουθα σημεία:
- Μορφή μονοπατιού.
- Σήμανση
- Φυσικά ελκτικά στοιχεία.
- Πολιτιστικά στοιχεία.
- Κοινωνικά στοιχεία.
Η «Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπόρων» εντάσσει τα καλύτερα δίκτυα μονοπατιών στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μονοπατιών Κορυφαίας Ποιότητας (“Leading Quality Trails”). Μέχρι σήμερα έχουν πιστοποιηθεί 11 μονοπάτια σε Γερμανία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία και Ελλάδα.
ΠΡΟΦΙΛ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΩΝ
Σύμφωνα με την Έκθεση του Γερμανικού Υπουργείου Οικονομίας και Τεχνολογίας, το 2010, εκτιμάται ότι το ποσοστό του γενικού πληθυσμού των Γερμανών πάνω από 16 ετών που είναι ενεργοί περιπατητές, ανέρχεται στο 56 %, που αντιστοιχεί σε 39,8 εκατ. περιπατητές με περίπου 378 εκατ. εκδρομές Περιπατητικού Τουρισμού στη Γερμανία και το εξωτερικό.
Τα παραπάνω στοιχεία είναι σημαντικά για τη διαμόρφωση των προγραμμάτων μιας και πληροφορούν για τα κίνητρα των επισκεπτών κατά συνέπεια και για τις προσδοκίες τους.
Η Περιφέρεια Θεσσαλίας π.χ. πληροί τα βασικά χαρακτηριστικά ώστε να υποστηρίξει την ανάπτυξη του Περιπατητικού Τουρισμού και να συμβάλλει με τον τρόπο αυτό στην επιμήκυνση της Τουριστικής περιόδου. Διαθέτει τις υποδομές, έχει πρόσβαση αεροπορική μέσα στα πλαίσια που θέτουν οι ξένοι tour operators, γεγονός που πιστοποιείται από τα ήδη υφιστάμενα προγράμματα στην περιοχή, διαθέτει αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό, σύμφωνα με την άποψη των επαγγελματιών του τουρισμού ενώ υπάρχει και η πολιτική βούληση από τις αρχές.
Τα μονοπάτια είναι κατάλληλα από άποψη σχεδιασμού, μήκους διαδρομών καθώς και άλλων χαρακτηριστικών, υστερούν όμως σημαντικά σε ό,τι αφορά στην πρόσβαση με δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς, σε σήμανση, καθώς και σε σημεία ανάπαυσης και απόλαυσης της θέας. Τα στοιχεία αυτά είναι εύκολο να δημιουργηθούν, αρκεί να υπάρξει η πρόθεση, τόσο των κατοίκων και των εν δυνάμει ή υφιστάμενων επιχειρηματιών κάθε περιοχής όσο και των διοικούντων των Δήμων. Οι Δήμοι έχουν στο όραμα τους την ήπια και αειφόρο τουριστική ανάπτυξη, ακόμη και αυτοί στους οποίους επικρατεί ο μαζικός τουρισμός, όπως η Σκιάθος. Η τοπική κοινωνία συμμετέχει και συμβάλλει με τη συμμετοχή των πολιτιστικών κυρίως συλλόγων και ομάδων στη διαμόρφωση του τελικού τουριστικού προϊόντος, όπως επίσης και με την αξιοποίηση και διάθεση των τοπικών προϊόντων κυρίως στη γαστρονομία.
Για την επιτυχία ενός τέτοιου σκοπού απαιτούνται ενέργειες από πλευράς Δημοσίων και Ιδιωτικών Φορέων και Επιχειρήσεων όπως π.χ.:
- Η χάραξη, η σήμανση και η πιστοποίηση μονοπατιών στις περιοχές που αναφέρθηκαν.
- Η βελτίωση του οδικού δικτύου, η υιοθέτηση και εφαρμογή αναπτυξιακής πολιτικής προς την κατεύθυνση του Περιπατητικού Τουρισμού από τις διοικητικές αρχές.
- Η επιμόρφωση στελεχών και προσωπικού των τουριστικών επιχειρήσεων καθώς και η δημιουργία εξειδικευμένων ταξιδιωτικών γραφείων υποδοχής τουριστών Περιπατητικού Τουρισμού.
- Η θεσμική ή ακόμη και η άτυπη δικτύωση μεταξύ των φορέων και των τουριστικών επιχειρήσεων κρίνεται ζωτικής σημασίας για την ανάδειξη της Θεσσαλίας σε προορισμό προσέλκυσης επισκεπτών Περιπατητικού Τουρισμού.
Μία ιδιαίτερα σημαντική δέσμη ενεργειών που θα πρέπει να υλοποιηθεί είναι αυτή που αφορά στην ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών σχετικά με τις επιδράσεις που μπορεί να έχει η τουριστική ανάπτυξη στην περιοχή τους και να τονιστούν ιδιαίτερα τα οικονομικά, κυρίως, οφέλη που μπορούν να προκύψουν, όπως αυτά αναλύθηκαν. Οι ενέργειες αυτές προτείνεται να πραγματοποιηθούν από τις διοικητικές αρχές σε συνεργασία όμως με τον ιδιωτικό τομέα για να μην αποτελέσουν ευχολόγια αλλά υλοποιήσιμες προτάσεις με αντανάκλαση στην καθημερινότητα του κάθε πολίτη. Είναι απαραίτητη και πρωταρχικής σημασίας η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών μιας και ο τουρισμός αποτελεί προϊόν που διαμορφώνεται κυρίως στον τόπο που υποδέχεται τον επισκέπτη και βασίζεται σε υπηρεσίες όπου ο ανθρώπινος παράγοντας είναι ο καθοριστικός κρίκος στην αλυσίδα των παροχών.
Επιπρόσθετα, για την επιτυχία του σκοπού αυτού οφείλει να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον για συνεργασία ακαδημαϊκών και ερευνητικών φορέων με τους επιχειρηματικούς φορείς ώστε να δοκιμάζονται και να εφαρμόζονται τα ερευνητικά αποτελέσματα, είτε πρόκειται για τεχνολογικές εφαρμογές είτε για διαπιστώσεις οικονομικών και κοινωνικών ερευνών.
Για μια τέτοια όμως προοπτική θα πρέπει να υπάρξει η δραστική υποστηρικτική παρέμβαση της τοπικής αυτοδιοίκησης και κυρίως του Δήμου Καρπάθου, ειδικά για το ευκολότερο τμήμα του εναλλακτικού τουρισμού, τον πεζοπορικό τουρισμό. Μια μορφή τουρισμού που επιμηκύνει την τουριστική σεζόν της Καρπάθου αφού η χρονική περίοδος που την αφορά είναι κυρίως η άνοιξη και το φθινόπωρο.
Το μόνο που θα χρειαστεί είναι το έγκαιρο καθάρισμα και η εν γένει περιποίηση και σηματοδότηση των παραδοσιακών μας μονοπατιών. Μια πρωτοβουλία περιορισμένου κόστους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκταση της Δημοτικής Κοινότητας Ολύμπου του Δήμου Καρπάθου (101 τ. χλμ.) αποτελεί το 1/3 της έκτασης της Καρπάθου, το οποίο μάλιστα περιλαμβάνει τα εντυπωσιακότερα μονοπάτια της.
Καθ’ όσον αφορά τον φορέα που εκπροσωπούμε σκοπεύουμε να απευθυνθούμε άμεσα και εγγράφως στον Αντιδήμαρχο Τουρισμού, Παιδείας και διά Βίου Μάθησης Τάσο Μηλιό, παρά το ότι δεν είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι, για να ζητήσουμε τη στήριξη του Δήμου Καρπάθου στη συγκεκριμένη δράση. Ο Σύνδεσμος μας μάλιστα έχει την ειλικρινή πρόθεση να συμβάλει με τις μικρές οικονομικές του δυνάμεις στην ίδια κατεύθυνση.
Η συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι βέβαιο πως θα αναδείξει επιπλέον με το σωστό τρόπο την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας.
Γι’ αυτό θα επιμείνουμε στην προοπτική υποστήριξης του πεζοπορικού τουρισμού, πιστεύοντας ακράδαντα στην προοπτική της σοβαρής συμβολής του στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου μας.
11.3.2024
Καρπαθιακά Νέα
