Του συγγραφέα-αρθρογράφου Μάκη Εμμ. Ρήγα-Ρηγοπούλη
Η καρπαθιακή μας εικόνα είναι η αύρα που εκπέμπει η τοπική μας ταυτότητα στα εσωτερικά και εξωτερικά ακροατήρια. Η δημιουργία ελκυστικής και ανταγωνιστικής τοπικής εικόνας προϋποθέτει απαραίτητα την ύπαρξη συνεκτικών, στέρεων χαρακτηριστικών, όπως, τα ιδιαίτερα τοπικά,
α)πολιτισμικά- παραδοσιακά,
β)ανθρωπο-συμπεριφορικά,
γ)φυσικά, δηλ. εν ολίγοις η προσωπικότητα και η ψυχή του νησιού.
Οπότε, συνεχίζουμε πρώτα με τον ένα από αυτούς τους τρεις κυρίαρχους, ελάχιστους ελκυστικούς πυλώνες- γεννήτορες από τις πλούσιες παραδοσιακές μας καταβολές που προσδιορίζουν την ταυτότητά μας.. και που αυτός έχει καταχωρηθεί άλλωστε στα πέρατα του κόσμου και γι΄ αυτόν θαυμάζεται η Κάρπαθος και κατακλύζεται από κόσμο απ΄ όλες τις γωνιές της γης.
Μερικά, δύο-τρία προοίμια-μαγνήτες από την παραδοσιακή μας βεντάλια:
Η πασίγνωστη φανταχτερή, χειροποίητη φορεσιά της Ολύμπου “κάνει πάταγο”, όπου γίνεται, σε ολόκληρη την οικουμένη, φυσιολογική “πασαρέλα”..
Τα μεγάλα αρχοντικά, καρπάθικα σπίτια-μουσεία αφήνουν την παραδοσιακή τους σφραγίδα σε όλα τα χωριά, φορτωμένα με όλα τα πλούσια αρχαιολατρευτικά συμπαραμαρτούντα, που, όμως, δεν προβάλλονται επαρκώς στους ξένους επισκέπτες μας, καθόλου θα έλεγα..
Και οι λαϊκές μουσικοχορευτικές και ποιητικές εξάρσεις- γλέντια με τα κοινά τραπεζώματα, κ.τ.λ. διανθίζουν το τουριστικό μας μπουκέτο διασκεδάσεων, ίσον τουρισμός.
Παρόλο, που όλοι οι φορείς μας καταβάλλουν τις απ΄ αιώνων συνηθισμένες προσπάθειες, οι εποχές, οι καταστάσεις απαιτούν γενναίες αναπροσαρμογές στήριξής τους για να μην χάνεται μέσα από τα χέρια μας ένα από τα πιο πολύτιμα ατού στην καθόλα πρόοδο του τόπου μας, μέσω του branding-ταυτότητας.. σύμφωνα με την ρήση του γκουρού του μάρκετινγκ Philip Kotler πως “αν δεν είσαι brand(όνομα-μάρκα), είσαι απλώς κάτι χρήσιμο”.
Πάνε οι καλές παλαιότερες εποχές, που η πολιτεία είχε στις προτεραιότητές της την λαϊκή και την πανάρχαια πολιτιστική μας εδραίωση, που αντί να την εντείνει τώρα που ο παγκοσμιοποιημένος υλικός σίφουνας συμπαρασέρνει- ομογενοποιεί τα πάντα, του την έχει αφήσει έρμαιο.
Αυτά, εξάλλου επισημαίνονται απ΄ όλους ότι από το 1821 και ακόμα η δημόσια σφαίρα παραπαίει έξω από την ελληνική κοινωνία.. Αυτό έχει συμβεί, όταν η Κεντρική Διοίκηση (Κ. Δ.) έκανε την μεγάλη στροφή-ασυμφωνία χαραχτήρων τις πρώτες δεκαετίες, που οι τότε εοκικές δικαιότερες επιδοτήσεις στρέφονταν ακόμη και προς τις περιφερειακές, τοπικές, περιοχές μέχρι και το τελευταίο χωριό, κι έτσι μπορούσαν και ανεδείκνυαν και τις τοπικές τους προτεραιότητες, όπως π.χ. τις αρχέγονες παραδοσιακές, με τους ιδίους τους πόρους, κ.τ.λ..
Τώρα η Κ.Δ. φορτώνει τις περιφέρειες των περιφερειών με πλήθος κεντρικών αρμοδιοτήτων, που στενάζουν χωρίς τους κατ΄ ελάχιστον πόρους και υλικοτεχνικές υποδομές.. έτσι ειδικά οι μικρότεροι πολύ αδύναμοι Δήμοι αδυνατούν, πως να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους;
Κι εδώ έρχονται οι συχνές καταγραφόμενες ανησυχίες μας, όπως και οι σημερινές, που ορισμένοι της νέας σχολής τις θεωρούν παρατραβηγμένες. Όμως, οι εποχές που η κάθε γενιά καρπαθιάς θα έπρεπε να αφήνει τα ανεξίτηλα αποτυπώματά της μέσα στην δική τους κιβωτό- σπίτι προγονικών παρακαταθηκών, περνάνε ανεπιστρεπτί, διότι ειρήσθω εν παρόδω, οι ηλικιωμένες καλλιτέχνησες λιγοστεύουν, χωρίς να αφήνουν πίσω τους αντικαταστάτριες τέτοιων αξολογότατων εργοχείρων οικοτεχνίας.
Γι΄ αυτό, ολόκληρη η Κίνα και οι λοιπές ασιατικές “τίγρεις” όπου βρίσκουν κερδοφόρα κενά ασχολούνται πλέον με τα βιομηχανοποιημένα ευτελή λιλιά- απομιμήσεων ολόκληρης της καρπαθιακής παραδοσιακής μας γκάμας!!
Παρ΄ όλες αυτές και τις επερχόμενες αντιξοότητες, δόξα τω Θεώ, η οικογένεια, οι νεολαίοι, οι τοπικοί σύλλογοι, οι ελάχιστοι μεν αλλά πολυδημιουργικοί λαογράφοι καθηγητές, παράγοντες και μη, ακόμα και οι τοπικές μας αρχές μέσω των αρμοδίων οργάνων τους ΚΟΠΑΠ προσπαθούν το καλύτερο δυνατόν.
Το μεν Επαρχείο, ως εκ της φύσεώς του, υποκείμενο περισσότερο στις πολυσχιδείς πρωτοβουλίες της Περιφέρειας, όπως π.χ. στην πρόσφατη 18η Μουσική Συνάντηση Λαϊκών Πνευστών και Παραδοσιακής Μουσικής Νέων Αιγαίου στο μικρό νησί Κέα, που πράγματι όλοι οι φορείς και οι συντελεστές είναι παραπάνω από άξιοι συγχαρητηρίων. Αλλά προσωπικά δεν μας ακούγεται καλά, προβληματιζόμαστε πως η Κάρπαθος που βρίσκεται ακόμα στα φόρτε της, είναι η ειδικότητά της, είναι εκτός προγράμματος, μετά από 18 (!) Συναντήσεις Παραδοσιακής Μουσικής σε διάφορα νησιά του Αιγαίου.
Άρα, πιστεύω, το διαχρονικό, ο καθένας και πάνω του, δηλ. λείπουν ακόμα η διαχρονική συνενόηση, η συνεργασία και ο συντονισμός σε όλα τα τοπικά μας επίπεδα, όπως στα τωρινά δημοτικά μας πράγματα, ακόμη και στον πιο προνομιακό παραδοσιακό τομέα του νησιού, που μπορεί να αποφέρει να μέγιστα για τον τόπο μας. Και επί του προκειμένου, λόγω χώρου, ένα μόνο παράδειγμα:
Οι τοπικοί σύλλογοι, οι ΚΟΠΑΠ, για τις όποιες λαϊκές εκδηλώσεις και η κάθε εκκλησιαστική και μοναστηριακή επιτροπή για τις όποιες εορτές και τα πανηγύρια, που όποτε συμπίπτουν τις ίδιες ημερομηνίες με τα διπλανά χωριά, χωρίς να θέλω να κάνω υποδείξεις σε κανένα, θα μπορούσαν με στοιχειώδη συνεργασία να τακτοποιούνται..
Οι μεν κοσμικές-συλλογικές εκδηλώσεις ένα Σάββατο μπροστά ή πίσω δεν νομίζουμε να κάνει την μεγάλη διαφορά και να δίδεται η ευκαιρία σε όλα τα υπόλοιπα χωριά να συμμετέχουν πιο μαζικά και στους ξένους επισκέπτες μας περισσότερους χρόνους συμμετοχής και διασκέδασης.
Όσο για τις ίδιες ημερομηνίες εκκλησιαστικών εορτών- πανηγυριών σε μοναστήρια όμορων ή σε κοντινές περιφερειακές ενότητες για μία ημέρα μπροστά ή πίσω το κάθε ένα (εσπερινοί-καθολικές), αυτά, όμως, είναι “θείες αρμοδιότητες”, που μόνο η εκκλησία θα μπορούσε να διευθετήσει.
Τα αναφέρουμε απλά γιατί μπροστά στην πόρτα μας οι εορτές θα μπορούσαν να εξελιχθούν σαν κυρίαρχο αντικείμενο προσηλυτισμού των μαζικών ξένων επισκεπτών μας και στις ορθόδοξες αξίες και τελετουργίες και στα παραδοσιακά μας βιώματα..
Πιστεύω αυτή “η ιερή” και η πολύ περισσότερη μαζική ΣΥΜΠΟΡΕΥΣΗ, ειδικά σε μικρά μέρη όπως τα δικά μας, μετά τον διαχωρισμό των ημερομηνιών των διαφόρων εκδηλώσεων και εορτών μεταξύ των χωριών και συμπλέοντας μαζί, θα έχουν πρωτοποριακά θετικότατα αποτελέσματα, πρώτα στην σταδιακή “συναδέλφωση” των χωριών.. που ήδη συντελείται με συμμετοχικές επιτυχίες από τις “ιεραποστολικές” πρωτοβουλίες των σεβαστών ιερέων των κάτω-δυτικών-ενοριών με τις κατηχητικές συνάξεις-διδαχές σε διάφορα μοναστήρια.
Και τώρα στο προκείμενο:
Δεκαετίες πριν, λοιπόν το, υπό την διεύθυνσή μας, Κέντρο Λαϊκής Επιμόρφωσης Καρπάθου-Η.Ν. Κάσου με την εθελοντική, αφιλοκερδή συμπαράσταση πλήθους τοπικών μας παραγόντων εκλεγμένων και μη και επιστημονικών συνεργατών είχαμε θέσει προσωρινά τα εχέγγυα για την διάσωση, διάδοση και διατήρηση της απαράμιλλης παραδοσιακής μας γκάμας και την περαιτέρω ανάπτυξη της επαγγελματικής κατάρτισης.. είτε με αυτοτελή επιμορφωτικά τμήματα σε όλα τα χωριά, είτε μέσα από την ίδρυση Συνεταιρισμών Παραδοσιακής Χειροτεχνίας (Σ.Π.Χ.).. χωρίς την αμέριστη σύμπνοια και συμπαράσταση όλων αυτών οι προσπάθειες μας θα απέβαιναν άκαρπες, γι΄ αυτό τα εύσημα ανήκουν σε όλους:
Της Νομαρχιακής Επιτροπής Λ.Ε. αποτελούμενη από εκπροσώπους μαζικών φορέων και υπηρεσιακών παραγόντων που ασκούσανε εκπαιδευτικό έργο και προεδρευότανε από τον εκάστοτε νομάρχη και της μόνιμης γραμματείας υπό τον κ. Μ. Κάζα.. το 5μελέςΣυμβούλιο Λ.Ε. που είχε γνωμοδοτικό-εισηγητικό χαραχτήρα και συντόνιζε το επιμορφωτικό πρόγραμμα του νομού.. τα μέλη της Τοπικής Επιτροπής Λ.Ε Καρπάθου, του Ηλ. Χριστοδούλου τότε δημοτικού συμβούλου Πηγαδίων, εικαστικού, του Νικ. Λυτού καθηγητή, του Σωτ. Πολεμικού δημοτικού συμβούλου Πηγαδίων.. του παπά- Μηνά και του Γ. Νιοτή κοινοτικού συμβούλου στο Διαφάνι και επίσης από τους απομακρυσμένους δήμους και οι δύο δημοφιλείς δήμαρχοι εκλεγμένοι για τέσσερεις τετραετίες έκαστος, της Κάσου ο Γ. Παπαγεωργίου και της Ολύμπου ο αείμνηστος Γ. Σακέλλης.. του πανοσολογιωτάτου Αρχιμανδρίτη και δασκάλου με περγαμηνές Καλλίνικου των Πυλών, των εκάστοτε νομαρχών και επάρχων (Γ. Φερεντίνου, Ρ. Βενιανάκη, Γ. Σακελλαράκη), των τότε προέδρων κοινοτήτων, συνεταιρισμών, συλλόγων, κ.ά.. και τελικά την πολιτική βούληση της πολιτεία κατά την διάρκεια της 10ετούς θητείας μας, εκτελούμενη τον περισσότερο καιρό από το σπίτι και τον λιγότερο από το επαρχείο.. όπου είχαμε και την τύχη να διατελέσουμε και ανταποκριτής της ΕΡΤ και υπεύθυνος τύπου του Επαρχείου.
Από τότε μας “κόλλησε” τόσο το δημοσιογραφιλίκι- αρθρογραφιλίκι, όσο κι αυτές οι παραδοσιακές ανελαμπές που φυσιολογικά έχουν επίκεντρο και “βάζουμε φωτιές” στην Όλυμπο. Βέβαια, αυτά με οδηγούν αναγκαστικά να μπαίνω συχνά σε ξένα χωράφια, όπως, π.χ. με τους μύλους της Ολύμπου, αλλά και τους μύλους του Όθους, Πυλών, Σπόων, Απερίου, Αρκάσας, Μενετών, κ.τ.λ. για την μετατροπή και εξωραϊσμό τους σε ξενώνες από διάφορα προγράμματα, κ.τ.λ., κ.τ.λ. εκμαιεύοντας έτσι έναν άλλο παρακείμενο “παραδοσιακό οικισμό” τους.
Δηλ. σε θέματα που άπτονται περισσότερο τοπικών ευαισθησιών-πρωτοβουλιών, που χρήζουν συγνώμες.. κι ένα παράλληλο συγνώμη γιατί αδυνατούμε να αναφέρουμε όλους τους συνεργάτες μας ονομαστικά έναν προς έναν..
Αρχειοθετήσαμε κατ΄ αρχάς, στοιχεία 70 επιμορφωτών, οι περισσότεροι με τις απαραίτητες προϋποθέσεις σεμινάρια, καλές αποδοχές, πολύτιμες γνώσεις και εμπειρίες, κ.τ.λ. προσέφεραν τις ανεκτίμητες υπηρεσίες τους. Θα αναφερθούμε μόνον σε τρία ενδεικτικά παραδείγματα:
Η αείμνηστη Αφροδίτη Παλληκαρά από το Απέρι είχε επιτελέσει αξεπέραστο έργο δημιουργίας παντός είδους εργοχείρων, κεντήματος, πλεκτών, κ.τ.λ., εξεζητημένη σαν επιμορφώτρια στα περισσότερα χωριά της Κάτω Καρπάθου.
Οι αξέχαστοι, η διεθύντρια του δημοτικού σχολείου Ζωή Βασιλειώτου και ο μαέστρος-καλλιτέχνης Γιάννης Χαψής και οι δύο από το ‘Οθος.. ο μεν παρέδωσε τα φώτα της μουσικο-ποιητικό-χορευτικής και ζωγραφικής του ολυμπίτικης δεινότητας στην εξίσου λεβέντικη μέχρι και το σήμερα νεολαία του Όθους.. η δε προσηνής δασκάλα σαν δυναμική πρόεδρος του ενός από τους τρεις Παραδοσιακούς Συνεταιρισμούς Χειροτεχνίας (Π.Σ.Χ.) με μηχανές κοπτικής- ραπτικής- κεντήματος, κ.τ.λ. στο Όθος, προσέδιδε κύρος, γνώσεις, συμμετοχικότητα, κ.τ.λ.
Στις Μενεταίς δημιουργήθηκε ευχάριστο, παρεϊστικο περιβάλλον, όλα μαζί τα μέλη, με τις ανεξάντλητες εμπειρίες και των επιμορφωτριών του δεύτερου Συνεταιρισμού.. με αρκετά τμήματα υφαντά, καλαθοπλεκτικής, πανέρια, κεντήματα χεριού, μηχανής, κ.τ.λ.. με το αξιόλογο προεδρείο του την Μαρ. Νικητιάδη, την Ειρ. Ρουσσάκη, την Άν. Σπανού, την Σοφ. Μιχαηλίδου, την Μαρ. Χαλκιά. Ο τρίτος Συνεταιρισμός Π.Χ., με στυλοβάτη τον τότε πολυδημιουργικό δήμαρχο Κάσου Γ. Παπαγεωργίου, ενώ είχε προσανατολιστεί, όπως εξάλλου κι εμείς, σε αντικείμενα επιμόρφωσης, έχοντα σχέση με τα μείζονα θέματα της “ακμάζουσας” κτηνοτροφίας του νησιού, τότε ακόμη 35.000 κεφάλια αιγοπροβάτων (!), όπως, π.χ. για βυρσοδεψία-δέρματα, γαλακτομικά..
Ναι αλλά, άλλαι αι βουλαί των δύο ανδρών άλλαι αι βουλαί της πλειοψηφείας των αναγκαίων 15 μελών του κάθε γυναικείου συνεταιρισμού, όπερ και εγένετο με τμήματα επιμόρφωσης παντός είδους σπιτικών χειροτεχνημάτων, εργοχείρων, κ.τ.λ. Με κύριο χορηγό τον ΟΑΕΔ επαγγελματικής εκπαίδευσης με τον απαιτούμενο αριθμό μελών του κάθε συνεταιρισμού, που γι΄ αυτό τον λόγο, άλλωστε, δεν μπόρεσαν να τον συμπληρώσουν άλλα χωριά για να δημιουργήσουν συνεταιρισμό ή και τμήματα επιμόρφωσης.
Τι άλλο θα περιμέναμε από τον συμπατριώτη μας Γιώργο Αλ. Μανωλάκη, τότε εξέχοντα διευθύνοντα σύμβουλο του ΟΑΕΔ, δραστήριο μεγαλοεπιχειρηματία στην Αμερική και πρόεδρο παγκαρπαθιακών συλλόγων σε Ελλάδα και Αμερική, παρά που με το αμείωτο προσωπικό του ενδιαφέρο εμψύχωνε και ενεθάρρυνε αυτήν την προσπάθεια, παρόντα ακόμα και στις ιδρυτικές αποφασιστικές συγκεντρώσεις τους.
Ο κ. Μανωλάκης υπήρξε και ο συνδετικός κρίκος των Σ.Π.Χ. με το Κέντρο. Η κ. Αδαμοπούλου διευθύντρια του ΕΟΜΜΕΧ με την μεγάλη εμπειρία και στήριξη της συνέβαλε στην προώθηση των παραγομένων ειδών λαϊκής τέχνης με το μάρκετινγκ στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Επίσης, ο ΕΟΜΜΕΧ επιδοτούσε για την αγορά 8 μηχανών κεντήματος- κοπτικής- ραπτικής, 7 παραδοσιακών αργαλειών, κ.τ.λ.. με τον μοναδικό κασκευαστή αργαλειών τον ξακουστό αρχιμάστορα ξύλου, καλοσυνάτο, αείμνηστο Μηνά Πρωτοψάλτη από την Αρκάσα.. και έξοδα πληρωμής δικηγόρου για την έγκριση του Συνεταιρισμού από το Πρωτοδικείο.. αλλά ο Γ. Μηνατσής, νομαρχιακός σύμβουλος, νομικός από την Όλυμπο είχε προσφερθεί αφιλοκερδώς να φέρει εις πέρας όλες τις ιδρυτικές διαδικασίες.
Οι προϊστάμενοι ο κ. Μπέλλος από το Υπουργείο Εργασίας, η κ. Νικολακοπούλου από το Γρ. Οικιακής Οικονομίας, η κ. Ράπτου από το Γρ. Ισότητας συνέβαλαν τα μέγιστα, καθένας από το πόστο των αρμοδιοτήτων του. Εκτός από τα τμήματα επιμόρφωσης των Σ.Π.Χ. κι άλλα αυτοτελή τμήματα, το Κέντρο Λ.Ε.Καρπάθου- Κάσου ανέπτυξε και μια σειρά άλλες δραστηριότητες μεμονωμένων εκδηλώσεων:
Π.χ. για το περιβάλλον (παράνομη βόσκηση, κ.τ.λ., ο γεωπόνος Μιχ. Τσαγγάρης), την κτηνοτροφία(μαστίτιδα, κ.τ.λ., ο κτηνίατρος Νικ. Σπανός), την προληπτική ιατρική στα σχολεία(οι γιατροί Νικ. Οικονομίδης και ο Μαν. Νισύριος), την στοματική υγιεινή (ο οδοντογιατρός Τ. Διαμαντής), τις Πρώτες Βοήθειες (ο γιατρός Ι. Κολαϊνής), τις πρακτικές νοσοκόμες(ο γιατρός Γ. Χατζηαντωνίου), την κυκλοφοριακή αγωγή (ο αρχιφύλακας Αστυνομίας Γ. Κωνσταντόπουλος), την συμμετοχή σε σεμινάρια του υπουργείου Γεωργίας, σε φεστιβάλ, κ.τ.λ., κ.τ.λ.
Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι που κι εμείς κατορθώσαμε να βάλουμε ένα μικρό λιθαράκι, από διαφορετική σκοπιά, στην απαιτούμενη ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ μεταξύ τόσων διαφορετικών δημόσιων υπηρεσιών.. απ΄ ότι γνωρίζουμε συνέβη για πρώτη φορά στην δημόσια γραφειοκρατική αρένα, που, ως γνωστό στους πάντες, η κάθε μία υπηρεσία είναι ανεξάρτητη από την άλλη.
Μετά το ευοίωνο ξεκίνημα και επιχορηγήσεων των Σ.Π.Χ. με τον πρωτοποριακό συντονισμό μας των διάφορων φορέων, των κατακερματισμένων προγραμμάτων στα περισσότερα χωριά και μετά τα αρκετά ενθαρρυντικά πρώτα βήματα οι αλλαγές στα κυβερνητικά υπουργικά έδρανα έκοψαν με το μαχαίρι τις ελπίδες πλήθους συνεταιριστριών και επιμορφωνόμενων.
Έτσι και τα δύο νησιά υπέστησαν πολιτιστικά και επιμορφωτικά πλήγματα από την πλήρη στέρηση ανανέωσης του ανθρώπινου δυναμικού νέων δημιουργών στις κατ΄ εξοχή ιδιαιτερότητες και γνωρίσματα στις παραδοσιακές μας τέχνες, ήθη και έθιμα.
Αυτά σαν ένα πρώτο ελάχιστο δείγμα μιας παλιάς πρωτοβουλίας, που αρκετοί νεώτεροι ναι μεν δεν έχουν ιδέα για όλα αυτά, αλλά καταγράφονται με την ελπίδα ότι θα πυροδοτήσουν έστω μία σπίθα σε φορείς και πρόσωπα στις προσωρινά ελπίζω, χειμάζουσες καρπαθιακές παραδοσιακές αρετές μεγαλουργίας.. αλλά και να αποδειχθεί ότι μόνο με ομαδική σύμπτυξη εκκλησιαστικών, δημοσίων, παραδοσιακών, κοινωνικών, ατομικών δυνάμεων μπορούν να παραχθούν όποια μικρά και μεγαλεπήβολα έργα.
Μα καλά θα πούνε ορισμένοι γιατί τόσες λεπτομέρειες και γιατί τόσο πίσω αλλά και για να αποτίσουμε φόρο τιμής σε όσους συμμερίστηκαν το ίδιο όραμα της προαγωγής πάση θυσία των ελληνορθόδοξων και των παραδοσιακών μας ηθικών-άϋλων και υλικοτεχνητών αξιών..
Οι καρπάθιοι από αρχαιοτάτων χρόνων με το ένα τους πόδι στο νησί και το άλλο τους σε ξένα μέρη απέκτησαν την ταυτότητα του πολύγλωσου κοσμοπολίτη, οικείου με οτιδήποτε ξένο πρότυπο, όλα αυτά στα έξω του.. μαζί με τα μέσα του το φανατικό ταμπεραμέντο του για ότι παραδοσιακό της Καρπάθου δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα που αφήνει άναυδους τους ξένους επισκέπτες μας.. γι΄αυτό πιστεύω είναι ένας επί πλέον σημαντικός λόγος να δίδουμε την πρέπουσα έμπρακτη βαρύτητα που αξίζουν και στις δύο “ταυτότητες”, που έτσι κι αλλιώς με τους τουρίστες θα μας συνοδεύουν εσαεί.. με αυτονόητη προτίμηση, καλοσχεδιασμένους στόχους και “προσηλυτισμό” στον καταδικό μας παραδοσιακό πυλώνα..
Μ.Ε.Ρ.Ρ. 16/10/2022.
