Γράφει ο Ανδρέας Ηλία Μακρής
Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ο Ιταλός Sergio Gattulli του Domenico υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στα Πηγάδια, ως υπεύθυνος συντηρητής του Όρχου των στρατιωτικών αυτοκινήτων. Επίσης, είχε την ευθύνη συντήρησης και λειτουργίας των ψυκτικών θαλάμων της ιταλικής Επιμελητείας Εφοδίων στο «Ρυάκι» πλήρεις τροφίμων να καλύπτουν τις ανάγκες των κατοχικών στρατευμάτων που κάποια περίοδο, η ιταλική φανταρία αριθμούσε τις τρεις χιλιάδες.
Τότε, ήταν που φούντωσε το ειδύλλιο του με τη δια βίου αργότερα σύντροφο Ζωή Κ. Βασιλαράκη.
‘Όμως, στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 με τη συνθηκολόγηση (Armistizio) που συνήψε ο νέος πρωθυπουργός της Ιταλίας στρατάρχης Pietro Βadoglio με τους Συμμάχους μας, ο Gattulli τo έσκασε κάτω από τη μύτη των βλοσυρών Γερμανών φρουρών στην παραταγμένη φάλαγγα των Ιταλών αιχμαλώτων στη «Σκάλα», έτοιμη για αναχώρηση στην Κρήτη. Το ζωώδες ένστικτο της επιβίωσης και ο παράφορος έρωτας για τη Ζωή, τ’ amore, τον έσπρωξε να το παίξει «κορώνα-γράμματα». Το ρίσκαρε, τό ‘βαλε στα πόδια και κέρδισε το στοίχημα.
Κατά περιπετειώδη τρόπο κρύφθηκε πρόχειρα σε παρακείμενο… κούμο! Παρά το ανελέητο κυνηγητό των Γερμανών φρουρών παρέμεινε άφαντος. Στη συνέχεια, ευρηματικά κρυπτόμενος πότε στον Άη Γιώργη στις «Βάτσες» μέσα σε κουφάλα κορμού υπεραιωνόβιας ελιάς (σώζεται μέχρι σήμερα), άλλοτε στο Όθος μέσα σε «παγκάλι»(1) παρέα με… όσπρια κι… αλεύρι έσωσε κυριολεκτικά τη ζωή του για να κυκλοφορεί μετά τον πόλεμο στα Πηγάδια, ελεύθερος κι’ ωραίος.
‘Ανοιξε συνεργείο αυτοκινήτων στο παλιό σπίτι της Μαριγώς του Μπάρκα, ενώ ταυτόχρονα βαπτίσθηκε Ορθόδοξος, άλλαξε το όνομα του από Sergio (Σέργιος) σε Μανώλης για να παντρευτεί τη Ζωή του.
Το 1949 όμως, εντελώς απρόσμενα η Ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε την αποχώρηση όλων των Ιταλών υπηκόων που ξέμειναν μετά τον πόλεμο στα Δωδεκάνησα (αγρότες μέτοικοι, πρώην στρατιωτικοί και διοικητικοί υπάλληλοι) εννιακόσιοι τόσοι νοματαίοι υποβάλλοντας μέσω διπλωματικής οδού, σχετική απαίτηση στην ιταλική κυβέρνηση. Όρισε μάλιστα ως καταληκτική ημερομηνία αποχώρησης την Παρασκευή 21ην Οκτωβρίου 1949.
Η Ιταλική κυβέρνηση συναίνεσε. Ναύλωσε ειδικό βαπόρι που ναυλοχούσε επί δύο εβδομάδες στη Ρόδο για την επιστροφή στην πατρίδα όλων των Ιταλών υπηκόων με τις οικοσκευές, με αφετηρία τη Ρόδο και ενδιάμεσους σταθμούς στην Κω και Λέρο. Ο Gattulli έπρεπε λοιπόν να εγκαταλείψει την Κάρπαθο, ανεξάρτητα αν είχε δημιουργήσει ελληνική οικογένεια (πατέρας ήδη δύο παιδιών).
Ευτύχησε όμως η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία της Καρπάθου με Ρόδο την εποχή εκείνη, να εκτελείται ανά 14ήμερο! Προς τούτοις, ο Gatttulli όφειλε να αναχωρήσει προηγούμενα από την Κάρπαθο, ώστε να επιβιβασθεί έγκαιρα στο αγκυροβολημένο στη Ρόδο ιταλικό βαπόρι πριν την 21η Οκτωβρίου.
Αυτόματα στη μικρή μας κοινωνία δημιουργήθηκε ανθρωπιστικό πρόβλημα. Ο Δήμαρχος Καρπάθου Ηλίας Γ. Μακρής κάτοχος της ιταλικής(2) με σχετικό διάβημα στην Ιταλική πρεσβεία στην Αθήνα, ζήτησε παρέμβαση να ασκηθούν πιέσεις στην Ελληνική κυβέρνηση δεδομένου ότι o Gattulli παρέμενε ο ένας και μοναδικός Ιταλός υπήκοος στην Κάρπαθο, σε αντίθεση με τους εκατοντάδες της Ρόδου, Κω, και Λέρου.
Το ίδιο έπραξε και προς την πλευρά του Γενικού Διοικητή Δωδεκανήσου Κασιώτη ιατρού Νικολάου Μαυρή με την επισήμανση ότι, ο Gattulli προοριζόταν για μηχανικός στην υπό σύσταση Δημοτική Επιχείρηση Ηλεκτροφωτισμού και το σπουδαιότερο, ήδη οικογενειάρχης. Το αποτέλεσμα ήταν αποκαρδιωτικό. Η διακρατική συμφωνία έπρεπε να τηρηθεί απαρέγκλιτα από όλους και χωρίς εξαιρέσεις. Ο Gattulli έπρεπε να αναχωρήσει.
Ο Δήμαρχος πήρε τότε την υπόθεση προσωπικά. Σε εμπιστευτική συνεννόηση με τον τότε διοικητή Χωροφυλακής πήραν την ευθύνη να κρυφθεί ο Gattulli. Να χαθεί από την πιάτσα τις τελευταίες ημέρες πριν την Τρίτη 18ην Οκτωβρίου 1949 -τελευταία προσέγγιση στα Πηγάδια του «Α/Π Ηλιούπολις»(3) – και μετά, τα επιφορτισμένα όργανα της Ελληνικής Χωροφυλακής ας τον συλλάβουν ή ας στείλει η ιταλική κυβέρνηση ειδικό μεταφορικό μέσο για τον… Gattulli, (αν ήταν ποτέ δυνατόν).
Το κόλπο έπιασε. Οι Χωροφύλακες πήγαν πρωί στο σπίτι του Gattulli χτύπησαν την πόρτα, αλλά ήταν άφαντος!… Η Ζωή προσποιούμενη την κλαμένη σύζυγο, δικαιολογήθηκε ότι έφυγε από νωρίς, για το… λιμάνι! Τελικά το «Ηλιούπολις» κατέπλευσε και αναχώρησε χωρίς τον Gattulli, ο οποίος έκτοτε παρέμεινε οριστικά στην Κάρπαθο δικός μας άνθρωπος.
Λίγο αργότερα με νέες ενέργειες απέκτησε την Ελληνική υπηκοότητα. Σίγουρος πλέον για το μέλλον του με γρήγορους ρυθμούς προέκυψε πολύτεκνος πατέρας επτά παιδιών: Μίμη, Ντίνου, Πιπίνου, Γιώργου, Μαρίας, Μιχάλη και Fratzeskα.
Ο Γκατούλης στο… ελληνικότερο, δεν άργησε να γίνει πασίγνωστος στη μικρή μας κοινωνία. Περιζήτητος στην παρέα των αυτοκινητιστών και όχι μόνο. Γλεντζές, του άρεσε το κρασάκι και καλοφαγάς. Έ, το πιο γρήγορο πιρούνι, με όρεξη Γαργαντούα.
Μάλιστα το παρουσιαστικό του πρόδιδε τις αξεπέραστες γαστριμαργικές του «επιδόσεις». ‘Αλλωστε τι σόι Ιταλός θα ήταν. Θυμάμαι όταν τρωγοπίναμε δεν τσιμπολογούσε, καταβρόχθιζε κόβοντας τα μεζελίκια με τα μπροστινά του δόντια χωρίς να τα μασάει με τους τραπεζίτες, αλώνιζε με τη γλώσσα τις μπουκιές στον ουρανίσκο με άμεσο προορισμό το στομάχι για… επεξεργασία αποβλήτων.
Με όψιμα όμως «ελληνικά» να μπερδεύει τα γένη (ένας αχταρμάς, αρσενικά, θηλυκά με ουδέτερα) κι αστεία ιταλοελληνική προφορά προκαλούσε πανζουρλισμό κάθε φορά που άνοιγε το στόμα να μονοπωλεί τη συζήτηση. Γελούσε όμως και ο ίδιος σαρδόνια, με δυσεύρετο αυτοσαρκασμό, ιδιαίτερα όταν η γλώσσα του κολλούσε και έψαχνε απεγνωσμένα να βρει την κατάλληλη λέξη ζητούσε επαναληπτικά, βοήθεια στην ιταλική:
-Come si dice? Come si dice?…» (Πως λέγεται; Πώς λέγεται;)
και στο τέλος με σπαστά Ελληνικά, έβγαινε κι’ από πάνω:
-Ντεν καταλαβαίνει βούι(4) ελλένικο, έ;
Από τα παιδιά του, ο Μίμης και Πιπίνος είναι εγκατεστημένοι στην Αμερική. Η Μαρία στην Αυστραλία παντρεμένη με τον Αντώνη N. Σαμιώτη. Στην Κάρπαθο οι Ντίνος, Γιώργος και Μιχάλης, διατηρούν σύγχρονο συνεργείο αυτοκινήτων έξω στου «Μουζάκη», ενώ η Fratzesca, Γραφείο Ενοικιάσεων Αυτοκινήτων.
_______________________
1. Πάγκος. Αποθηκευτικός χώρος στην κουζίνα. Ευκαιριακά,
κάθισμα στους μουσαφίρηδες.
2. Μετασκευασμένο Αγγλικό πολεμικό, σε επιβατηγό πλοίο.
3. Επί εικοσιπενταετία διετέλεσε τραπεζικό στέλεχος στην Ιταλική
ιδιωτική Τράπεζα Banca di Roma στη Ρόδο.
4. Βόδι!…
Από το βιβλίο μου:
«ΠΟΤΙΔΑΙΕΩΝ! ΕΥΘΥΜΑ, ΣΟΒΑΡΑ & ΚΩΜΙΚΟΤΡΑΓΙΚΑ»
