Του Πανεπιστημιακού Συνεργάτη του ΙΛΠΚ του Πανεπιστημίου Αθηνών Μάκη Εμμ. Ρήγα-Ρηγοπούλη
Το Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) σε συνεργασία με τον Δήμο συνεχίζει να πρωτοπορεί και να προάγει ακόμα περισσότερο τον πανάρχαιο λαογραφικό πλούτο του νησιού.
Το χειμαζόμενο νησί μας από τέτοιας εμβέλειας έρευνες για μίαν εβδομάδα βρισκόταν κάτω από το επιστημονικό μικροσκόπιο της υπέροχης ομάδας πανεπιστημιακών καθηγητών και 14 φοιτητών με επιτόπια Μεταπτυχιακά Σεμινάρια Λαογραφίας αποτελούμενης από τους: Κ. Μανώλη Βαρβούνη, Καθηγητή και Κοσμήτωρα της Σχολής Κλασσικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.. κ. Διονύσιο Καλαμάκη, Καθηγητή Βυζαντινής Φιλολογίας και Κοσμήτορας του Τομέα Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας του (ΕΚΠΑ).. κ. Βάλτερ Πούχνερ, Ομότιμο Καθηγητή Θεατρολογίας του ΕΚΠΑ.. κ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνικής Λαογραφίας ΕΚΠΑ.. κ. Νάντια Μαχά-Μπιζούμη, Επίκουρη Καθηγήτρια Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.. κ. Γιώργο Κούζα, Επίτιμο Καθηγητή Αστικής Λαογραφίας ΕΚΠΑ..
Οι συχνές πρωτοβουλίες της Εξέχουσας Διοικούσας Επιτροπής του Ινστιτούτου αποδίδουν πλουσιοπάρουχους καρπούς, αποτελούμενη από τις: κ.κ. Καλλιόπη Ιωαννίδου, Σοφία Κωνσταντή, Σοφία Γεωργιάδη-Μπον, Ρούλα Κατωγυρίτη.. προεξαρχόντων του Προέδρου του Ινστιτούτου, Ηλία Εμμ. Βασιλαρά, συγγραφέα-ερευνητή λαογραφικών βιβλίων, επιμορφωτή χορού, μουσικής, τραγουδιού και ενεργό συμπαραστάτη για δεκαετίες σε λαογραφικές εκδηλώσεις τοπικών και παγκαρπαθιακών συλλόγων.
Ο μοναδικός των Καρπαθίων Επιστημόνων, Ομότιμος Καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος της Λαογραφικής Εταιρείας, κ. Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης.. Συγγραφέας πολυάριθμων λαογραφικών βιβλίων, εμπνευστής ψυχή τε και σώματι τόσο του Ινστιτούτου, όσο και για δεκαετίες εντός και εκτός Παγκαρπαθιακών Συνεδρίων, Σεμιναρίων, κ.τ.λ. Λαογραφίας, και όχι μόνον.. με πλήρη σύνθεση από πλήθος κόσμου και από δεκάδες Πανεπιστημιακούς που λάμπρυναν με τις επιστημονικές παρουσίες και ενασχολήσεις τους το Λαογραφικό Στερέωμα της Καρπάθου.
Βέβαια, η δικιά μας επιθυμία και πιστεύουμε όλων των καρπαθίων είναι η εναργέστερη συμμετοχή και των άλλων δεκάδων καρπαθίων ακαδημαϊκών, επιστημόνων, πολιτικών, κ.ά. στο καρπαθιακό γίγνεσθαι, που τόσο τους έχει ανάγκη το νησί.. όπως και την ενότητά τους σε έναν Κοινό Παγκαρπαθιακό Φορέα των Απανταχού Καρπαθίων Επιστημόνων.
Ασφαλώς, σε καμία περίπτωση δεν υποτιμούμε την επί μέρους μεγίστη επιστημονική συμβολή του καθενός ακόμη και την έμμεση προσφορά τους προς την διψασμένη γενέτειρά τους, που την κοσμούν μέσα και έξω.
Επί του παρόντος, από τις 6/11 μέχρι 12/11, Πηγάδια, Απέρι, Όλυμπο- Διαφάνι, Σπόα- Μεσοχώρι και Μενετές είχανε την τύχη να γευθούν από πρώτο χέρι την πλήρη εμπεριστατωμένη αναφορά της λαογραφικής εικόνας και την αλληλεπίδραση ένθεν και ένθεν των Μεταπτυχιακών Μαθημάτων-Συζητήσεων από τις ενδιαφέρουσες ερωτοαπαντήσεις με το καρπαθιακό κοινό.
Επειδή, όμως, η μελίρρητος Δημοσιογράφος Λαογραφίας- Γαστρονομίας κ. Κατερίνα Μαρινάκη, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια, βρέθηκε επί τόπου και στα επτά χωριά και περιέγραψε περιεχτικά και με κάθε λεπτομέρεια τα λαογραφικά τεκταινόμενα δεν θα μπορούσαμε να τα επαναλάβουμε με τέτοιον εμβριθέστατο λόγο.. και της είμαστε ευγνώμονες που καταπιάστηκε με τόση ζέση σαν καρπαθιά με τις απ΄ αιώνων καρπαθιακές λαογραφικές παρακαταθήκες των χωριών μας.
Και η Μενετές, “η ιστορική πρωτεύουσα της Καρπάθου”, κατά τον διακεκριμένο καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη, τους δέχθηκε με χαρά και πηγαία φιλοξενία.
Κατ΄αρχάς, η Επιστημονική Ομάδα παρακολούθησε ευλαβικά και με συγκίνηση την μελωδική Θεία Λειτουργία στην Κεντρική Εκκλησία των Μενετών, την μεγαλύτερη της Καρπάθου, από τον ιερέα Μιχαήλ Φράγκο και τον καλίφωνο ψάλτη Βασίλη Γκριτζέλη. Στην συνέχεια στο Εκκλησιαστικό Μέγαρο ο πρωτεργάτης καθηγητής κ. Αλεξιάδης καλωσώρισε έναν προς ένα και τους παρεσχέθησαν από τις Εκκλησιαστικές Επιτροπές τα συνήθη γλυκίσματα, καφέδες..
Η δε κ. Παντούλα Οθείτου, αξιόμαχο μέλος της Κεντρικής Εκκλησιαστικής Επιτροπής προσέφερε δώρα εκ μέρους της Εκκλησίας προς τους κ.κ. Καθηγητές και τις καθηγήτριες..
Η κ. Ειρήνη Παπουτσάκη- Ροζάκη, μέλος της Εκκλ. Επιτροπής, με συγκινητικά δίστιχα ευχήθηκε στον Πάτερ Μιχαήλ και την γυναίκα του Τριάδα τα Καλορίζικα για τον νεογέννητο τρίτο τους γυιό Αμφιλόχιο. Στην συνέχεια η κ. Ειρ. Παπουτσάκη-Ροζάκη, ως υπεύθυνη του Μουσείου τους ωδήγησε στο Περίβολο του Μοναστηριού του Χριστού και στο Μουσείο Μενετών, όπου έμειναν κατενθουσιασμένοι με τα παραδοσιακά εκθέματα, εργαλεία, κ.τ.λ..
Αλλά και με το Παραδοσιακό Μεγάλο Καρπάθικο Σπίτι της Φωτούλας Σπανίδη-Γερογιάννη στολισμένο με την παλαιά παραδοσιακή φορεσιά έμειναν εκστασιασμένοι..
Με την επιστροφή στο Εκκλησιαστικό Μέγαρο ξεκίνησαν τα Σεμινάρια και με τις πλούσιες λαογραφικές τους εντυπώσεις να πλαισιώνουν τις μαθητικές διαδικασίες και μαζί με τις άριστες εκπαιδευτικές τους εμπειρίες από το υψηλού επιπέδου καθηγητικό τους επιτελείο ολοκλήρωσαν τον μεταπτυχιακό λαογραφικό τους κύκλο.
Η πατροπαράδοτη φιλοξενία δεν μπορούσε να μην τελειώσει με πλούσιο γεύμα από τα ακούραστα μέλη της Κεντρικής Εκκλησιαστικής και της Υποεπιτροπής του Εκκλησιαστικού Μεγάρου..
Εδώ, θα προσέθετα, πέραν από την πρωταγωνιστική ιστορική της διαδρομή η Μενετές, η Κάρπαθος συνεχίζει και σήμερα να διαπρέπει στον πολιτικό, επιστημονικό, λαογραφικό, επιχειρηματικό, επαγγελματικό, κ.τ.λ. στίβο, στον ελληνικό και δη στον παγκαρπαθιακό χώρο. Εσωτερικά, όπως άλλωστε και όλα τα ενδότερα χωριά του νησιού βρίσκονται σε δημογραφική αποδρομή-ερήμωση μετά το κλείσιμο και των σχολείων. Η μόνη διαφορά με τα υπόλοιπα χωριά είναι το μεγάλο εύρος των παραλιών μας, δεκατέσσερεις τον αριθμό, όπου έχουν διασκορπιστεί αρκετοί μόνιμοι με μεγάλο αριθμό ξενοδοχείων, τουριστικών καταλυμάτων, καταστημάτων εστίασης, κ.τ.λ., που θα αναφερθούμε στα επόμενα. Δεν παύει, όμως, η Μενετές να διαθέτει εντός τα ιδιαίτερα μετεωρικά χαραχτηριστικά της με πολύ αξιόλογες μονάδες: Έναν από τους δύο Παραδοσιακούς Φούρνους του νησιού του Μιχάλη Γεραπετρίτη και ο άλλος στο Πλατύολο του Γ. Αθανασίου.
Το Κεντρικό Περίπτερο Ιδίων Τοπικών Παραδοσιακών Προϊόντων του Μανώλη και της Βαρβάρας Σεβδαλή. Παραδοσιακό Οινοποιείο στην Ζαζόπετρα “MYLOS” του Στέλιου και της Ντόρας Μοτάκη με την ιδιαίτερη Φίρμα SKARPANTO WINES.
Και τα πλαισιώνει το Καλλιτεχνικό Εργαστήριο “BONENTIS” Χειροποίητων Παραδοσιακών Αριστουργημάτων της κ. Πόπης Χατζηδάκη και του κ. Παναγιώτη Ανεζίρη. Όμως, και ο έτερος Καλλιτέχνης Ξυλογλύπτης και Συλλέκτης Παραδοσιακών Οργάνων (λύρας, κ.τ.λ.), Γιώργος Κατωγυρίτης στολίζει ολόκληρη αίθουσα στην εξοχική του κατοικία στην Βαθά, συγκεντρώνοντας πλήθος παραδοσιακών οργανοπαικτών, γλεντιστών.
Πέραν τούτων θα θέλαμε να σταθούμε παράλληλα σε δύο διαφορετικές σημαντικές οπτικές..
Εμείς πιστεύουμε ότι εδώ τα νησιά μας στην άκρη του πουθενά έχουν περάσει από χίλια κύματα-φουρτούνες.. παρά τους αλληλοδιαδεχόμενους, όμως, κατακτητές ενετούς, οθωμανούς, ιταλούς, γερμανούς, άγγλους για 630 χρόνια, αλήθεια είναι, ορισμένοι άφηναν περισσότερο αυτοδιοικητικόν αέρα και όλα τα ήθη και τα έθιμα-τοπικοί νόμοι αιώνων έμειναν αλώβητα μέχρι σήμερα.
Άρα, αυτοί οι αδιάψευστοι λόγοι αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.. πως κράτησαν και συνέχισαν εδώ οι νησιώτες για περισσότερους από έξι αιώνες σκλαβιάς την πολυ-αυτοδύναμη ανάπτυξή τους και την διατήρηση της εθνικοθρησκευτικής, της γλωσσικής, της λαογραφικής τους ταυτότητας.
Η εξ ιδίων τελευταία Ελληνική Επανάσταση της Δωδεκανήσου, της 5ης Οκτωβρίου, 1944, στην Αγία Λαύρα στις Μενετές Καρπάθου, επισφραγίζει την αδιάψευστη γενναιότητα και επιθυμία του καρπαθιακού λαού για την Ένωσή του με την Μητέρα Ελλάδα και να διατηρήσει πάση θυσία τις αρχαιοελληνικές του ρίζες.
Όπως παλαιότερα, άλλο τόσο και σήμερα η πλήρης λαϊκή αποδοχή και συμμετοχή των καρπαθίων μέσω των μαζικών τους Φορέων Εκκλησιαστικών, Δημοτικών- Κοινοτικών, Αστυνομικών, Συλλογικών, κ.τ.λ. Αρχών στις συνεχιζόμενες ανωτάτου επιστημονικού επιπέδου Λαογραφικές Εκδηλώσεις του Ινστιτούτου διαφαίνεται το πανάρχαιο λαογραφικό τους μεράκι να καίει στις ψυχές και στις καρδιές τους. Τους οποίους Φορείς το Επιτελείο του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου ο Διευθυντής, ο Πρόεδρος, η Διοικούσα Επιτροπή, ο υποφαινόμενος Επιστημονικός Συνεργάτης, εκφράζουν τα ολόθερμα ευχαριστώ τους για την αμέριστο συνεργασία και την από κοινού επιτηχεμένη λαογραφική έκβαση των προσπαθειών όλων.
Τους δε φιλόξενούς μας πανεπιστημιακούς καθηγητές και μεταπτυχιακούς φοιτητές λαογραφίας ευγνωμονούμε, που ασχολήθηκαν-εξύψωσαν ακόμη περισσότερο το κατ΄εξοχή γνώρισμα του νησιού μας Η ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ και να είναι σίγουροι-ες οι λαογραφικές τους εργασίες-σπόροι θα βρίσκουνε πρόσφορο έδαφος στο νησί μας, πάντα θα πιάνουν τόπο, πάντα θα είσθε ευπρόσδεκτοι στην Κάρπαθο, στην Γη που τους σπείρατε..
13.11.2023
Καρπαθιακα Νέα
