γράφει ο π. Καλλίνικος Μαυρολέων

Μιλήστε στα παιδιά σας για την άλωση της Πόλης!

«Τή Βασιλεύουσα δέ χάσαμε, τήν Πόλη μας καί τόν μαρμαρωμένο Βασιλιᾶ μας»

29 Μαΐου 1453

Ἡμέρα μνήμης ἡ σημερινή ἡμέρα, «ἀποφράδα» τήν εἶπαν. Μιά μέρα πού κάθε Ἕλληνας ὠφείλει νά θυμᾶται, γιατί κρύβει τόσα πολλά μέσα της, ἡ θλιβερή γιά μᾶς, τούς πανέλληνες μέρα! Ἐξάλλου, ἄς μήν ξεχνοῦμε ὅτι αὐτό εἶναι τό χρυσό προνόμιό μας, ὅπως γράφει ὁ Ἠλίας Βενέζης, στήν «ΩΡΑ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ», «ν’ἀνήκουμε σ’ἕναν τόπο, πού ἡ μοίρα του εἶναι νά πληρώνει τήν κίνηση τῆς ἱστορίας τοῦ κόσμου μέ πόνο καί αἷμα. Ἀπό γενιά σέ γενιά, ἀπό χρόνους πανάρχαιους ἔρχονται οἱ μνῆμες τοῦ καιροῦ, τά παραμύθια καί τά δάκρυα. Οἱ μητέρες γιά ν’ἀποκοιμήσουν τά παιδιά τους δέν ἔχουν νά τούς λένε παραμύθια χαρᾶς, γιά πουλιά καί γιά δάση. Τούς λένε γιά ἀραπᾶδες καί γιά κουρσάρους, γιά σφαγές καί γιά πείνα. Τά τραγούδια μας ἔχουν τόν αὐστηρό ρυθμό τῆς πικρῆς μας μοίρας καί τά πουλιά καί τά δέντρα μιλοῦν στά τραγούδια μας, ὄχι γιά ν’ἀλαφρώσουν τήν καρδιά μας, μά γιά νά μᾶς θυμίσουν, εἴμαστε ἕνας λαός μνήμης. Αὐτό εἶναι ἡ πηγή τῆς λύπης καί τῆς περηφάνειας μας. Πηγή κι αὐτή τῆς ἄλλης μας δύναμης, τῆς ἀδάμαστης θέλησης πού μᾶς σπρώχνει νά μή γονατίσουμε, νά σημωκόμαστε πάντα ὄρθιοι, ὅσο βίαιοι κι ἄν εἶναι οἱ ἄνεμοι, ὅσο ἄγρια κι ἄν εἶναι ἡ θύελλα. Κάθε κομμάτι γῆς πού πατᾶμε, κάθε δέντρο, κάθε βουνό, κάθε πέτρα, κάθε κᾶβος -ὅλα ἔχουν νά ποῦν γιά μεγαλεῖο καί γιά δάκρυα. Περνοῦν ἀπό μητέρα σέ μητέρα, ἀπό πάππο πρός πάππο, φαντάσματα καί παραμύθια, περνοῦν στούς ἁπλούς ἀνθρώπους τῆς γῆς καί τῆς θάλασσάς μας- κι εἶναι αὐτό πού τούς δίνει τήν ἴσια ματιά, τή λίγο θλιμμένη, τή γεμάτη ἀξιοπρέπεια κι ἐγκαρτέρηση».

Πράγματι, εἴμαστε ἕνας λαός μνήμης.Ἐμεῖς, οἱ μεγαλύτεροι στήν ἡλικία, σίγουρα ναί. Οἱ νεότεροι, ὅμως; Τά παιδιά μας κι οἱ νέοι μας; Σταμάτησαν λίγο ν’ ἀνασάνουν ἀπό τούς ἐξοντωτικούς ρυθμούς τῆς καθημερινότητας; Ἔσκυψαν γιά λίγο πάνω στή Βασιλεύουσα, στά περασμένα τά μεγαλεῖα, πού «πάλι μέ χρόνους καί καιρούς πάλι δικά μας θά ‘ναι»;

Γιά ρωτῆστε σᾶς παρακαλῶ τά παιδιά σας, ἐκεῖνα ἰδιαιτέρως πού πηγαίνουν στό Νηπιαγωγεῖο, στό Δημοτικό; Σᾶς εἶπαν οἱ δάσκαλοί σας κάτι γι’αὐτήν τήν ἡμέρα; Σᾶς μίλησαν γιά τήν 29η Μαΐoυ τοῦ 1453; Σᾶς εἶπαν γιά τή χιλιόχρονη ἔνδοξη βυζαντινή αὐτοκρατορία καί τά αἴτια πού ὁδήγησαν στήν παρακμή της;

Σᾶς εἶπαν κάτι γιά τή Θεοφρούρητη, τήν Ἑπτάλοφο, τή Βασιλεύουσα, τή Νέα Ρώμη, τήν Κωνσταντινούπολη, τήν Πόλη μας καί τήν Ἁγια-Σοφιά; Τήν Ἁγιά Σοφιά μας, τό μέγα Μοναστῆρι μέ τά 400 σήμαντρα καί τίς 62 καμπάνες, πού αἰῶνες τώρα παραμένει βουβή, σιωπηλή…

Σᾶς εἶπαν γιά τόν παπᾶ πού τελοῦσε τήν ὥρα ἐκείνη Θεία Λειτουργία καί πού τόν ἔκρυψε μέσα του ὁ τοῖχος, γιά νά μή βεβηλώσουν οἱ Τοῦρκοι τ’Ἅγια; Τό ἄχραντο Σῶμα καί τό πολύτιμο Αἷμα τοῦ Χριστοῦ;

Σᾶς εἶπαν γιά τήν Ἁγία Τράπεζά της, πού τή φόρτωσαν οἱ βυζαντινοί σέ πλοῖο καί τή φυγάδευσαν μαζί μέ τ’ ἄλλα ἱερά σκεύη καί τ’ἅγια λείψανα καί τήν πολύτιμη εἰκόνα τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, κι ὅτι ναυάγησε τό πλοῖο μετά καί βρέθηκαν ὅλα στό βυθό τῆς θάλασσας, πάνω στήν ἄμμο καί τά κοχύλια;

Σᾶς εἶπαν γιά τή θάλασσα πού τά φυλᾶ καλά στά σπλάχνα της, πού ὅσο κι ἄν εἶναι ταραγμένη, στό μέρος ἐκεῖνο εἶναι πάντοτε γαλήνια κι ἥσυχη καί πού κι αὐτή περιμένει τήν ὥρα καί τή στιγμή νά τή βγάλει στήν ἐπιφάνεια καί νά τή στείλει πάλι πίσω στό Βυζάντιο, γιά νά λάμψει καί πάλι ἡ Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ μας Ἐκκλησία;

Σᾶς εἶπαν γιά τόν τελευταῖο αὐτοκράτορα τοῦ Βυζαντίου, τόν Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, τό μαρμαρωμένο βασιλιά, πού κρυμμένος κι αὐτός σέ μιά ὑπόγεια σπηλιά, κοντά στή Χρυσή Πύλη, περιμένει νά τόν ξαναφέρει στόν κόσμο τῶν ζωντανῶν ὁ ἄγγελος τοῦ Κυρίου, νά πάρει τό σπαθί του καί νά διώξει τούς ἀλλόπιστους ἀπό τήν Πόλη καί τήν Ἁγια-Σοφιά;

Σᾶς εἶπαν γιά τά ψάρια τοῦ καλόγερου στό Μπαλουκλί, πού δέν πίστεψε πώς πῆραν τήν Πόλη οἱ ἐχθροί, παρά μόνο σάν εἶδε τά μισοτηγανισμένα ψάρια νά πηδοῦν ζωντανά ἀπό τό τηγάνι στό ρυάκι καί νά κολυμποῦν καί πώς κι αὐτά προσμένουν ἕναν ἄλλο καλόγερο, σάν νά ἐλευθερωθεῖ ἡ Πόλη νά ἔρθει νά τά ἀποτηγανίσει;

Σᾶς διάβασαν κάτι ἀπό τό Χρονικό τοῦ Φραντζῆ, ὁ ὁποῖος τόσο γλαφυρά, ἀλλά καί συγκινητικά περιγράφει τίς τελευταῖες ὧρες τῆς Βασιλεύουσας καί διασώζει τόν τελευταῖο λόγο τοῦ Αὐτοκράτορα, πού καλεῖ νά πολεμήσουν γιά τά τέσσερα ἀγαθά, πρῶτα γιά τήν πίστη καί τήν εὐσέβειά μας, δεύτερο γιά τήν πατρίδα, τρίτο γιά τό βασιλιᾶ καί τέταρτο γιά τούς συγγενεῖς καί τούς φίλους μας, ἀφοῦ τό βλέπετε ὁλοφάνερα πώς κινδυνεύουμε νά τά χάσουμε ὅλα;

Πολύ φοβᾶμαι πώς θά δεῖτε κι ἐσεῖς ζωγραφισμένη τήν ἀπορία, ἀλλά καί τήν ἄγνοια στά πρόσωπα τῶν παιδιῶν μας…

Ξέχασαν οἱ ἀγαπητοί μας δάσκαλοι νά μιλήσουν γι’ αὐτά στά παιδιά μας; Δέν τά βρίσκουν πουθενά μέσα στίς χιλιάδες σελίδες τῶν σχολικῶν μας βιβλίων; Ἀσφαλῶς, κάποιοι -καί θέλω νά πιστεύω πώς εἶναι πολλοί- κρατοῦν ζωντανή στή μνήμη τῶν παιδιῶν μας τήν Πόλη τῶν ὀνείρων μας! Γιά νά βγοῦν ἀληθινά τά λόγια τοῦ ποιητῆ: «Τή Βασιλεύουσα δέ χάσαμε, τήν Πόλη μας καί τόν μαρμαρωμένο Βασιλιᾶ μας, ζεῖ, βασιλεύει πάντα ἐδῶ, στή σκέψη μας καί στήν καρδιά μας»!

Δέν ξέρω ἄν κάνω λάθος, μά πολύ φοβᾶμαι πώς τά παιδιά μας μεγαλώνουν χωρίς «χρῶμα» καί «οὐσία». Ξέρουν τά πάντα γιά τούς ἠθοποιούς καί τούς τραγουδιστές, τούς ἀθλητές, γνωρίζουν ἀπέξω κι ἀνακατωτά ὥς τίς πιό μικρές, τιποτένιες καί ἀσήμαντες λεπτομέρειες τῆς ζωῆς τους, ἀλλά καί αὐτά πού μᾶς κράτησαν καί θά μᾶς κρατήσουν ὡς ἔθνος ζωντανό, ἔχουν μεσάνυχτα!

Γιά ρωτῆστε τους γιά τή Ροζαλίντα, τούς Πάουερ Ρέιντζερς, τόν τάδε τραγουδιστή καί τά Πόκεμον; Θά δεῖτε πόσες ἀπαντήσεις θά πάρετε! Ἀλλά γιά τήν ἅλωση τῆς Πόλης καί γιά τίς ἄλλες βέβαια ἡρωικές, χρυσές σελίδες τῆς ἱστορίας τῆς Πατρίδας μας, τί ἀπαντήσεις θά πάρουμε;

Ἀγαπητοί γονεῖς, ἀντισταθεῖτε! Μιλῆστε ἐσεῖς στά παιδιά σας γι’ αὐτά! Κρατῆστε σεῖς ζωντανά στή μνήμη καί τήν καρδιά τους ὅ,τι εἶχε ὁ ἑλληνισμός, ὅ,τι ἔχασε, ὅ,τι τοῦ πρέπει!

Ἀντισταθεῖτε στίς δυνάμεις πού θέλουν νά ξεριζώσουν ὅ,τι καλύτερο καί ἱερότερο ἔχουμε μέσα μας, τήν Πίστη καί τήν Πατρίδα μας! Γιά νά νιώθουν καί τά δικά μας παιδιά μέσα στά σπλάχνα τους χαλασμό, γιατί γιά μᾶς, ὅλους ἐμᾶς, εἶναι τιμή μας πού εἴμαστε ἀπόγονοι μαρτύρων, μέσα μας ρέει «Ἡρώων Αἷμα»! Καί γι’αὐτό πρέπει νά βοηθήσουμε καί τά παιδιά μας νά νιώθουν περήφανα! Καί γρήγορα, γιατί πάλι μπῆκαν στήν Πόλη οἱ ἐχθροί κι ἀνάψανε φωτιές!

Γιά νά σᾶς βοηθήσουμε γι’αὐτό παραθέτουμε στή συνέχεια ἐκπαιδευτικό ὑλικό. Μακάρι νά σᾶς φανεῖ χρήσιμο!

π.Καλλίνικος

************************************************

Για τους μικρούς ζωγράφους….

Δραστηριότητες

Tραγούδια για την Πόλη και την Αγια-Σοφιά!

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ

To αλφαβητάρι της Αγίας Σοφίας είναι ένα βιβλίο που ταξιδεύει τον αναγνώστη στους χρόνους του Βυζαντίου. Έχοντας ως κέντρο αναφοράς τον ναό της Αγια-Σοφιάς, μαθαίνει στοιχεία για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ακολουθώντας τη σειρά των γραμμάτων της αλφαβήτου. Αρχιτεκτονική, Δημοτικά τραγούδια και ποιήματα, ο Θρήνος της Άλωσης, ο Ιουστινιανός, οι καρκινικές επιγραφές και ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς, τα νομίσματα και τα ψηφιδωτά, οι Φράγκοι και οι Οθωμανοί, αναφέρονται μεταξύ αυτών που μπορεί να διαβάσει ο νεαρός αναγνώστης και να τα κάνει κτήμα του παίζοντας με τις προτεινόμενες δραστηριότητες.

Οι μικροί αναγνώστες θα ταξιδέψουν μέσα στον χρόνο από την Άλωση ως τα σήμερα και θα
γνωρίσουν από κοντά τους γενναίους του Γένους που αγωνίστηκαν για τον Σταυρό και την
Ελευθερία. Eίναι μια έκδοση που περιλαμβάνει κείμενα τόσο σε πεζό όσο και σε έμμετρο λόγο
κατάλληλη και για διοργάνωση παιδικών γιορτών στο σχολείο και στο κατηχητικό.

Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα. Η συγγραφέας, αντλώντας αφηγηματικό υλικό από τα τρία γνωστότερα χρονικά που εξιστορούν με δραματικό τρόπο την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, επιχειρεί ν’ αναπλάσει αποσπασματικά τις τελευταίες ημέρες της ζωής της Πόλης. Οι ήρωες είναι γνωστοί: ο Παλαιολόγος και οι στρατιώτες του, ο Πατριάρχης Αναστάσιος, ο Μωάμεθ ο Πορθητής και οι δικοί του. Το τέλος γνωστό επίσης: Μα να που μέσα από τη γεύση -πικρή ή γλυκιά- της Ιστορίας μας, γεννιέται πάντα μια νέα ελπίδα.

ΕΝΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΚΟΥΙΖ!

Κουίζ τριών ερωτήσεων (πολλαπλών επιλογών, αντιστοίχισης), με θέμα τον ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Στόχος του μαθησιακού αντικειμένου είναι να δοκιμάσουν οι μαθητές τις γνώσεις τους σχετικά με την οικοδόμηση και τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του ναού, καθώς και τη μετέπειτα ιστορία του.

http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4712

ΚΙ ΕΝΑ…. ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ…. ΠΑΙΧΝΙΔΙ!