Ο Μιλτιάδης Παπαμανώλης γεννήθηκε στη Βωλαδα το 1881. Στα 14 του έφυγε από το νησί να βρεθεί στην Αθήνα να δουλέψει στα μαρμαρογλυφεία της Πεντέλης μαζί με τον πατέρα και τα αδέλφια του.
Ασχολείται με την γλυπτική και λογίζεται ως ο “καλύτερος τεχνίτης γλύπτης μαρμάρων των Αθηνών” έχοντας τους Φαληρέα και Δημητριάδη υπό την εποπτεία του.
Με τις οικονομίες του, αγόρασε το καφενείο “Η ωραία Πεντέλη” στην πλατεία Ηρώων, στου Ψυρρή και ξεκίνησε να απασχολείται ως καφεπώλης. Κατάφερε με τα χρόνια, να γίνει το καφενείο αυτό, το κέντρο της Καρπαθιακής παροικίας των Αθηνών, αφού από εκεί περνούσαν όλοι οι Καρπάθιοι για να μάθουν νέα για τους δικούς τους και το όμορφο νησί μας.
Έτσι ξύπνησε και η ιδέα μέσα του και το 1911 αρχίζει να εκδίδει ως 15νθήμερη εφημερίδα, την “ΑΥΓΗ της Καρπάθου». Εκδίδονται συνολικά 58 τεύχη ως το 1914.
Στη συνέχεια, μετονομάστηκε σε “Δωδεκανησιακή ΑΥΓΗ” το 1923, ενώ σταμάτησε οριστικά την έκδοση της το 1947 και εφόσον η Δωδεκάνησος είχε ενωθεί με την μητέρα Ελλάδα.
Μεταξύ των συνεργατών / συντακτών ήταν ο Μ. Γ. Μιχαηλίδης Νουάρος, ο Μιχ Πετρίδης, ο πρώτη Μητροπολίτης Κω (αποθανών Μεσημβρίας) Κύρος Εμμανουήλ, ο χρήστης ο Εμμ. Πρωτοψάλτης, ο χρήστης ο Νικ. Κόκκινος, ο Γεώργιος Καφετζηδάκης, ο Πότης Τσιμπιδάρος, ενώ αξιοσημείωτο για την εποχή είναι πως αρθρογραφούσαν και πολλές γυναίκες.
Η Αυγή έζησε 35 χρόνια, ήταν η μοναδική εφημερίδα στην ελεύθερη πατρίδα, που σκοπό είχε να εξυπηρετήσει τον αγώνα της σκλαβωμένης Δωδεκανήσου. Ταξίδεψε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Υφηλίου κάνοντας γνωστά τα πάθη των Δωδεκανησίων από τους κατακτητές.
Σήμερα, το αρχείο της ΑΥΓΗΣ θεωρείται σπουδαίας Λαογραφικής σημασίας έργο για την Κάρπαθο, τα Δωδεκάνησα και εν γένει τον Ελληνισμό.
Με τους συνδέσμους του ανά την Ελλάδα και τον κόσμο μάθαινε τα νεότερα και ενημέρωνε τους Δωδεκανήσιους ενώ “στρατολογούσε” όσους πατριώτες ήθελαν να βοηθήσουν για την απελευθέρωση, ο καθένας από το δικό του μετερίζι. Άλλος ενημέρωνε για συλλαλητήρια, άλλος μοίραζε κρυφά την εφημερίδα, άλλος μάθαινε νέα από τους εξόριστους στην Οδησσό, άλλος δρούσε στην αντικατασκοπεία ενώ άλλος ενημέρωνε την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κλπ. Όλες οι δράσεις ήταν οργανωμένες από τον Μιλτιάδη στο πατάρι του καφενείου του και όλες στέφονταν με απόλυτη επιτυχία.
Ο Ηλίας Γ. Σαρρής, Πρόεδρος του συλλόγου Καρπαθίων «Η ΕΝΩΣΙΣ», το 1963 σε επιστολή του, μεταξύ άλλων, αναφέρει «Εις ολόκληρον την Δωδεκάνησον αλλά και εις τους Ιθύνοντας της Ελευθέρας Πατρίδος, ήτο γνωστόν, ότι ο ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ήτο ο πρώτος μεταξύ των πρώτων αγωνιστών, ήτο ο επικεφαλής των αγωνιστών του γιγαντιαίου αγώνος της απελευθερώσεως της Δωδεκανήσου μας. Ήτο ο ιθύνων νους και η ψυχή των Καρπαθιακών και Δωδεκανησιακών οργανώσεων.».
Δεν ήταν πλούσιος, όμως κάλυπτε τα έξοδα της εκδόσεως της Αυγής, πλήρωνε τα έξοδα του εορτασμού της Πλαγιάς όσο ήταν πρόεδρος της Ένωσις ενώ ήταν εμπνευστής της παροχής βοήθειας στους άπορους Καρπάθιους, ώστε να αφήσει παράδειγμα προς μίμηση στους νεότερους.
Ήταν ιδρυτής του πρώτου Εργατικού Κέντρου Ελλάδας στο Λαύριο, διετέλεσε μέλος του Δ.Σ της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, μέλος της εταιρείας Βυζαντινών τεχνών, πρόεδρος καφεπωλών επί 20ετια αγωνιζόμενος για την κατοχύρωση του επαγγέλματος, ενώ ήταν και Γεν. Γραμματέας του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Σε πρόταση που του έγινε να αναλάβει τη θέση του προέδρου του ΤΕΒΕ αρνήθηκε λόγω υγείας, παρέμεινε ωστόσο αντιπρόεδρος έως το τέλος της ζωής του. Το έργο του στο ΤΕΒΕ ήταν η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των επαγγελματιών και ο Γενικός Κανονισμός αυτής.
Απεβίωσε την 31η Οκτωβρίου 1952 σε μια ολονύχτια συνεδρίαση του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου. Μεταφέρθηκε στον Ερυθρό Σταυρό όπου και εξέπνευσε. Ευτυχώς, πρόλαβε να πατήσει και τα φιλήσει το Άγιο χώμα της αγαπημένης του, ελεύθερης Καρπάθου.
Αξίζει να σημειωθεί πως με πρωτοβουλία του Μιλτιάδη Παπαμανώλη ξανασυστάθηκε η “Καρπαθιακή Ένωσις των Αθηνών” το 1926.
Το 1964, 12 χρόνια μετά τον πρόωρο και αιφνίδιο θάνατο του, ο σύλλογος Καρπαθίων Αθηνών “Η ΕΝΩΣΙΣ” τιμά με προτομή τον πρωτεργάτη Μιλτιάδη Παπαμανώλη για το σύνολο της προσφοράς του, τόσο στον απελευθερωτικό αγώνα της Καρπάθου, όσο και στην συσπείρωση των Καρπαθίων της ξενιτιάς.
Ο παραπάνω λόγος εκφωνήθηκε στο πλαίσιο εκδήλωσης του Πολιτιστικού Εξωραϊστικού Συλλόγου “Απελλα” Βωλάδος στην 69η Επέτειο από τον θάνατο του και τον ανήρτησε στη σελίδα της η Πρόεδρος του Συλλόγου κα Ευδοξία Λυριστή.
1.11.2023
Καρπαθιακά Νέα
