Του συγγραφέα Μάκη Εμμ. Ρήγα-Ρηγοπούλη
Ας επανακκινήσουμε τον μενεδιάτικο “μαραθώνιο” δρόμο “μετ΄ εμποδίων” από εκεί που τον αφήσαμε.. όσο τα σκαλίζεις τόσο πιο πολλά έρχονται στην επιφάνεια.. ή μάλλον “γράφοντας σου έρχεται η έμπνευση”, το επιβεβαιώνει, μας δίνει κουράγια, ο μέγας Κωστής Παλαμάς.
Δεκαετίες τώρα, διανύουμε τον πνευματικό και υλικό “Χρυσόν Αιώνα” της Καρπάθου και των Μενετών, από καταβολής..
Εδώ, θα επαναδιατυπώνουμε περιληπτικά, ότι μας εκληροδότησαν οι ανεκτίμητες προγονικές παρακαταθήκες, εις τρόπον ώστε οι εξειδικευμένοι επιστήμονές μας, περισσότερο από τον καθένα μας, θα μπορούσαν να δώσουν τις καλύτερες δυνατές λύσεις για την ολοκληρωμένη αξιοποίησή τους, ασφαλώς με την αμέριστη συμπαράσταση του Δήμου.
Εξάλλου, στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για έτοιμα έργα που απλά χρειάζονται όχι και τόσο δαπανηρές αναμορφώσεις, αναστυλώσεις, ανανεώσεις φωταγωγήσεις, κ.τ.λ. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες και για έργα και για αποφάσεις των συνεδριάσεων του κοινοτάρχη Μαν. Μ. Μαγριπλή και όλων των τοπικών συμβούλων, που ειρήσθω εν παρόδω, προγραμματικά αναφέρονται για 15 έργα, ενώ του Απερίου 30 έργα!.. στην πολιτική φαίνεται να αναγνωρίζονται οι μαζικές κινητοποιήσεις..
Κατά ειωθώτα, λένε, θάπρεπε, το κοινοτικό συμβούλιο να συγκαλέσει τον Αύγουστο, με παρόντα και τα συμβούλια όλων των εντός και εκτός συλλόγων, των δημοτικών μας συμβούλων και ομού να εκθέσουν και να ζητήσουν από την δημοτική αρχή την σταδιακή λύση της σωρείας των επειγόντων προβλημάτων και της μητέρας-χωριού και σαν “πολύτεκνη και στα αρσενικοθέληκα της” πολλά και δυνατά “εμβόλια” στα τόσα παιδικά τους “πανδημικά νοσήματα”.. με παράλληλη προώθηση και συλλογικές τους παραστάσεις σε όλα τα περιφερειακά, βουλευτικά και κυβερνητικά επίπεδα.
Οι ιδιαίτερα μεγάλες πνευματικές και υλικές δυνάμεις του Σουλίου δεν γίνεται να αφίενται, έτσι, σε χειμερία νάρκη, “μέχρι και πριν τον χορό του Ζαλόγγου”: –Η μεν ιταλογερμανική Ξετρυπητή Γαλαρία κάτω και μέσα στα σπλάχνα του Ιερού Βράχου απέναντι από το Μουσείο, που προοριζότανε για ιταλογερμανικό στρατιωτικό καταφύγιο, αναμορφωμένη μπορεί να αποτελέσει σε όποια συμφορά και καταφύγιο για τους πολίτες και ενδιαφέρουσα τουριστική αναφορά.
–Η δε άλλη Ξετρυπητή Γαλαρία στην Ζαζόπετρα φουλ με πυρομαχικά.. υπήρξε και το πρώτο πόστο ελέγχου μέχρι δέκα, τουλάχιστον, πόστα, μεταβαίνοντες προς τις εργασίες τους στα χωράφια τους στον Αφιάρτη.. άρα, και αυτή η Γαλαρία δημόσιου μουσειακού ενδιαφέροντος και για τους αρκετούς σπηλαιολόγους τουρίστες. Εδώ αναφέρομαι μόνο στις πέριξ του χωριού στρατιωτικές εγκαταστάσεις, οχυρωματικά έργα, ημιυπόγεια στρατηγεία, κ.τ.λ. στο ψηλότερο Παρατηρητήριο πάνω στην κορυφή του Προφήτη Ηλία..
Και για όσους ελάχιστους καρπάθιους αμφισβητούν ακόμα τους απ΄ αιώνων πάνω από τα κεφάλια τους σκληροτράχηλους ζυγούς, τις καθημερινές καταπιέσεις, τους βασανισμούς, τους αποκλεισμούς, τις δημεύσεις ζωντανών (κυρίως για τις μεταφορές, τις οικοδομές, κ.τ.λ.), τροφίμων (κυρίως σιταριού, λαδιού, κ.τ.λ.) από τους αλεπάλληλους κατακτητές σε όλους τους άτυχους “σουλιώτες”.. Κι άλλοι πολλοί “μάρτυρες” απλώνονται σε όλο το μήκος και πλάτος του μενεδιάτικου χώρου, όπως και για τους αμφισβητίες της ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ στα επόμενα.. που, εν τέλει, οι συνεχόμενες σκληρές, αποτρόπαιες συνθήκες σιγόκαιαν το προσάναμα της Απελευθερωτικής Επανάστασης της Καρπάθου της 5ης Οκτωβρίου του 1944 στον Ιερό Βράχο των Μενετών, στην μοναδική Αγία Λαύρα.. για τους ελάχιστους ακραίους τοπικιστές, γίνεται να φαντασιώνονται ακόμη, είδανε πουθενά αλλού, και Δεύτερες και Τρίτες.. Αγίες Λαύρες;
Σε ήρεμες εποχές, που το σύμπαν ακόμα βρισκότανε σε “ατέλειωτη” νιρβάνα, οι ιταλοί προνόησαν να κατασκευάσουν δύο γεφύρια από την Αγία Τριάδα μέχρι το Ελαιοτριβείο, σε απόσταση περί τα 300 μέτρα για να αποφύγουν την υπερσυγκέντρωση στα ποταμάκια που σχηματίζουν ορμητικούς χειμάρρους από τις μακρινές υπόρειες του λόφου και της πίσω μεριάς του χωριού. Τα δικά μας “σαϊνια” όταν έριχναν άσφαλτο τα σκέπασαν σε άγριους καιρούς, που ολόγυρά μας γίνεται χαλασμός από πλημμύρες, τυφώνες, κ.τ.λ. Η Φύση-κλίμα αντιδρά βάναυσα τιμωρώντας όλους εμάς τους άπληστους βιαστές της.
–Ευτυχώς, η ιταλική φινετσάτη μηχανική- αρχιτεκτονική συνδυασμένη με την έμφυτη μαεστρία του μαστόρου των καρπαθίων συνέβαλαν και έκτισαν κατά μήκος του πάνω μέρος του κεντρικού δρόμου τους πελώριους τοίχους-τείχη με παχιαία βάση 6 μέτρων(!), που θα σηκώνουν στις πλάτες τους, στον αιώνα τον άπαντα, το εκτεθημένο, κατηφορικό χωριό.. όπως εξίσου και οι κάτω τοίχοι στηρίζουν τον κεντρικό δρόμο ένα αιώνα τώρα περίπου, “χωρίς να τρίζουν καθόλου τα αυτιά τους”.
Όμως, τούτοι οι μουντοί, γκρίζοι, γιγάντιοι πάνω τοίχοι με τον καιρό έχουνε “ξεφτίσει” και πιστεύω ότι απαιτούν συνολικό καθαρισμό και περιποίηση, περισσότερο, τουλάχιστον, από της Κάτω Πλατείας.. και στην συνέχεια την φωταγώγηση πίσω και κάτω της ανανεωμένης όψης των τοίχων..
Ώστε και με την φωταγώγηση ολόκληρου του Ιερού Βράχου ανατολικά και δυτικά και ολόκληρου του περίγυρου των μοναστηριών, του Μουσείου, των Γαλαριών, κ.τ.λ.. και μαζί με όλα τα υπόλοιπα που αναφέρονται και την αρμονική “συνύπαρξη” του άγριου φυσικού κάλλους με τα μεγαλειώδη ανθρώπινα έργα θα προσδώσουν, θα φέξου για τα καλά, την μοναδική, νέα εικόνα μιας πραγματικής ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΊΑΣ ΤΩΝ ΜΕΝΕΤΩΝ..
Με τόσες ηλεκτροδοτήσεις, θα πείτε, σε όλα τα χωριά για τα δικά τους αξιοσημείωτα μέρη προβολής, θα χρειαστεί αρκετός δημοτικός προϋπολογισμός..
Η αντικατάσταση, λοιπόν, των παλαιών δομών οδοφωτισμού με νέας τεχνολογίας εξοπλισμό, υπολογίζεται ότι μειώνει το κόστος του εξωτερικού φωτισμού μέχρι και 50%.. Όπως, καλώς αποφάσισε η δημοτική αρχή τον πλήρη εκσυγχρονισμό του δημοτικού φωτισμού με LED στα Πηγάδια και την Όλυμπο, που κρίνεται, όμως, άκρως αναγκαίο να συνεχίσει άμεσα και για τα υπόλοιπα χωριά και για λόγους καλλωπιστικής- τουριστικής ευπρέπειας και ανάλογης ισονομίας..
Τώρα είναι η εποχή που το Ταμείο Ανάκαμψης και το Πρόγραμμα “Ηλέκτρα” με προίκα 500 εκατ. ευρώ θα εντείνονται οι προσπάθειες ενεργειακής αναβάθμισης των δημόσιων υποδομών αλλά απαιτούνται ΑΜΕΣΑ οι δημοτικές μελέτες.
–Οι άπλετες, πολύχρωμες “πινελιές” των απανωκάαλων σπιτιών φαντάζουν σαν πανοραματική ζωγραφιά εναλλακτικού ζωγράφου.. ένα κατακόκκινο σπίτι εκεί ψηλά κάνει την κτυπητή εξαίρεση, “σαν μύ(γ)α μέστο γάλα”.. Και επειδή παίρνοντάς τα “μονορούφι”, δεν καταπίνονται εύκολα όλα αυτά μαζί, και καθόσον περιδιαβαίνοντας τα τωρινά τσούκου ξεπετάγονται οι παλιές θύμισες.. πίσω στα παιδικά μας χρόνια, τω καιρώ εκείνω, που τα σπίτια ήτανε ακόμη χαμηλά ισόγεια, πάνω από τα μισά χωμένα μέσα στην γη, παίζαμε ντιήρματα (πηδήματα) από (δ)ώμα (χώμα πατελιάς) σε ώμα(πατελιάς).. γιατί τότε επικρατούσαν οι παλιές πετρόκτιστες κατοικίες και αντί για ταράτσες με τσιμέντα και τους πάτους ακόμη άλοιφαν με “μοιρωδάτες βουτσές” (των βοδιών τα κόπρανα).
Τώρα πια, εξελιγμένο πλουσιοχώρι, περπατώντας στα σοκάκια (τα κεντρικά πέτρινα καλντερίμια αντικαταστάθηκαν με πλάκες Καρύστου) μένουμε άφωνοι.. εκεί που βλέπαμε από παντού απέναντι την Μεγαλόχαρη και μας έδινε φτερά “ολυμπιονίκη” στο απλούν ντίηρμα, χάσαμε ένα από τα παλιά παιχνίδια, χάσαμε και την αντικριστή άμεση Χάρη Της.. έχουν υψωθεί σχεδόν όλα διόροφα, διευρύνοντας προς τα πάνω τις σύγχρονες ανέσεις ή και διπλά νοικοκυριά γονέων, παιδιών και τελευταία για RBNB καταλύματα.
Αλλά με τα καλά έρχονται και τα άσχημά μας, πάντα πάνε μαζί.. μερικοί “πονηροί” πρόσθεσαν τα σκαλοπάτια του σπιτιού τους μέσα στις δημόσιες στράτες, κουτουλώντας αιώνια οι ίδιοι και οι συγχωριανοί.. ειδικά τώρα με τον παραμελημένο εξωτερικό φωτισμό(τρεις μήνες χωρίς δημοτικό ηλεκτρολόγο), “στα σκουτουφλά”, θα ακούνε τα εξ αμάξης! –Άλλα τρία μεγάλα γεφύρια μέσα στον κεντρικό δρόμο δέχονται προς το παρόν τα ορμητικά βρόχινα νερά του μεσοδυτικού ιστού (το κεντρικό προς Χριστό εξωραϊζεται με νέο δρόμο-σκαλοπάτια, many thanks to the mayor.. Tι σου κάνουν αυτοί οι τελειωμανείς ιταλοί..
Πράγματι, θα πρέπει να συμφωνήσουμε, ότι πολλά έργα στην Κάτω Κάρπαθο, όπως π.χ. οι δρόμοι, θα ήμασταν πάνω- κάτω 100 χρόνια πίσω.. ασφαλώς, επειδή στηριζόντουσαν στην φαντασιόπληκτη μόνιμη εγκατάσταση τους(!), αν λάβουμε υπόψη, ότι η Πάνω Κάρπαθος “μόλις είδε το (οδικό- λιμενικό,) φως το αληθινό”. Επί τη ευκαιρία θα πρέπει να εξάρουμε την αξιόλογο συνδρομή, περί τα 4,5 εκατ. ευρώ, του περιφερειάρχη Γ. Χατζημάρκου και της επάρχου Κ. Νικολαϊδη για το οδικό δίκτυο του νησιού..
Πιστεύουμε, λοιπόν, τώρα είναι καιρός να διατεθούν σημαντικά κονδύλια και για τα απαρχαιωμένα γεφύρια των ιταλών, όπως π.χ. στο μεγαλύτερο του Απερίου, της Ζαζόπετρας και των τριών μέσα στις Μενετές, της Αρκάσας, της Βωλάδας και τόσα άλλα.. που προοριζόντουσαν για μερικές μοτοτζάτερες της εποχής τους και σήμερα μέχρι πότε θα αντέχουν να σηκώνουν τις “αμαξοστοιχίες”-νταλίκες;
–Όπως και απέναντι δίπλα από τον δρόμο προς τον Χριστό οι ιταλοί έστησαν, από τότε, Νοσοκομείο, για τα στρατά τους, όρθιο φαίνεται ακόμα, και έτσι “μαζί με τον βασιλικό (κατακτητές) εποτίζετο και η γλάστρα (οι ντόπιοι)”. Με την ελληνική πολιτεία ξεκινήσαμε με μόνιμο γιατρό που καθότανε και είχε το ιατρείο-σπίτι του στο χωριό.. αργότερα, το Αγροτικό Ιατρείο(Α.Ι.), που συστεγαζότανε με το Δημαρχείο, άνοιγε κάθε μέρα, μετά δύο φορές την εβδομάδα, πολύ βοηθητικό για την πλειάδα των γερόντων.
Τελευταία, για μεγάλο διάστημα έμεινε και αυτό “κενό περιεχομένου”, χωρίς καμίαν άλλη αξιοποίηση του χώρου του Α.Ι, όλες οι ανάγκες του χωριού είναι “συμπληρωμένες”!! Δηλ. από το κακό στο χειρότερο.. Σπολλάτι, το Νέο Νοσοκομείο έφερε νέον αέρα σιγουριάς και ασφάλειας, συμπληρώνοντας σταδιακά τους ήρωες υγειονομικούς μας και τις άλλες ελλείψεις, συνεισφέροντας άριστα στην υγειονομική περίθαλψη του νησιού.. όλοι οι καρπάθιοι ευγνωμονούν όλους τους αρμόδιους, που πρωτοστάτησαν στην υλοποίησή του.
–Ξύνουμε αρκετές ανοικτές πληγές, μένουν άλλες τόσες για τα επόμενα, αλλά, δόξα τω θεώ, οι πιο πολλές είναι ιάσιμες ακόμη, της “εύκολης γιατριάς”. Τα μεγάλα έργα, δυστυχώς, δύσκολα ψηφίζονται (μα γιατί, άραγε, οι απόψεις στα μεγάλα πάντα διίστανται;), δύσκολα μελετώνται (ελλείψει προσωπικού), άρα δύσκολα γίνονται (χρόνια και ζαμάνια λιμνάζουν).. ιδού, λοιπόν, πεδίον (για τα μικρά) δόξης λαμπρόν.. Και ασφαλώς όλα αυτά δεν γράφονται μόνο για τις Μενετές, αφού συμβαίνουν και στα άλλα χωριά.
Γι΄ αυτό κάνουμε έκκληση στην δημοτική αρχή, συνεργαζόμενη με τους τοπικούς φορείς, να δώσει το μέγιστο δυνατό ΒΑΡΟΣ και ΕΥΡΟΣ, προσφέροντας ανυπολόγιστο τοπικό όφελος, αναλαμβάνοντας άμεσες πρωτοβουλίες υλοποίησης τέτοιων μικρών έργων. Θα αλλάξει άρδην το παγκαρπαθιακό τοπίο σε μια ανανεωτική όψη ομορφιάς, αξεπέραστου δυνατού κάλλους, ένα μπότοξ-λίφτινγκ με φυσικά και παραδοσιακά υλικά.. θα φέρουν στο φως πάρα πολλά, μέχρι τώρα “κρυφά προσόντα” και τουριστικά-δημοτικά έσοδα
Πιστεύουμε οι λιγοστές δαπάνες συγκριτικά θα έχουν θεαματικό αντίκτυπο εκσυγχρονιστικό, κοινωνικό, οικονομικό, ψυχολογικό, πολιτικό, κ.τ.λ. σε όλα τα επίπεδα, σε όλα τα χωριά.. αυξάνοντας κατακόρυφα και το τουριστικό ενδιαφέρον. Οι ρομαντικές μας εμμονές ή έστω τα όνειρα πολλές φορές ξεβγαίνουν.. πιστεύουμε και αυτή την φορά η γλυκιά προσμονή της υλοποίησης θα γλυκαίνουν τις σφικτές, πολιορκητικές ημέρες μας..
