Του συγγραφέα Μάκη Εμμ. Ρήγα-Ρηγοπούλη
Συνοψίζοντας τα σχεδόν ετοιμοπαράδοτα, παραδοσιακά έργα και εξωραΐζοντας τα μεγιστοποιούν και τα οφέλη της τουριστικής μας βεντάλιας.. κι έτσι στην θέση του μαζικού τουρισμού αναδύεται επί πλέον ένα νέο μοντέλο, που μπορεί να απευθύνεται και στα υψηλά εισοδήματα, τον VIP τουρισμό.
Με λίγες σχετικά δαπάνες, αφού δεν μπόρεσε σαν πολιτεία να αντιμετωπίσει την παλαιά, ας μεταπηδήσει απευθείας και στην νέα πραγματικότητα. Τα γράφαμε δεκαετίες πριν, θα το θυμούνται οι παλαιότεροι, στο ξεκίνημα του μεγάλου τουριστικού μας εγχειρήματος, ότι στα μεγάλα τουριστικά μας θέρετρα είχανε ήδη εγκατασταθεί μικρότερες κατηγορίες ξενοδοχείων 2 και 3 αστέρων. Άρα, το φυσικό επακόλουθο θα ήταν το μετέπειτα δικό μας ξεκίνημα να διαφοροποιηθεί και σε ανωτέρας 4ης και 5ης κατηγορίας ξενοδοχεία.
Πρώτα για να αποφευχθεί κατά το δυνατόν ο πανομοιότυπος ανταγωνισμός και κατά δεύτερον σαν Κάρπαθος να αρχίσει άμεσα να δέχεται και τις πλούσιες απολαυές των χάϊ κλας-διασήμων τουριστών. Γι΄ αυτό, τώρα πια, έστω και καθυστερημένα, είχαμε επικεντρωθεί σε προηγούμενα άρθρα στην καταγραφή έργων, κατ΄ αρχάς, στα κεφαλοχώρια της Ολύμπου και των Μενετών, που διαφοποιούμενα μπορούν να κάνουν την τεράστια διαφορά στην (επαν-) ΑΝΑΣΤΑΣΗ της παραπαίουσας πληθυσμιακής- πολιτισμικής- οικονομο-τουριστικής, κ.τ.λ. τους απίσχνανσης.. και με σοβαρότατα επακόλουθα στην απόλυτη φτωχοποίηση του υπάρχοντος τουριστικού μας μενού.
Εμείς υποδείξεις δεν μπορούμε να κάνουμε σε κανένα και ιδιαίτερα στους φίλους ολυμπίτες, “ευφυέστατους-πατέρες” των παραδοσιακών ιδιαιτεροτήτων της Καρπάθου και όχι μόνον.
Όπως, ήδη βλέπουμε εξέχοντες ολυμπίτες, ο ναύαρχος Ν. Κανάκης πρ. Κοινοτάρχης Ολύμπου.. οι Γ. Μηνατσήδες ένας πρ. έπαρχος-πρ. εκδότης εφημερίδας, ο έτερος δικηγόρος με αγγελική φωνή πρωτοψάλτη της Μητρόπολης των Αθηνών.. ο Γ. Τσαμπανάκης Πολιτιστικός Σύμβουλος του Επαρχείου και της Ολύμπου.. ο πολυτάλαντος καλλιτέχνης, αρχιτέκτονας Μ. Φιλιπάκης.. ο αρχιμουσικός Μ. Ζωγραφίδης, και πλήθος άλλων.. και ο αξιόλογος εικαστικός Γ. Χατζηβασίλης να προβαίνει τελευταία σε πρωτοπόρες προτάσεις: “Η Όλυμπος να γίνει πιλοτική κοινότητα και παραδοσιακό βιώσιμο χωριό”, είθε το συντομότερο.
Προσπαθούμε για καλοκαιρινό κέρασμα- τροφή ζωής για αναστοχασμό από τους συμπατριώτες μας πιο αρμοδιότερους από εμάς για να φέρουν όλοι μαζί την πολυπόθητη βιώσιμη ανάπτυξη στα χειμαζόμενα νησιά και χωριά μας.. και το άλλο, ορισμένοι αμφισβητούν την προηγούμενη “ατζέντα μας”: “μα, εδώ καιγόμαστε με τα καυτά ζητήματα της καθημερινότητας, τι να συζητάμε τώρα για όλα τα υπόλοιπα;”:
1) Οι 82 ετοιμόρροποι μύλοι-πύργοι “χωρίς φτερά”, που “κοσμούν” την ολυμπίτικη κορυφογραμμή χρειάζονται άμεση αναστύλωση, εξωραϊσμό με δημόσια συνδρομή-επιχορήγηση. Δεν πιστεύουμε, εκείνα τα αστεία περί “τα υπόσκαφα πολυτελείας” δυτικά(την εποχή που τα περισσότερα σπίτια είναι κλειστά).. ή με τις “μετατροπές” των 82 μύλων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργεια, που θα φωταγωγούσανε δωρεάν ολόκληρη την Όλυμπο και όχι μόνο.. μ΄ αρέσει να πετάω τέτοιες “καινοτόμες φανφάρες”.. Πάντως, εκτός την Όλυμπο που κατέχει τα σκήπτρα στους μύλους, ίσως σε ολόκληρο το Αιγαίο.. και τα Σπόα, οι Πυλές, το Όθος, οι Μενεταίς, κ.τ.λ. διέθεταν το παλαιότερο “ανεμο-μηχάνημα” αλέσματος σιτηρών τροφοδοσίας.. μέχρι τον Αλευρόμυλο του Αθηναίου στο Πλατύολο, θυμάμαι..
Τους Νερόμυλους μισά-μισά “τα κουκιά” Μενετών-Αρκάσας στους Κάτω Γύρους για να εξυπηρετούν τον άλλοτε μεγαλύτερο σιτοβολώνα(Ουκρανία) του νησιού, τον Αφιάρτη, τις εποχές των ολικών ντόπιων αγροτοδιατροφών και των βροχοπτώσεων “με τα λαϊνια”. Τώρα το υπόγειο ποτάμι της Αρκάσας φαίνεται να εκβάλλει, να βρίσκει διέξοδο, αναξιοποίητο, μέσα στην (γλυκιά)Θάλασσα στου Πετρίτη τα Γκρεμά, ανάμεσα σε Φοινίκι και Αρκάσα.. Και μετά.. μας ήρθανε οι νέες τεχνολογίες.. ο μηχανοκίνητος μύλος των αείμνηστων πεθερικών μου Πολυχρόνη Σαρρή (πρώτος μηχανικός πλοίων) και Ασπασίας Μανώλακα-Σαρρή έκλεισε όλους τους παλαιούς μύλους της Κάτω Καρπάθου.. τότε τα σπαρτά και τα αλώνια δούλευαν στο φουλ ακόμα, στο μεταίχμιο της μεγάλης αλλαγής προς την τουριστική άνοιξη.
Εν τω μεταξύ, τώρα πλέον, οι ξένοι ευρωπαίοι δάσκαλοι του windserfing στον Αν. Αφιάρτη και του kite serfing στον Δυτικό, ανακαλύπτουν την από εποχής Ομήρου ανεμόεσα Κάρπαθο, ενώ από τις προηγούμενες Δημοτικές Αρχές, άνευ λόγου και αιτίας, διέκοψαν το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα wind serfing στον Αφιάρτη, το μοναδικό θαλάσσιο άθλημα στο νησί και τώρα ακόμα κυτάμε απαθείς τους τσέχους “να τα απογειώνουν”.. Ενώ στο πρόγραμμα του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου για τον θαλάσσιο τουρισμό, η Κάρπαθος μένει πάλι στα αζήτητα!
2) Εφόσον, το ημιτελές Αρχαιολογικό Μουσείο Ολύμπου, σύμφωνα με “διαβεβαιώσεις” δημοτικών πηγών, βρίσκεται “κοντά” στην αποκατάστασή του, υποθέτω με την σύσταση του ανάλογου Αρχαιολογικού Συμβουλίου από ειδήμονες, πράτοντες τα δέοντα, θα προετοιμάζουν ήδη την περισυλλογή και οργάνωση του διάσπαρτου, πλουσιότατου μνημειακού αποτυπώματος του Βόρειου Συγκροτήματος. Ενώ, ο αρχαιολόγος, πανεπιστημιακός καθηγητής Μ. Μελάς, στηριζόμενος στα υπερδεκαετή πλούσια ευρήματά του, υποστηρίζει ότι τα αρχαιότερα από εποχής Μινωικής (Κρητικής) Αυτοκρατορίας τα ανακάλυψε σε περιοχές του Αφιάρτη.
Κρυμμένα και αυτά σε πάνω αίθουσα του “Ρήγειου” Δημοτικού Σχολείου Μενετών, αναμένοντας τους εξειδικευμένους αρχαιολόγους να τα “επανασυγκολήσουν” για να μπορούν να τα εκθέσουν σε Αρχαιολογικό Μουσείο, σε μία από τις ισόγειες αίθουσές του.
3) Και για να τριτώσει το απάνω.. μετασχηματοποιημένο καλό της Ολύμπου, όταν αξιόλογα έργα κά-αθονται και περιμένουν, όπως το Ελικοδρόμιο.. στην προκειμένη περίπτωση ο συμπατριώτη μας, ο καθ’ όλα συμπαραστάτης βουλευτής Μάνος Κόνσολας, προτείνοντας στο ανάλογο Υπουργείο Μεταφορών, βάζει στα σκαριά μικρά αεροδρόμια σε μικρά νησιά.. έτσι θα μπορούσαν να προσγειώνονται ιδιωτικά αεροπλάνα με επιβάτες μεγάλης οικονομικής επιφάνειας.. Την εποχή που πραγματοποιούνται 16.000 πτήσεις ιδιωτικών τζετ στην Ελλάδα, κατά 40% υψηλότερες από αυτόν του 2019.. και λόγω ελλείψεως χώρων στάθμευσης καλούνται να ξαναφύγουν εντός ολίγων ωρών στο εξωτερικό!!
Άλλο τόσο το μεγάλο μας Αεροδρόμιο στον Αφιάρτη ούτε αυτό διαθέτει χώρους στάθμευσης πέραν των δύο κανονικών τουριστικών αεροπλάνων!. όπως, και από εποχής κατασκευής του οι τουαλέτες, η περίφραξη, τα αίρ-κοντίσια, κ.τ.λ. όλα έχουν αφεθεί στο έλεος της κρατικής “μέριμνας”, που ξέρουν μόνον να εισπράτουν τέλη από τα εκατομμύρια επιβάτες αλλά ξεχνούν, ότι η πελατεία έχει αυξηθεί κατακόρυφα αλλά η επέκταση, η συντήρηση υποδομών πρώτης ανάγκης, κ.τ.λ. φαίνεται να μην τους αφορά.. μέχρι που έρχεται το πλήρωμα του χρόνου και πάλι με πρωτοβουλία του βουλευτή μας Μ. Κόνσολα για να βρεθούν από το Υπουργείο Μεταφορών σημαντικά κονδύλια, περί το ένα δισ. ευρώ, για να καλύψουν όλες αυτές τις άμεσες ανάγκες του Αεροδρομίου.
Άρα, ας μη κυτάνε οι τοπικές αρχές και ιδιαίτερα της Περιφέρειας, να τα ρίχνουν η μία στην άλλη για τους λόγους της μοναδικής τουριστικής κατολίσθησης της Καρπάθου περί τα 20%, ενώ στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου πραγματοποιούνται άλματα ανάλογου ποσοστού.. αντί με ενιαία τοπική(και υποτίθεται κομματική) φωνή να προσπαθούν να προωθούν τα πάμπολα υπαρκτά προβλήματα του τόπου, προβάλλουν πρόσθετα θέματα ασυνενοησίας, “ότι φταίει (μόνον) ο Δήμος”(!).. ενώ είναι γνωστό στους πάντες ότι και η Περιφέρεια κατευθύνει σημαντικές δαπάνες προβολής, φαίνεται των Βορείων, και δη overbooked νησιών Δωδεκανήσων και Κυκλάδων, που βουλιάζουν έτσι κι αλλιώς από τα πέντε εκατομμύρια ελλήνων τουριστών της διπλανής τους Αττικής, δημιουργώντας τους πιεστικές στα πάντα καταστάσεις υπερτουρισμού.. ενώ εδώ τα νότια πιο απόμακρα ακριτικά νησιά υστερούν.
Ασφαλώς, εμείς χαιρόμαστε, που οι τουριστικές ναυαρχίδες, μαζί με τα παρακείμενα μικρότερα βορεινά νησιά απολαμβάνουν τουριστική έκρηξη.. απλά να μην αισθάνονται τα νότια νησιά διπλά παραριγμένα τόσο από την φύση, όσο και από την πολιτεία..
4) Και με την κατάλληλη διαμόρφωση και του λιμανιού του Διαφανίου, για να μπορούν να ελλιμενίζονται και να ανεφοδιάζονται θαλαμηγοί, θα αλλάξει άμεσα τόσο η ποσότητα αλλά κυρίως και η ποιότητα και σε πολύ υψηλών προδιαγραφών επισκέπτες.. Μαζί με την επέκταση του λιμανιού Διαφανίου σε γιώτινγκ παράλληλα και η Μαρίνα στα Πηγάδια τώρα που επανήλθε στον Δήμο θα μπορούσε να διαμορφωθεί και αυτή σε πραγματική ΜΑΡΙΝΑ ελλιμενισμού και αγκυροβολίου θαλαμηγών, διαφοροποιώντας τα μέχρι τώρα μικρομεσαία μοντέλα τουρισμού του νησιού σε πολύ πιο πλουσιότερα.. όπως, ΕΠΙ ΠΛΕΟΝ η μαρίνα επιβάλλεται να προσαρμοστεί και για προσγειώσεις υδροπλάνων.
Είναι πράγματι απορίας άξιον, πως γενικά τέτοιες εναλλακτικές υποδομές υποδοχής μεγίστης απόδοσης μένουν στάσιμες- ανενεργές- αναξιοποίητες, με τόσα νέα πεντάστερα ξενοδοχεία, με τόσες νέες βίλες, κατοικίες, διαμερίσματα κ.τ.λ. πολυτελείας με ιδιωτικές πισίνες, κ.τ.λ., κ.τ.λ., που αποδεικνύουν έμπρακτα ότι έχουν ήδη ξεκινήσει να διαφοροποιούνται τάχιστα τα νεοεισερχόμενα ρεύματα τουρισμού προς τα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια.
5) Η άλλη μονοεξάρτηση των ακραίων ακριτικών μας νησιών, οι μοναδικοί του θαλάσσιοι δρόμοι-συγκοινωνίες με τον έξω κόσμο γίνεται να εξακολουθούν να κινούνται με όρους αντίστροφα με τον χρόνο; Μετά από 70 μεταπολεμικά χρόνια.. Κι ακόμα σαν να μη πέρασε μια μέρα από τότε.. περί τις 27-30 ώρες σχεδόν (θαλάσσιο) δρόμο, περί τις 60 ώρες σχεδόν ράουντ-τριπ, οι ίδιες απαράλλακτες από τότε καταστάσεις, γύρου της Αυστραλίας!
Πρόσθεσαν ένα ταχύπλοο να ξεκινάει από το άκρο της Κρήτης, την άγονη Σητεία για να μεταφέρει, όπως επαναλαμβάνω, τις κακομοιριές της στα δικά μας άγονα νησιά.. Ενώ, παντού και πάντοτε τα καράβια μικρά-μεγάλα, τα ημερόπλοια, κ.τ.λ. εκκινούν καθημερινά από τα μεγάλα αστικά-τουριστικά κέντρα, όπως π.χ. από την Ρόδο προς τα Βόρεια περισσότερα άγονα Νησιά, κ.τ.λ. γεμάτα τουρίστες.. Ενώ, κι εδώ, λοιπόν, το ταχύπλοο αντί της Σητείας θα μπορούσε να εκκινά από την Ρόδο, να γεμίζει τουρίστες και από την Νότια Ρόδο, μπροστά στη πόρτα χιλιάδων τουριστών στο λιμάνι της Λίνδου, στον δρόμο του με τσούρμα κυρίως προς το απέναντι Διαφάνι.. αλλά και προς Πηγάδια, Κάσο, Σητεία, Ηράκλειο δύο φορές την εβδομάδα και άλλες δύο φορές εναλλάξ με επιστροφή από το Ηράκλειο προς την Ρόδο..
Και άλλες δύο φορές εναλλάξ την ίδια γραμμή, από και προς Ρόδο—Σαντορίνη.. Και μόνον με την παλαιά καταγεγραμμένη πρότασή μου της κατευθειακής σύνδεσης Πειραιά-Σαντορίνη-Κάσο-Κάρπαθο-Διαφάνι-Ρόδο, περί της 10-12 ώρες θα μπορούσαν να μετριάσουν αφ΄ ενός την κατάφορη ανισομέρεια των θαλασσίων συγκοινωνιών μεταξύ των Βορείων και των Νοτίων Νησιών.. και αφ΄εταίρου μετά 78 χρόνια να επιτευχθεί, επί τέλους, η πολυπόθητη “Ένωση” των ακριτικών μας νησιών με την ηπειρωτική και την πρωτευουσιάνικη χώρα των Αθηνών μέσα σε ανεκτά χρονικά πλαίσια του 21ου αιώνα.
Η άλλη πιο κατάφορη αδικία, το Νότιο Αιγαίο να αποφέρει τον περισσότερο πλούτο, περί το 30% της συνολικής τουριστικής πίτας, επτά δισ. ευρώ, αλλά η πολιτεία διαχρονικά να του πετάει ψίχουλα μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για λιμάνια, για άγονες γραμμές, για μεταφορικά ισοδύναμα, κ.τ.λ. και.. καθάρισε.. αφήνοντας καταφανή βουνά από προβλήματα πίσω της.. και στην άλλη άκρη, οι απόκοσμες με την φυσική αναπηρία Κάρπαθος- Κάσος- Καστελλόριζο (3Κ+ Γαύδος) νησιά την πληρώνουν πολύ πιο ακριβότερα, ασήκωτα από κάθε άλλο νησί της χώρας, πτωχοί τοις ψήφοις, γαρ.. Γι΄ αυτό φαίνεται και γεωπολιτικά και εθνικά, κ.τ.λ. συνεχίζουν ακόμα να παίρνουν ΜΗΔΕΝ..
Τα τρία ασύγκριτα ατού τουλάχιστον του νησιού μας, που του έχουν απομείνει χάνουν σταδιακά την αλλοτινή, μοναδική τους αίγλη.. Πρώτα, το απαράμιλλο παραδοσιακό του υπόβαθρο, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των απανταχού καρπαθίων, σείεται συθέμελα, χωρίς τις ΠΑΡΑΜΙΚΡΕΣ δημόσιες παρεμβάσεις, όπως τις παραπάνω, για να σταματήσει σταδιακά ο αφανισμός του.
Οι παγκοσμιοποιημένοι μετανάστες μας, το πανάρχαιο φιλόξενο φιλότιμο και η πλήρης ανέλιξη των καρπαθίων σε όλα τα επίπεδα από την μία δεν αφήνουν κανέναν επισκέπτη που να μην αισθάνεται οικείος, σαν το σπίτι του.. εκτός ελαχίστων αντιεπαγγελματικών εξαιρέσεων, που με παρα-φουσκωμένες τιμές σε χώρους εστίασης, ομπρέλες-ξαπλώστρες στις παραλίες, κ.τ.λ. προβάλλουν το άσχημο πρόσωπο της αρπακτής και διώχνουν τους τουρίστες δια παντός, τους ίδιους τους πελάτες τους! Από την άλλη πιστεύω με τέτοιο υψηλότατο ανθρώπινο δυναμικό τελικά θα επικρατήσουν “ούριοι άνεμοι”.. Και το τρίτο, το άφθαστο φυσιολογικό μας απόθεμα χλωρίδας και πανίδας με πλήθος σαγηνευτικών παραλιών και με διαφορετικό, απαράμιλλο, τραχύ, ορεινό περιβάλλον να ικανοποιεί ΑΚΟΜΑ κάθε γούστο επισκεπτόμενου φυσιολάτρη..
Οι ντόπιες και οι ξένες ομάδες περιήγησης Βουνού και Θάλασσας αποδεικνύουν περί του λόγου το αληθές, παρόλο που κάποοι αρμόδιοι “μονομεριάζουν” τις προτιμήσεις τους και αφήνουν εκτός από τα “επίσημα” μονοπάτια μεγάλο μέρος του νότιου νησιού μέχρι τον Κάστελλο! Άρα, οι επί τόπου προϋποθέσεις προϋπάρχουν παλαιόθεν για την αγέρωχη, αρχόντισα ΟΛΥΜΠΟ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ και της χώρας, όνομα και πράμα, μήτρα της πάλαι ποτέ αρχαιοελληνικής φιλοξενίας και της ζωντανής πολιτιστικής φλόγας να καίει ΑΚΟΜΑ..
Ευτυχώς, οι ακμάζουσες απανταχού “αποικίες”- κοινοτήτες των καρπαθίων και των ολυμπιτών Ελλάδας και με την μαζική συστράτευση των τοπικών φορέων θα μπορούσε να επιτευχθεί η από κοινού πολυπόθητη διατήρηση της ζωντάνιας των παραδοσιακών μας ηθών και εθίμων-ταυτότητας, μαζί με όλα τα συμπαραμαρτούντα, προτού καταστούν “μνημεία”.. Εξάλλου, εάν συνεχίζει η δημόσια “ακαταστασία” για αξιοποίηση των προαναφερθέντων θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με την μέθοδο των Σ.Δ.Ι.Τ.
Πιστεύω τώρα, δεν πάει άλλο.. Γιατί οι στυλοβάτες, οι πρωτοστάτες της μοναδικής καρπαθιακής μας κληρονομιάς φεύγουν ένας-ένας, όπως ο βάρδος της παράδοσης Γιώργος Ιωάννου Σακελλάκης.. ιδρυτής και αεικίνητος δημιουργός του Αρχαιολογικού Μουσείου Μενετών και σθεναρός εμπνευστής πατριωτικών τοπικών πρωτοβουλιών..
Η Κάρπαθος και ιδιαίτερα οι Μενεταίς τουλάχιστον, ως ελάχιστον φόρο τιμής, πρέπει να τον τιμήσει με ονοματοδοσία “Γ.Ι.Σ.” του δρόμου προς το Πάρκινγκ προς Λιάϊ-Χριστού..
Αιωνία σου θα είναι η μνήμη φίλε και συγγενή Γιώργο γιατί ήσουν αγαπητός σε όλους και αφήνεις πίσω σου ιστορικό έργο και γιατί στα εφτά (μείον ένα στους ουρανούς) παιδιά.. έχεις παραδώσει τις ίδιες πατριωτικές παρακαταθήκες..
Καλό Παράδεισο..
ΜΕΡΡ- 1/9/2022.
