Πειραιάς: 22.10.2023
Αξιότιμε Υπουργέ των Εξωτερικών της Ελλάδος κ. Γεραπετρίτη
Αξιότιμη κ. Μαρή Πρόεδρε των απανταχού Μενετιατών Καρπάθου και αξιότιμο Δ.Σ
Σεβαστέ καθηγητά μου κ. Μ.Αλεξιάδη
κύριοι επίσημοι, εκπρόσωποι φορέων,
κυρίες και κύριοι.
Αποτελεί μεγάλη τιμή η επιλογή στο πρόσωπό μου, να είμαι συνομιλητής στην ετήσια επίσημη πανηγυρική εορταστική εκδήλωση για την Καρπαθιακή επανάσταση της 5ης Οκτωβρίου 1944 την οποία θεωρώ εναρκτήριο γεγονός της απελευθέρωσης της Δωδεκανήσου τον Μάιο του 1945 και τελικά της ενσωμάτωσής της στη μητέρα Ελλάδα την 7η Μαρτίου 1948, αν και η παράδοση από τους Βρετανούς είχε γίνει ένα χρόνο πριν, στις 31 Μαρτίου 1947 .
Επομένως η Καρπαθιακή επανάσταση της 5ης Οκτωβρίου 1944, είναι πολεμικό , μα συνάμα και πολιτικό γεγονός σημαντικό για την Ελληνική ιστορία, αφού δρομολόγησε εξελίξεις ή αν θέλετε βοήθησε πρακτικά στις διεθνείς πολιτικές γεωπολιτικές αποφάσεις και τελικά στο εθνικό συμφέρον.
Οι εθνικές επέτειοι και οι γιορτές μνήμης σαν την σημερινή, κατά την άποψή μου, δεν είναι μόνον ιερατικά μνημόσυνα ούτε ευκαιρία για παρελθοντολαγνεία ( περασμένα μεγαλεία και διηγώντας να κλαις ).
Αντιθέτως είναι γιορτές αναστοχασμού, αυτοκριτικής και ώθησης με έμπνευση προς το μέλλον, σε μια αγαστή συνεργασία όπου το διαχρονικό «Αξιακό» υφέν συνδέει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον σ’ ένα χωροχρονικό συνεχές.
Σύμφωνα με τους ποιητές Γ.Σαραντάρη και Γ.Σεφέρη :
“… Κατάγομαι από τα παιδικά μου χρόνια/ όπως από μια χώρα ..” και
“…πατρίδα, ο τόπος όπου βλάστησαν τα παιδικά μου χρόνια“,
Η έννοια πατρίδα, είναι αυτή για την οποία αγωνίστηκαν οι πρόγονοί μας , δηλαδή για τις κοινές μνήμες που τους ένωναν σ’ έναν ιστορικό δεσμό, αξιών , «Πιστεύω» και πολιτισμού.
Η λέξη/ έννοια “Ελευθερία” που βροντοφώναξαν με το διαζευκτικό ή Θάνατος, το 1821, το ΟΧΙ του 1940, αλλά αποφασιστικά και οι προπάτορές σας την 5η Οκτωβρίου 1944 υπό την Σκέπη της Παναγιάς του Βράχου στις Μενετές Καρπάθου, μάλλον προέρχεται από το ρήμα ἐλεύθω που σημαίνει έρχομαι, πορεύομαι , δηλώνοντας ότι η έννοια Ελευθερία πάντοτε έρχεται , μιάς και είναι διαρκές ζητούμενο σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Καθόλου αυτονόητη. Διεκδικείται και κατακτάται με αγώνα , ενώ συντηρείται με μεγάλη επαγρύπνηση .
Σύμφωνα λοιπόν με την Ελληνική νόηση, η “Ελευθερία” δεν είναι το να μην είσαι σκλάβος ή δούλος , αλλά το να πράττεις εν γένει σύμφωνα με ό,τι σου γεννά έρωτα στην ψυχή σου !!
Δεν αρκεί επομένως το να μην είσαι υπόδουλος για να είσαι ελεύθερος liber στα λατινικά , αλλά πρέπει να βαδίζεις σύμφωνα με ό,τι έρωτα σου προκαλεί, δηλαδή σε ενθουσιάζει, ταράζει την ψυχή σου, σε οδηγεί στη δημιουργία και την υπέρβαση, σε συγκλονίζει.
Σήμερα ενώπιον σας, θ’ αναφερθώ στο παρελθόν, το παρόν και θα πιθανολογήσω / ευχηθώ/ ονειρευτώ το μέλλον της πατρίδας μας, με αφορμή την επέτειο.
Η εξιστόρηση του τοπικού , αλλά με πανελλήνιο τελικά αντίκτυπο και καθοριστικά σημαντικού για την έκβαση της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου γεγονότος, είναι γνωστή στους ερευνητές όπως ο μεγάλος Ελβετός εθνομουσικολόγος Σάμιουελ Μπό Μποβύ που απέδειξε την αρχαία ρίζα γλώσσας και μουσικής της Καρπάθου, ο αείμνηστος Ντίνος Μελάς, ο Μανώλης Κασσώτης, ο Γ. Μ. Γεωργίου, η Εφημερίδα «Καρπαθιακή», ο Θεοχάρης Χαροκόπος, η Γ. Ταρσούλη, ο παρευρισκόμενος καθηγ. Μηνάς Αλεξιάδης , ο φίλος μου Μαν. Δημελλάς με την αρθρογραφία του και τόσοι άλλοι. Η ιστορία όμως της Καρπάθου κυρίως είναι γνωστή στους ντόπιους, ενώ σε κάθε περίπτωση έγινε περαιτέρω γνωστή με την αρχικά άτυπη και σήμερα πλέον τυπική, καθιέρωση της εκδήλωσης μνήμης και επομένως, έστω και εάν ισχύει το « επανάληψις μήτηρ μαθήσεως », επέλεξα ν’ αναφερθώ λιγότερα στα γεγονότα, μη επαναλαμβάνοντάς τα λεπτομερώς , ( αφού οι ομιλίες αυτού του είδους, δεν είναι μάθημα σε σχολείο ) , αλλά να επικεντρωθώ στο αποτέλεσμα και τις συνέπειές του, καθώς και στο νόημα που μας παραδίδει .
Δηλαδή θ’ αναφερθώ, στη διαλεκτική, τη σύνθεση μέσα από την τριβή και την αντίθεση της επιφυλακτικής γνώμης με την ενθουσιώδη ορμή.
Θα επικεντρωθώ, στο διαχρονικό μήνυμα της ομόνοιας , της ενότητας και της αποφυγής της διχόνοιας της δολερής, όπως γράφει και ο Διονύσιος Σολωμός.
Την 5η Οκτωβρίου 1944 ξεκίνησε στην Παναγιά του Βράχου στις Μενετές Καρπάθου, ως primus ante pares, μια επανάσταση κατά της διαχρονικής – επί 650 περίπου χρόνια – σκλαβιάς της Καρπάθου σε Βενετούς, Οθωμανούς, Ιταλούς, Γερμανούς, που τελικά καθοριστικά, πίεσε στην αποδοχή των συμμαχικών δυνάμεων και δη των Βρετανών , όπως η Δωδεκάνησος ενσωματωθεί στην Ελλάδα λίγα χρόνια μετά.
Γι’ αυτό και είναι Επανάστασις , ιστορικά , κοινωνικά, πολιτικά και όχι μια αντιστασιακή δράση , όπως τόνισε ο κ. Υπουργός. Πρωτίστως γιατί όλα τα χωριά με τους κατοίκους τους συμμετείχαν ενεργά, γιατί αυτό επικοινωνήθηκε ως τέτοιο γεγονός στο Κάιρο με το καΐκι immacolata / άμωμος και λόγω των αποτελεσμάτων που απέφερε η επανάσταση αυτή. Έστω και εάν είχε νεκρό το Γιώργο Βιτωρούλη και όχι εκατόμβη νεκρών, ενώ οι Γερμανοί με τους εναπομείναντες ιταλούς συνεργάτες τους ήταν αριθμητικά λίγοι, εν τούτοις ήταν πλήρως οργανωμένοι , απέναντι σε έναν λαό της Καρπάθου με ελάχιστη ή καθόλου στρατιωτική εμπειρία. Και όμως η επανάσταση πέτυχε έχοντας όλα τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά.
Το σημαντικό είναι πως οι Καρπάθιοι , είχαν πλήρη συνείδηση της Ελληνικότητάς τους. Ούτε στιγμή δεν ένιωσαν στο διάβα της ιστορίας τους πως θα εκτουρκίζονταν ή εξιταλίζονταν . Μόνοι τους , έφτιαχναν σώματα που πολεμούσαν σε όλους τους αγώνες της Ελλάδας και παρά την θλίψη της μη απελευθέρωσης το 1912 και στη συνέχεια με τη συνθήκη της Λωζάνης, που παρέμειναν υπό τον ζυγό της τότε Ιταλίας , πολέμησαν το 1940 ως παιδιά της Ελλάδος, αν και ήταν στα χαρτιά Οθωμανοί και μετά Ιταλοί υπήκοοι, με κίνδυνο εκτελέσεώς τους για εσχάτη προδοσία εκ μέρους των Ιταλών. Στις επάλξεις στις μάχες της Δωδεκανήσου του 1943 . Γνήσιοι επαναστάτες , την 5η Οκτωβρίου 1944 , με το βάρος των αιώνων ιστορίας τους στους ώμους τους, ως άξιοι Έλληνες, όλοι οι Καρπάθιοι, ενσωμάτωναν το 1821 με το 1940 σε ένα κατά δικό τους γεγονός , που θα δρομολογούσε πολλά καλά για τη χώρα .
Για την άφιξη των Γερμανών το 1943, τις εκτελέσεις αμάχων και το δίκτυο κατασκοπείας που είχε αναπτυχθεί στο νησί, υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία με μαρτυρίες.
Για το μήνυμα των αδελφών Ιωαννίδη , για τους, Εμμανουήλ Σπανίδη , Γιώργο Καμαράτο, τους 60 άνδρες από το χωριό Αρκάσα, με τον Ντίνο Παζαρζή και την πρώτη επαναστατική επιτροπή από τους Μενετιάτες: Γεωργ.Γιαννόπουλο, Ιωάννη Οθείτη, Βάσο Οικονομίδη. Γεωργ. Λοίζο, Γεωργ. Σακελλιάδη, Βάσο Γεραπετρίτη , Γεωργ. Μαρή, έχουν γραφτεί πολλά , μα κυρίως τα γνωρίζετε γιατί ήταν οι γονείς και οι παππούδες σας.
Εκείνες τις μέρες από το BBC ακούστηκε το παρακάτω μήνυμα:
Μοναδικό εις τα χρονικά του Β Παγκοσμίου πολέμου, θα παραμείνει ασφαλώς το γεγονός της απελευθέρωσης της νήσου Καρπάθου, οι κάτοικοι της οποίας, αν και εντελώς απομονωμένοι από τον ελεύθερο κόσμο, κατόρθωσαν να εξοπλισθούν με οπλισμό του εχθρού και επαναστατήσαντες, τον ηνάγκασαν να παραδοθεί άνευ όρων και να ελευθερώσουν μόνοι των και χωρίς καμμιάν εξωτερική βοήθειαν την ωραίαν νήσον των.
Η Κάρπαθος Απελευθερώθηκε 8 μήνες νωρίτερα από τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, που απελευθερώθηκαν τον Μάιο του 1945 , και αυτό δεν το λέω για να τιμήσω την πρωτιά , αλλά κυρίως το ήθος και τη λεβεντοσύνη που έδειξαν στο διάβα των αιώνων οι Καρπάθιοι και ειδικά , εν προκειμένω τον Οκτώβριο του ’44 , αλλά και για ανθρωπιστικούς λόγους, αφού το νησί έγινε κέντρο φιλοξενίας προσφύγων από τα Δωδεκάνησα. Στην περιοχή του αεροδρομίου, στον Αφιάρτη, με την φροντίδα της UNRA, μεταφέρθηκαν περισσότεροι από 3.000 Δωδεκανήσιοι.
Τα παραπάνω, μας μαρτυρούν κάτι πολύ σημαντικό :
τελικώς, η επανάσταση της 5ης Οκτωβρίου 1944, με τον άκρως πολιτικό της χαρακτήρα, πέτυχε το σκοπό που έγινε, μιάς και όλοι οι συμμετέχοντες είχαν μιά κοινή πεποίθηση πως : ΔΕΝ πάει άλλο, μετά τόσους αιώνες δυναστών στο νησί της Καρπάθου. Μια επανάσταση, αυτή της Καρπάθου της 5ης Οκτωβρίου 1944, που οι Έλληνες την είχαν στα χέρια τους ως καλό χαρτί διαπραγματεύσεως με τους Βρετανούς , αναφορικά με το μέλλον της Δωδεκανήσου.
Το μήνυμα ήταν πως , η Δωδεκάνησος, παρά τους αιώνες υποταγής της σε τόσους ξένους, δεν έχασε την ελληνική της συνείδηση και συνέχεια ποτέ. Και πως εάν δεν ενσωματωνόταν στην Ελλάδα, περίμενε τους Βρετανούς αντίσταση σαν αυτή των Καρπαθίων . Σαφώς οι συγκυρίες έγερναν και γεωπολιτικά υπέρ της Ένωσης και όχι της Βρετανικής διοίκησης ή ό μη γένοιτο της παράδοσης στην Τουρκία ως δέλεαρ να μπεί το 1943 στον πόλεμο υπέρ των συμμάχων και να αφήσει την επιτήδεια ουδετερότητα , όπως αναφέρει ο καθηγητής Frank Weber του Temple University ΗΠΑ, στο ομώνυμο βιβλίο του ( ΓΕΣ , 1985 ) . Τα γεγονότα και το πολιτικό συμφέρον της εποχής με το εναρκτήριο γεγονός της 5ης Οκτωβρίου 1944 , έφεραν τελικά αλυσιδωτά πολλά άλλα γεγονότα και τελικά την ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα.
Την τοπική , αλλά τελικά πανελλήνιας εμβέλειας, σημαντική αυτή πολεμική και κυρίως βαθιά Πολιτική πράξη, που συνδέεται όμως με το σύνολο του αγώνα από το ’21 μέχρι το 1944, προσπαθούμε κάθε χρόνο να την θυμόμαστε, προκειμένου να λάβουμε τα βαθύτερα νοήματα, – όχι γιατί μας/σας γεμίζει εγωϊστική υπερηφάνεια, αλλά κυρίως γιατί αποτελεί ισχυρό θεμέλιο στην οικοδόμηση του πανελλήνιων διαχρονικών αγώνων και μας ενώνει, παραδειγματίζοντάς μας για την κράση , το ήθος και το ύφος των ανθρώπων – Ήθος και Λεβεντοσύνη το είχε αποκαλέσει ο καθηγητής Μηνάς Αλεξιάδης στην πανηγυρική ομιλία του της 5ης Οκτωβρίου 2004 .
Είναι μιά στιγμή που πρέπει στις μέρες μας να την ζήσουμε στην έντονη προβολή της.
Γεγονότα σαν αυτό που τιμούμε σήμερα, ανορθώνουν το πνεύμα και την ψυχή , σε κάνουν να αιτείσαι και να αξιώνεις την αξιοπρέπειά σου. Σε παραδειγματίζουν.
Πέραν από ατομικά συμφέροντα και κόμματα, πρέπει να λειτουργήσουμε συλλογικά, συναινετικά και με όραμα προοπτικής και αξιοπρέπειας παραλείποντας τη διχόνοια, απομονώνοντας τους ακραίους , αναζητώντας την Αριστοτελική Μεσότητα, αφήνοντας πίσω την Υβρι είτε κατ’ έλλειψιν, είτε καθ’ υπερβολήν.
Η σημερινή εκδήλωση είναι ένα παράδειγμα τέτοιας ομοψυχίας και γι’ αυτό πάντα επίκαιρη.
Επειδή λοιπόν οι πρόγονοί μας και ειδικά εν προκειμένω οι προπάτορές σας , ήταν συνεχιστές των παλαιών προσταγών και νοημάτων της ελευθερίας , εμείς/ εσείς ως απόγονοι οφείλουμε/ετε ως θεματοφύλακες, της παράδοσης, να κρατήσουμε τη σκυτάλη της συνέχειας ενστερνιζόμενοι τις αξίες που υπηρετεί το γένος μας διαχρονικά, για να μην περιπέσουμε σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις απώλειας ατομικής ή/και συλλογικής αξιοπρέπειας και Ελευθερίας.
Αξιότιμε κ. Υπουργέ,
ως ταπεινός Πολίτης αυτής της χώρας, σας ζητώ μαζί με την Κυβέρνηση και όλο τον πολιτικό κόσμο, την Ελληνική Βουλή, όπως μας εκπροσωπεί όλους μας, να διαφυλάξετε και προστατεύσετε το δημόσιο συμφέρον του έθνους , του γένους , από τον “κακό του εαυτό”, τη διχόνοια .
Σας ευχαριστώ .
Δημήτριος Οδ. Σταθακόπουλος
Δρ Παντείου Πανεπιστημίου – Κοινωνιολογία της ιστορίας
Συνεργάτης εργαστηρίουΤουρκικών και Ευρασιατικών Σπουδών / Πανεπ. Πειραιά ( ΠΑ.ΠΕΙ )
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω ( Δ.Σ.Π )
Μέλος Δ.Σ της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ
Μέλος Ομίλου απογόνων αγωνιστών 1821
Μαϊστωρ Βυζαντινής μουσικής / μουσικολόγος/μουσικός
