Στις 23 Νοεμβρίου 1936 πέθανε και κηδεύτηκε στην Αθήνα ο παναγιώτης Π. Χρυσοχέρης ο επί 40ετια δάσκαλος και καθηγητής με σημαντικότατη προσφορά στην Κάρπαθο.
Γράφει ο Γιάννης Ι. Χήρας
Υπήρξε μια από τις ισχυρότερες φυσιογνωμίες της Καρπάθου στις αρχές του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στη Βωλάδα Καρπάθου το 1872. Πατέρας του ήταν ο Πέρος (Περικλής) Χρυσοχέρης και μητέρα του η Καλλίτσα (Καλλιόπη) Νικ. Πρωτοπαπά. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στην Κάρπαθο. Στη συνέχεια αποφοίτησε από Γυμνάσιο της Αθήνας. Νυμφεύτηκε την Ερνιά (Ειρήνη) Φρ. Σακελλαρίδη, δευτερότοκη κόρη του γνωστού προκρίτου της Καρπάθου Φραγκιού Γ. Σακελλαρίδη (1848-1923;), με την οποία απέκτησε επτά παιδιά:
1) Τον Περικλή (1902-1964). Γιατρός και βουλευτής, το 1925 νυμφεύτηκε την Άννίκα Μ. Κυζούλη από τη Βωλάδα, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά: τον (†) Τάκη (Παναγιώτη), την Αθηνά, την (†) Καλλιόπη, τον (†) Μιχαλάκη, τον Στέλιο, γιατρό και τη Ρένα.
2) Τη Ρηγίκα. Παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Γεώργιο Κοντόπουλο, με τον οποίο απέκτησε ένα παιδί: τον Βασίλη, δικηγόρο.
3) Την Καλλιόπη. Δασκάλα, παντρεύτηκε τονΓεώργιο Περίδη, χωρίς να αποκτήσουν παιδί.
4) Τον Φραγκίσκο (1909-;). Καθηγητής και Πρύτανης της Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής Αθηνών, νυμφεύτηκε τη Σαπφώ Κωνσταντινίδη.
5) Τη Νεφέλη. Δασκάλα, παντρεύτηκε τον Πέτρο Παπανικολάου, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά: τον Λύσσανδρο, γιατρό και την Ιφιγένεια, επίσης γιατρό.
6) Την Ιφιγένεια. Απόφοιτος του Αρσακείου, απεβίωσε σε ηλικία 17 ετών.
7) Τον Ευριπίδη. Παιδίατρος, απεβίωσε σε ηλικία 33 ετών.
Το 1895 διορίστηκε ως Ελληνοδιδάσκαλος στο Απέρι Καρπάθου. Παρέμεινε εκεί μέχρι το 1910. Συστηματοποίησε τη διδασκαλία των δύο τάξεων του Ημιγυμνασίου και πολλοί μαθητές του, μεταβαίνοντας εκτός Καρπάθου, για να συνεχίσουν τις σπουδές τους (Ελλάδα, Κύπρο, Σάμο, Ρόδο και αλλού), διακρίνονταν. Ο Χρυσοχέρης δίδαξε και στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας (1910-1914) (όπου διεύθυνε το Αρρεναγωγείο Αϊδινίου) και κατόπιν (1914-1927) πάλι στο Απέρι, καθώς και στη Βωλάδα. Από το 1927 μέχρι το θάνατό του (1936) υπήρξε διευθυντής και δίδαξε στο σχολείο Κερατέας Αττικής.
Τα περισσότερα χρόνια του εκπαιδευτικού του βίου διετέλεσε Σχολάρχης των δύο σχολείων του Απερίου. Ως εκπαιδευτικός, άσκησε τα καθήκοντά του με ευσυνειδησία και αυταπάρνηση, και από τα χέρια του πέρασε σχεδόν όλη η προπολεμική γενιάτων επιστημόνων της Καρπάθου. Το σύντομο διάστημα της απουσίας τουαπό τη σχολή του Απερίουοφειλόταν στην ισχυρή του προσωπικότητα, η οποία ήταν η αιτία να συγκρουστείμε τους προεστούς του χωριού, με αποτέλεσμα να τον αντικαταστήσουν. Εκείνη την εποχή ο δάσκαλος, για να εξασφαλίσει τη θέση του στο σχολείο, έπρεπε να διατηρεί καλές σχέσεις με τους τοπικούς άρχοντες, καθότι εκείνοι τον διόριζαν.
Η εκπαιδευτική πορεία του Παναγιώτη Χρυσοχέρη υπήρξε πολύχρονη και καρποφόρα, τόσο στην πατρίδα του Κάρπαθο, όσο και στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, αλλά και στην Αττική. Υπήρξε ικανός εκπαιδευτικός, με μεθοδικότητα και υψηλή αντίληψητης αποστολής του και του λειτουργήματός του. Όπου και αν δίδαξε, άφησε αγαθή μνήμη αξίου εκπαιδευτικού και άριστου δασκάλου.
Ο Παναγιώτης Χρυσοχέρης επέδειξε ανυπέρβλητο ζήλο να μεταδώσει στους μαθητές του τις γνώσεις του, να εμφυσήσει στις νεανικές ψυχές την αγάπη για τα γράμματα και να διαπλάσει τον παιδικό χαρακτήραμε τον ελληνικό τρόπο και το χριστιανικό ήθος. Ο ζήλος αυτός διέτρεξε τον διδασκαλικό του βίο ο οποίος υπήρξε μια απέραντη ιερή αποστολή. Τα αποτελέσματα της διδασκαλίας του Χρυσοχέρη απέβησαν ευεργετικά για τους πολυπληθείςμαθητές που μαθήτευσαν κοντά του.
Το σημαντικότερο όμως χαρακτηριστικό αυτής της εξέχουσας διδασκαλικής φυσιογνωμίας της Καρπάθου υπήρξε η αυτομόρφωση και η αυτοκαλλιέργειά του. Ξεκίνησε νωρίς να αυτομορφώνεται, ώστε με την πάροδο του χρόνου να καταξιωθεί ως εξαιρετικά ικανός και δυναμικός Σχολάρχης Απερίου και να διευθύνει επάξια την Αστική Σχολή (Ημιγυμνάσιο), ενώ ήταν απόφοιτος μόνο της μέσης εκπαίδευσης. Η ακεραιότητά του, το ήθος του, καθώς και η μεγάλη του μόρφωση άφησαν εποχή, παρόλο που δεν είχε φοιτήσει σε πανεπιστήμιο.
Οι νεότεροι Απερίτες, τιμώντας τη μεγάλη του προσφορά, έστησαν την προτομή του δίπλα στα σχολεία του χωριού. Τα αποκαλυπτήριά της πραγματοποιήθηκαν στις 5 Σεπτεμβρίου 1963. Θα πρέπει τέλος να αναφερθεί πως στη συνοικία Μορροού του Απερίου υπάρχει οδός Παναγιώτη Χρυσοχέρη. Σύμφωνα με τον πρώην Κοινοτάρχη Απερίου κ. Νίκο Ορφανίδη, η οδός αυτή ονομάστηκε έτσι επί ημερών του αείμνηστου Κοινοτάρχη Απερίου Γεωργίου Μιχ. Λαμπρινού (1901-1981).
ΠΗΓΕΣ
Α. Μαρτυρίες
Νίκος Ορφανίδης, πρώην Κοινοτάρχης Απερίου.
Β. Ημερολόγια
Ημερολόγιο Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων Νηπιαγωγείου & Δημοτικού Σχολείου Απερίου Καρπάθου, 2006.
Γ. Βιβλίογραφία
ΔΙΑΚΟΒΑΣΙΛΗΣ Βασ., «Η εκπαίδευση στο Απέρι», Απέρι… ένα χωριό της
Καρπάθου!, β΄ τεύχος, Δημοτικό Σχολείο Απερίου, Σχολικό Έτος 1994-95, σ. 10.
ΜΕΛΑΣ Κων/ντίνος Α., «Καρπαθιακή προσωπογραφία», Καρπαθιακαί Μελέται,
τόμος τρίτος, Αθήναι 1984, σ. 121-122.
ΜΕΛΑΣ Κων/ντίνος Α., «Καρπαθιακή προσωπογραφία (Β)», Καρπαθιακαί Μελέται,
τόμος τέταρτος, Αθήναι 1987, σ. 212.
ΜΗΝΑΪΔΗΣ Μηνάς, «Η ιστορία της εκπαίδευσης στη Βωλάδα», Καρπαθιακή,
αριθμός φύλλου 420, Ιανουάριος 1986, σ. 1 και 3.
ΧΗΡΑΣ Γιάννης Ι., «Ο εκπαιδευτικός Παναγιώτης Π. Χρυσοχέρης (1872-1936)»,
Καρπαθιακή Αναγέννηση, φύλλο 5ο, Σεπτέμβριος 2004, σ. 5.
ΧΗΡΑΣ Γιάννης Ι., «Ο εκπαιδευτικός Παναγιώτης Π. Χρυσοχέρης (1872-1936)»,
Ίστια, τεύχος 6, Οκτώβριος 2009, σ. 34-35.
ΧΗΡΑΣ Γιάννης Ι., «Ο εκπαιδευτικός Παναγιώτης Π. Χρυσοχέρης (1872-1936)»,
Ομόνοια, αρ. φύλλου 41, Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2014, σ. 6.
ΧΙΩΤΗΣ Μιχαήλ Π., «Φραγκίσκος Γ. Σακελλαρίδης», στο περιοδικό Karpathos της
Federation of Karpathian Societies of America, Inc., New York, September 1989,
σ. 55.
ΧΙΩΤΗΣ Μιχαήλ Π., Οι ρίζες της γενιάς μας, Αθήνα 2000, σ. 253-254 και 420.
ΧΙΩΤΗΣ Μιχαήλ Π., Οι απανταχού της γης σύλλογοι Απεριτών Καρπάθου
«Ομόνοια» και το κοινωφελές έργο τους, τόμος Α΄, Αθήνα 2007, σ. 564.
ΧΙΩΤΗΣ Μιχαήλ Π., Οι απανταχού της γης σύλλογοι Απεριτών Καρπάθου
«Ομόνοια» και το κοινωφελές έργο τους, τόμος Β΄, Αθήνα 2007, σ. 645.
ΧΙΩΤΗΣ Μιχαήλ Π., Η τοπική αυτοδιοίκηση κατά τις περιόδους Τουρκοκρατίας και
Ιταλοκρατίαςστην παλαιά πρωτεύουσα της Καρπάθου «Απέριον» 1796-1943,
Αθήνα 2013,σ. 574, 905 και 906.
