του Μανώλη Δημελλά
Τα παλιά χρόνια, όπως λέει η παράδοση και την καταγράφει με λεπτομέρειες στα βιβλία του ο Μανώλης Κασσώτης, οι γυναίκες των ναυτικών όταν έβλεπαν αγριεμένο το καρπάθιο του έριχναν λάδι και προσπαθούσαν να το γαληνέψουν ενώ κάποιες άλλες τραβούσαν για τον Κάβο, σε κείνο το ύψωμα, πίσω από τα Πηγάδια, κατέβαζαν τη βράκα τους και γύριζαν τον πισινό τους στον καιρό κι από τον φόβο του, ο καιρός, τρόμαζε και με τη σειρά του γαλήνευε τη θάλασσα. Ωστόσο πρέπει να καταγράψουμε και την άποψη του Ντίνου Καραξή, ο οποίος δε θυμάται κάτι τέτοιο, ούτε και κανείς παλιός Πηγαδιώτης δεν του διηγήθηκε αυτή την ιστορία.
Λοιπόν, εκεί, στον Κάβο, σήμερα βρίσκεται μια από τις γωνιές της Καρπάθου που όσο μεγαλώνεις δένεσαι και την αγαπάς, την σκέφτεσαι λίγο περισσότερο κι αυτό γιατί σε αυτή τη θέση έχεις αφήσει ανθρώπους που σε περιμένουν.
Για να μην χάσουμε το λογαριασμό στον Κάβο βρίσκεται το κοιμητήριο της πόλης, ένας από τους πιο ήσυχους και συνάμα πιο φορτωμένους από συναισθήματα τόπους. Σήμερα είναι μια ξεχωριστή μέρα για τον Κάβο αφού ο κοιμητηριακός Ναός, ο Άγιος Νικόλαος, γιορτάζει και επίσης είναι ο πολιούχος της πρωτεύουσας του νησιού.
Σύμφωνα με την παράδοση, στη θέση αυτού του ναού, υπήρχαν τα ερείπια της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, όμως τα ίχνη αυτού του μοναστηριού χάνονται στο βάθος των χρόνων.
Οι μαρτυρίες που κατέγραψε ο Μανώλης Κασσώτης θέλουν την πρώτη λειτουργία του Άη Νικόλα το 1917, μάλιστα την ίδια εποχή κατασκευάστηκε και το νεκροταφείο, που αποτελείτο από δυο λώρους.
Ο πρώτος ήταν για τους προύχοντες ενώ ο δεύτερος για τους φτωχούς και τους άπορους. Ακόμη και για τη θέση του μνήματος υπήρχε διάκριση και όσα από αυτά έβλεπαν προς τη θάλασσα ήταν τα προνομιούχα άρα και ακριβότερα!
Στο βιβλίο του Μανώλη Κασσώτη, «Η Βαγγελίστρα της Καρπάθου και εξωκλήσια της περιοχής», περιγράφονται με λεπτομέρειες η διαδικασίες της νεκρώσιμης ακολουθίας. Μάλιστα αναφέρεται ότι συνήθως η λειτουργία γινόταν στην Βαγγελίστρα και από εκεί, η νεκρώσιμη πομπή, το κιβούρι, περπατούσε μοιρολογώντας και ανέβαινε στη νεκρόπολη. Μια από τις πιο σκληρότερες μνήμες της Καρπάθου είναι ο τουφεκισμός των 3 νέων Σποϊτων από τους Γερμανούς, Νοέμβρη 1943, πίσω ακριβώς από το νεκροταφείο. Τα τρία παλικάρια καταδικάστηκαν για σκύλευση πτώματος Γερμανού αεροπόρου, ωστόσο μέχρι σήμερα δεν αποδεικνύεται κάτι τέτοιο. Την θέση υπέδειξε ο Γιάννης Κασσώτης το 2013. Τα οστά βρέθηκαν σε βάθος μόλις μισό μέτρο, ξεθάφτηκαν και οι νέοι επέστρεψαν στο χωριό τους.
Το 2007 ο Σύλλογος Πηγαδιωτών Αμερικής και ο Μανώλης Ιωάννου Νιοτής προσέφεραν από 5.000 δολάρια για να ανακατασκευαστεί η κεράμωση της εκκλησίας.
Ας θυμηθούμε όσα είχαν γραφτεί στα πρόσφατα θυρανοίξια του ναού:
«Με την ευκαιρία συμπλήρωσης 100 ετών από την ανέγερση, την εκ βάθρων ανακαίνιση και αγιογράφηση του ως άνω Ιερού Ναού ,την Τετάρτη 5 Δεκεμβρίου 2017 τελέσθηκε Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός και την επομένη, κυριώνυμη ημέρα της εορτής, Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου το πρωί, o Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου κ. Αμβρόσιος, τέλεσε τα Θυρανοίξια, την Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και κατόπιν λιτανευτικώς κλήρος και λαός κατέληξαν και τέλεσαν την αρτοκλασία έμπροσθεν του Λιμεναρχείου Καρπάθου.
Στο κήρυγμα του ὁ Σεβασμιώτατος αναφέρθηκε στον βίο του Αγ. Νικολάου και στα Θαύματα του, μιας και στην αγιογράφηση του Ιερού Ναού απεικονίζονται 8 θαύματα από την ζωή του Αγ. Νικολάου.
Επίσης ευχαρίστησε τους δωρητές της αγιογραφήσεως και των λοιπών έργων της ανακαινίσεως (ξυλόγλυπτα καθίσματα, πλακίδια κτλ) και επέδωσε στον κ.Ηλία Παχούντη τον χρυσούν σταυρό της Δωδεκανήσου.
Καταλήγοντας συνεχάρη τον προϊστάμενο του Ι.Ν. αρχιμανδρίτη Αμβρόσιο Μαναρουλά, για την επίβλεψη του όλου έργου και την εκκλησιαστική επιτροπή για την συνεργασία τους και την περάτωση του έργου της ανακαινίσεως, σε έναν χρόνο από την έναρξη των εργασιών».
