Ο Θεοδόσης Πελεγρίνης είναι συγγραφέας, καθηγητής Φιλοσοφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Την περίοδο 2010-2014 διετέλεσε πρύτανης του του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα, έχει ασχοληθεί με την πολιτική και την περίοδο 2015-2016 ορίστηκε υφυπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Το Το 2007 τιμηθηκε με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου για το έργο «Από τον Πολιτισμό στην Πείνα», ενώ πρόσφατε εξέδωσε το σύγγραμα «Το Κορίτσι-Βασιλιάς και το άδοξο τέλος του Καρτέσιου». Ο Θεοδόσης Πελεγρίνης μίλησε στο Newslink.gr και στη δημοσιογράφο Σαρίκα Μαρία, για την εκπαίδευση, τα πανεπιστήμια και τη συγγραφή, σε μια συνέντευξη εφ’όλης της ύλης.
Πώς αξιολογείτε την απόφαση της κυβέρνησης για το σύστημα της εισαγωγής στα πανεπιστήμια και την αστυνόμευση των πανεπιστημιακών χώρων;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εισαγόμενοι στα Πανεπιστήμια θα πρέπει να διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις για να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της φοίτησής των. Δεν θα μπω στην διαδικασία να αξιολογήσω το μέτρο επίδοσης που υποστηρίζει η κυβέρνηση ότι χρειάζεται να καλύψει ο υποψήφιος για να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο ̶ θα μας έπαιρνε πολύ χρόνο, τον οποίο προφανώς δεν διαθέτουμε τώρα. Η αντίρρησή μου, ωστόσο, έγκειται πρωτίστως στον βίαιο τρόπο με τον οποία εισάγεται το μέτρο αυτό. Η άμεση εισαγωγή του, που εισηγείται η Κυβέρνηση, σημαίνει ότι περίπου 25.000 με 30.000 υποψήφιοι θα μείνουν εκτός των ΑΕΙ, πράγμα που παραπέμπει στην κατάργηση τμημάτων τους με ό, τι περαιτέρω συνεπάγεται αυτό ̶ απολύσεις προσωπικού, μαρασμό της περιφέρειας και ούτω καθεξής. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνονται σε έναν χρονικό ορίζοντα εφαρμογής των. Αυτό γίνεται ως επί το πολύ στα πανεπιστήμια του εξωτερικού που διαθέτουν ένα ανεκτό, τουλάχιστον, εκπαιδευτικό σύστημα. Και κάτι ακόμη. Για το χαμηλό επίπεδο των υποψηφίων που δεν θα πετύχουν την εισαγωγή τους δεν ευθύνεται το σχολείο; Δεν θα έπρεπε εν τοιαύτη περιπτώσει να ληφθούν πρώτα μέτρα για την βελτίωσή του και μετά να φροντίσομε να «τιμωρήσομε» τους αδύνατους μαθητές; Όσον αφορά στην εγκατάσταση της αστυνομίας στα πανεπιστήμια διαφωνώ κάθετα κατά το δη λεγόμενον. Όχι ότι δεν σημειώνονται κρούσματα ανομίας και βίας στα πανεπιστήμια (οπωσδήποτε λιγότερα από όσα στην δεκαετία του 80 και του 90 ας πούμε). Αυτά θα όμως θα πρέπει να αντιμετωπίζονται από τα οικεία όργανα του πανεπιστημίου, αφού βέβαια προηγουμένως η πολιτεία φροντίσει να το εφοδιάσει με τα απαραίτητα μέσα για να πετύχει στο έργο του.
Διατελέσατε υφυπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Πως αξιολογείτε τις αποφάσεις της κυρίας Κεραμέως την περίοδο της πανδημίας;
Η εκπαίδευση είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για την κοινωνία μας και το μέλλον της, και γι΄ αυτό απαιτείται η μέγιστη δυνατή συναίνεση. Το να καταθέτεις το σχετικό για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση νομοσχέδιο νύχτα, σε μια περίοδο μεγάλης ανωμαλίας λόγω της πανδημίας, με το σύνολο σχεδόν της πανεπιστημιακής κοινότητας αντίθετο σημαίνει ότι αποφεύγεις τον διάλογο. Πολύ φοβούμαι ότι γρήγορα θα καταπέσει ο νόμος, όπως συνέβη και με τον καλούμενο νόμο Διαμαντοπούλου πριν από λίγα χρόνια, ο οποίος την επόμενη χρονιά της ψήφισής του καταργήθηκε ουσιαστικά από τους ίδιους βουλευτές που τον ψήφισαν.
Για ένα διάστημα ήσασταν Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το τελευταίο διάστημα ακούγονται καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση από καθηγητές προς φοιτήτριες. Υπήρχαν παρόμοια περιστατικά την περίοδο που ήσασταν εσείς πρύτανης;
Προφανώς. Αλλά όπως συνέβη σε άλλους τομείς της κοινωνίας παρέμεναν καλυμμένα ως επί το πολύ. Είναι θετικό που βγήκαν στην επιφάνεια χωρίς να σημαίνει αυτό ότι δεν πρέπει να ελέγχονται οι καταγγελίες και να διασφαλίζεται το δικαίωμα των καταγγελλομένων να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Αυτό το δικαίωμα ούτε ο Θεός σκέφτηκε να το στερήσει από τους Πρωτόπλαστους. Όταν ο Αδάμ και η Εύα έφαγαν τoν απαγορευμένο καρπό, ο Θεός πριν τους καταδικάσει τους ρώτησε γιατί το έκαναν δίνοντάς τους έτσι την δυνατότητα να υποστηρίξουν τον εαυτό τους.
Ποια θεωρείτε ότι πρέπει να είναι η αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων στον χώρο των πανεπιστημίων;
Η ίδια με εκείνη που θα πρέπει να είναι σε κάθε χώρο όπου ο καταγγελλόμενος εκμεταλλεύεται την θέση εξουσίας που κατέχει.
Από πού εμπνευστήκατε το νέο σας βιβλίο «Το κορίτσι βασιλιάς, και το άδοξο τέλος του Καρτέσιου»;
Ο Καρτέσιος είναι ο πατέρας της νεότερης φιλοσοφίας και κορυφαίος μαθηματικός. Το τέλος του υπήρξε αποκαρδιωτικό. Ο κάθε άνθρωπος καλό είναι να φεύγει από την ζωή ομαλά. Όταν συμβαίνει όμως να πρόκειται για έναν άνθρωπο που ξεπερνάει τα συνήθη όρια, τότε ένας τραγικός θάνατος, σε κάνει να νιώσεις ακόμη περισσότερο την ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό ήταν το βαθύτερο κίνητρο της συγγραφής της ιλαροτραγωδίας μου «Το Κορίτσι-Βασιλιάς»: η ματαιότητα ης ανθρώπινης ύπαρξης και η αδυναμία μας να την διαχειριστούμε.
Ως συγγραφέας έχετε μια μεγάλη ποικιλία συγγραμμάτων που έχετε γράψει, από φιλοσοφία, μέχρι λογοτεχνία. Πώς προέκυψε αυτή η μετάβαση;
Δεν πρόκειται για μετάβαση. Νομίζω ότι έτσι ήμουν, και εξακολουθώ να είμαι, καμωμένος. Αυτό δεν σημαίνει ότι σηκώνομαι ένα πρωί και λέω σήμερα θα γράψω κάτι για την φιλοσοφία, κι ένα άλλο πρωί ότι θα γράψω ένα θεατρικό έργο ή ένα διήγημα. Χρειάζεται πολύς μόχθος και πολύ δουλειά. Νομίζω ότι το μείζον μερίδιο στην επιτυχία ενός συγγραφέα είναι ο μόχθος που κατέβαλε. Για να πετύχεις έλεγε ο Σοπενχάουερ απαιτούνται τρία πράγματα: πρώτον μόχθος, δεύτερον μόχθος, τρίτον μόχθος.
Στα λογοτεχνικά σας βιβλία, υπάρχουν ψήγματα φιλοσοφίας και το αντίθετο;
Θεωρώ πως ναι, υπάρχει αλληλουχία μεταξύ του φιλοσοφικού και του λογοτεχνικού έργου μου. Ξέρετε ο κοινός τόπος φιλοσοφίας και λογοτεχνίας, της τέχνης γενικότερα, είναι ότι και οι δυο δεν έχουν ως στόχο να περιγράψουν την πραγματικότητα (αυτό το κάνει η επιστήμη, και καλά μάλιστα), αλλά να ανατρέψουν την πραγματικότητα, να κάνουν τον αναγνώστη ή τον ακροατή να δει τα πράγματα αλλιώς. Απλώς μεταχειρίζονται διαφορετικά μέσα για να πετύχουν τον στόχο τους: η φιλοσοφία επιχειρήματα, και ο λογοτέχνης, ή ο καλλιτέχνης γενικότερα, εικόνες και παραστάσεις.
Υπάρχει κάποιο λογοτεχνικό είδος που θα θέλατε να ασχοληθείτε και δεν ασχοληθήκατε ακόμα, όπως για παράδειγμα ένα αστυνομικό μυθιστόρημα;
Τώρα μου βάλατε μια ιδέα που δεν είχε περάσει από το μυαλό μου: να γράψω ένα αστυνομικό μυθιστόρημα ή, έστω, αστυνομικό διήγημα. Σας ευχαριστώ!
