Από τον Καθηγητή Ρητορικής και Δημόσιου Λόγου
Πήτερ Παναγιώτης Καραγιαννάκης
Ο πολιτισμός μιας χώρας είναι πολύτιμο αγαθό, διότι αντικαθρεπτίζει τα επιτεύγματα, τις ικανότητες, τις δεξιότητες που απαρτίζει έναν λαό. Είναι η ταυτότητα μιας χώρας. Γι’αυτό θαυμάζουμε και τους αρχαίους ναούς της Ελλάδας, όπως είναι ο Παρθενώνας.
Διότι ταυτιζόμαστε μαζί με αυτήν την λαμπρή παράδοση και τον πολιτισμό της.
Περηφανευόμαστε για το τι βλέπουμε με τα μάτια μας και μας αρέσει—το πιστεύουμε αυτό που βλέπουμε. Μας αρέσει για την συμμετρία του, την αρχιτεκτονική, τη δεξιότητα και τη δημιουργικότητα που εκπέμπει το οικοδόμημα ή το άγαλμα των αρχαίων. Φανταζόμαστε έναν πραγματικό μάστορα και καλλιτέχνη με πραγματικό αξιόλογο έργο.
Με απλά λόγια ένα αρχαίο οικοδόμημα εκπέμπει αρμονία σε πολλά επίπεδα και μας εμπνέει.
Όμως υπάρχει και ένα άλλο είδος πολιτισμού που δεν βρίσκεται στα οικοδομήματα των ναών και στα αγάλματα των αρχαίων Ελλήνων. Αυτός ο άλλος πολιτισμός ονομάζεται ΗΘΟΣ.
Ήθος είναι μία μικρή ελληνική λέξη που ο μεγάλος Αριστοτέλης είχε επεξηγήσει την αξία της λέξης για την ρητορική του δημόσιου λόγου στο τρίπτυχο: Ήθος, Πάθος, Λόγος.
Πιο νομίζετε, ότι είναι το κυριότερο από τα τρία του τρίπτυχου στην επικοινωνία;
Από τα τρία το κυριότερο είναι το ήθος στην επικοινωνία. Δεν έχετε πάρα να δείτε μια συνεδρίαση στην Ελληνική Βουλή για να δείτε τι Ήθος εμπεριέχεται στον προφορικό λόγο από τους Έλληνες πολιτικούς, όταν αγορεύουν για θέματα διαφάνειας, δικαιοσύνης, και δημοκρατίας.
Αυτός είναι ο πολιτικός πολιτισμός της Κυβέρνησης, της πολιτικής και κατά επέκταση της χώρας επισήμως.
Η Ελληνική βουλή γενικά είναι ένα κράμα από έλλειψη ήθους στην επικοινωνία και του δημόσιου λόγου και βέβαια όλοι μας το αντιλαμβανόμαστε πολύ καλά.
Τώρα πάμε στα δημοτικά συμβούλια στην Κάρπαθο, όπου παρακολούθησα το ήθος της επικοινωνίας που επικρατεί κατά τις συνεδριάσεις. Αυτές οι συνεδριάσεις έχουν σαν σκοπό θέματα διαφάνειας, δικαιοσύνης, αλλά και θέματα που είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία του νησιού και των αναγκών των δημοτών.
Με μεγάλη μου λύπη αυτό που γεύτηκα από ήθος κατά τις συζητήσεις ήταν προσβολές, κατηγορίες, επιθετικότητα και ασέβεια, δηλαδή ένα κράμα από έλλειψη ήθους στην επικοινωνία και του δημόσιου λόγου.
Γιατί όμως αυτό το κατάντημα;
Αυτό το κατάντημα της επικοινωνίας που συχνά συναντάμε, προπαντός σε δημόσιες συνεδριάσεις, οφείλεται σε έλλειψη πολιτισμού στο τραπέζι των συζητήσεων και αυτή η έλλειψη πολιτισμού οφείλεται σε αίσθημα ανάγκης για επιβολή και κατάκτηση του αντιπάλου με προσβολές, στύλωση, και στρέβλωση.
Αμφιβάλετε;
Πώς αλλιώς μπορεί μία παράταξη ή ένα πολιτικό πρόσωπο να δώσει οντότητα και αξία στην παρουσία του σε μια συνεδρίαση;
Στην ουσία όμως ο γωνιαίος λίθος όλων των διαμαχών επικοινωνίας καταλήγει να είναι ένας:
• Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ
Εδώ λοιπόν επανερχόμαστε πάλι στο βασικότερο της επικοινωνίας που είναι το ΗΘΟΣ.
Τα συμφέροντα και το ήθος δεν συνάγουν.
Πώς επανέρχεται ο πολιτισμός στην επικοινωνία;
Ο πολιτισμός στην επικοινωνία επανέρχεται μέσα από πλαίσια και παραμέτρους που φέρουν τους συνομιλητές υπόλογους για το ήθος που εντάσσουν στην συζήτησή τους.
10 ερωτήσεις που βοηθούν να χαρακτηρίσεις τι ήθος ενσωματώνει στο λόγο του ο συνομιλητής σου;
1. Ποιες λέξεις χρησιμοποιεί στην επικοινωνία του; (δηλαδή φέρουν φορτίο αρνητικό η θετικό;)
2. Ποιοι είναι οι χαρακτηρισμοί που χρησιμοποιεί στην επικοινωνία του;
3. Με τι ύφος επικοινωνεί; φιλικό, επιφυλακτικό, αναγνωριστικό, καταφατικό, αυταρχικό επιθετικό, ειρωνικό, κυνικό;
4. Ποια είναι η γλώσσα του σώματός του; (εδώ το πρόσωπο και όχι μόνο το στόμα “μιλάει”)
5. Επικοινωνεί με ύφος συνεργασίας και συνεννόησης; (αυτό προπαντός σε θέματα όπου διίστανται οι απόψεις)
6. Πώς αντιδρά στη διαφωνία;
7. Σέβεται το χρόνο του συνομιλητή του;
8. Έχει την τάση να διακόπτει;
9. Επιβάλλεται και μονολογεί σαν αυταρχικός κατακτητής;
10. Ζητάει συγνώμη ή αποδέχεται πιθανές παρεξηγήσεις στην προσπάθεια επικοινωνίας;
Πρέπει να ξέρουμε, το πώς επικοινωνείς στο σπίτι σου με τους οικείους σου, δεν μπορεί να είναι το ίδιο σε τρόπο και ύφος με το πώς επικοινωνείς μέσα από το δημόσιο λόγο σου, προπαντός όταν υπηρετείς το δημόσιο καλό. Αυτός λέγεται ο πολιτισμός της επικοινωνίας.
Η ελευθερία του λόγου δεν είναι δικαίωμα για έλλειψη ήθους στην επικοινωνία!
Το δεύτερο μειώνει και αλλοιώνει το πρώτο.
Όταν οι συνομιλητές δεν έχουν πολιτισμό στην επικοινωνία τους, τότε διδάσκεται και κατόπιν επιβάλλεται με κανόνες διόρθωσης. Όλοι στο τραπέζι της συζήτησης και της επικοινωνίας ευθυγραμμίζονται για το κοινό καλό και όχι για το προσωπικό τους συμφέρον.
Αυτό ονομάζεται πολιτισμός στην επικοινωνία.
Εξάλλου το είπε και ο αξεπέραστος Αριστοτέλης με τον δικό του τρόπο:
“Δια μέσου της πειθαρχίας η ελευθερία.”
Αυτό ισχύει και στην καλή επικοινωνία!
2.6.2024
Καρπαθιακα Νέα
