Η πλατεία των διοικητηρίων, του Επαρχείου, όπως είναι γνωστή ή πλατεία Ελευθερίας, όπως ονομάστηκε τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται και πάλι στην επικαιρότητα, αφού η τοπική κοινότητα Πηγαδίων αποφάσισε και ζητά από τον Δήμο Καρπάθου την μεταφορά του μνημείου πεσόντων Καρπαθίων στην αρχική θέση του ενώ παράλληλα ο χώρος να γίνει χώρος πρασίνου, παιδική χαρά και χώρος πολλαπλών χρήσεων.
Επιχειρώντας μια αναδρομή στην ιστορία της πλατείας στεκόμαστε στην αναφορά του ιστορικού Μανώλη Κασσώτη, στο βιβλίο του «Αναπολώντας τα παλιά Πηγάδια με τα μάτια ενός παιδιού». Εκεί ο κ. Κασσώτης γράφει “… οι κατακτητές δεν παρέλειψαν να φροντίσουν με επιμέλεια και τον γύρω χώρο, να τον κάνουν να ξεχωρίζει κι έτσι έφτασαν να τον μνημονεύουν οι παλαιότεροι. Προς τη μεριά της θάλασσας φύτεψαν θαλασσόδεντρα, διάφορα καλλωπιστικά και αναρριχητικά φυτά, ενώ στα Νότια της μπροστινής πλατείας, διαμόρφωσαν έναν όμορφο ανθόκηπο, στον οποίο είχαν πρόσβαση μόνο οι Ιταλοί με τις οικογένειες τους”.
Τα οικόπεδα του διοικητηρίου και του ανθόκηπου αγοράστηκαν από την Χατζηνούλα Κοντού και τον Γιάννη Ζαβόλα, ο οποίος σε κείνη τη θέση είχε τον ανεμόμυλο του. Σε αυτό το κτήριο εγκαταστάθηκαν οι Γερμανοί και λίγο αργότερα ο Άγγλος στρατιωτικός διοικητής Pam Pay.
Σημαντική ημερομηνία για τον χώρο είναι ο Οκτώβρης του 1957, όταν στο προαύλιο τοποθετήθηκε το μνημείο ηρώων Καρπαθίων, μια δημιουργία από τον Δωδεκανήσιο γλύπτη Λάζαρο Τηλιακό. Το έργο αυτό ήταν μια προσφορά της ΚΕΠΑ Αμερικής, στο οποίο αναφέρονται 24 Καρπάθιοι αγωνιστές.
Πρόκειται για ένα σπουδαίο μνημείο, που σίγουρα χρειάζεται γενναία τροποποίηση, αφού υπάρχουν τουλάχιστον ακόμη 40 ονόματα ηρώων που θα έπρεπε να αναφερθούν και για έναν ανεξήγητο λόγο κανείς από τους εκλεγμένους δε δείχνει να ενδιαφέρεται για το θέμα.
Μάλιστα ο ερευνητής κ. Γιώργος Ν. Τσαμπανάκης έχει πραγματοποιήσει ενδελεχή έρευνα για το θέμα, την οποία έχει παρουσιάσει και μέχρι σήμερα δεν υπήρξαν διαφωνίες. Είναι λοιπόν άξιο απορίας το γιατί δεν διορθώνονται τα ονόματα των αγωνιστών Καρπαθίων πάνω στο μνημείο! Γιατί η ιστορία των αγωνιστών Καρπάθιων παραμένει αφώτιστη;
Όπως καταγράφει ο κ. Μανώλης Κασσώτης, μετά την ενσωμάτωση ο Δήμος Καρπάθου εμπιστεύτηκε τη φροντίδα του ανθόκηπου στο δημοτικό σχολείο Πηγαδίων. Λίγα χρόνια αργότερα αποφάσισαν να τον μετατρέψουν σε παιδική χαρά, από μέσα πέρασε ένας δρόμος, ενώ σχηματίστηκαν και κάποια οικόπεδα.
Έτσι φτάσαμε στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, τότε ο χώρος έξω από το πρώην ιταλικό διοικητήριο άλλαξε μορφή. Δημιουργήθηκε μια πλατεία. Ο συγγραφέας Αντρέας Μακρής ήταν από εκείνους που διαφώνησαν με το νέο σχέδιο, έγραφε λοιπόν για την εξέλιξη της περιοχής:
«…Σε πόλη κεκαρμένη από πράσινο, αθεόφοβα «εν μια νυκτί», αφάνισαν τα ¾ του Ανθόκηπου από συστάδες καλλωπιστικούς θάμνους, όπως ιβίσκους, μπουκαμβίλιες, πικροδάφνες και δένδρα από πεύκα, κυπαρίσσια, ευκαλύπτους φυτεμένα όλα πριν ογδόντα τέσσερα χρόνια κατά την ιταλική περίοδο, επεκτείνοντας εις βάρος του Ανθόκηπου την ήδη ευρύχωρη για τα πληθυσμιακά δεδομένα της Καρπάθου πλατεία, για να μας προκύψει τώρα ολάκερη πλατεία…Κλαυθμώνος».
Το ιστορικό κτήριο και η πλατεία είναι σύμβολο για όλη την Κάρπαθο, θυμίζει τους περαστικούς κατακτητές και τους πολέμους τους, ωστόσο εμείς με θλίψη καταφεύγουμε στην άποψη του Μανώλη Κασσώτη:
«Πολλές φορές αποφεύγω να περάσω από το Διοικητήριο και την πλατεία. Πονώ και μέσα μου κλαίω όταν θυμάμαι πως μας τα άφησαν οι Ιταλοί και πως τα καταντήσαμε. Ευτυχώς που τα τελευταία χρόνια το δυτικό συγκρότημα (του κτηρίου) μετατράπηκε σε μουσείο και οι επόμενες γενιές θα έχουν κάτι να βλέπουν από την ιστορική πορεία του νησιού μας».
Ακολουθεί η απόφαση της τοπικής κοινότητας Καρπάθου:
φωτογραφία αρχείου Δημήτρης Γεργατσούλης
