Στις 16 Ιανουαρίου 2023 το απόγευμα, μετά την ακολουθία του Εσπερινού, κόπηκε η πίτα της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Βασσών. Στην φωτογραφία διακρίνονται οι Αρχιμανδρίτες Καλλίνικος Μαυρολέων, Αμβρόσιος Μαναρουλάς, ο Οικονόμος π.Δημητριος Σκαρβελάκης , και οι Πρεσβύτεροι Στυλιανός Φασούλας και Μιχαήλ Φράγκος .
Ωστόσο πόσο καλά γνωρίζουμε την ιδιαίτερη και σημαντική για την Κάρπαθο Μονή Βασσών; Αρχικά να αναφέρουμε ότι Σταυροπηγιακή (ή πατριαρχική) καλείται η μονή που υπάγεται απευθείας σε Πατριαρχείο ή Σύνοδο (συνήθως το Οικουμενικό Πατριαρχείο) και όχι στην τοπική Αρχιεπισκοπή.
Ἡ Μονή Βασσών εἶναι Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή καί ὑπάγεται ἀπευθείας στό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο. Οἱ πρῶτες πληροφορίες πού σώζονται γιά τήν ἱστορία τῆς Μονῆς ἀνάγονται στήν ἐποχή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη Κυρίλλου Λουκάρεως (1572-1638), τοῦ Πατριάρχη πού ἀγάπησε πολύ καί προώθησε τά ἑλληνικά γράμματα. Τά προνόμια τῆς Μονῆς ἀνανεώθηκαν μέ σιγίλλια ἀπό τούς Οἰκουμενικούς Πατριάρχες Κοσμᾶ (1714), Κωνσταντίνο (1832) καί Δημήτριο (1983).
Ἀπό τά παλαιά κτίσματα τῆς Μονῆς σώζεται μόνο τό Καθολικό. Εἶναι Ναός βυζαντινός, σταυροειδής μέ τροῦλλο. Ἀναγέρθηκε τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1857 ἀπό τόν τότε Ἡγούμενο Νεκτάριο τόν Νισύριο, μέ δική του δαπάνη καί ἀρχιτέκτονα τόν Ἐμμανουήλ Δ. Μηνᾶ, ἀπό τίς Πυλές, ὅπως ἀναφέρεται στήν κτητορική ἐπιγραφή πού σώζεται στό ἀνώφλι τῆς εἰσόδου τοῦ Καθολικοῦ.
Σώζονται ἀκόμη κι ἄλλες δυό μικρές εἰκόνες τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, μία στό προσκυνητάρι τοῦ Καθολικοῦ καί ἄλλη μία μέ ἀσημένιο ἔνδυμα. Γύρω ἀπό τό Καθολικό καί σέ σχῆμα Π ὑπῆρχαν τά κελλιά τῶν Μοναχῶν καί διάφοροι βοηθητικά κτίρια, πού δέ σώζονται σήμερα. Ὑπῆρχαν ἀκόμη καί κελλιά γιά τούς προσκυνητές ἀπό τά γύρω χωριά, πού ἔμεναν ἐκεῖ τίς μέρες τῆς πανηγύρεως τῆς Μονῆς, ὁ ξενώνας, τό ἐλαιοτριβεῖο, ὁ σταῦλος καί οἱ ἀποθῆκες. Τό 1953 γκρεμίστηκαν ὅσα εἶχαν ἀπομείνει καί κτίσθηκε κτίριο, ὅπου λειτουργοῦσε ὀρφανοτροφεῖο καί γηροκομεῖο.
Πίσω ἀπό τό ἱερό τοῦ Καθολικοῦ βρίσκεται καλλιμάρμαρος τάφος μέ τά ὀστά τῶν ἀοιδίμων Μητροπολιτῶν Καρπάθου καί Κάσου Εὐγενίου Μαστοράκη (1908-1912) καί Γερμανοῦ (1912-1940). Ἡ Μονή γίνεται διαχρονικά ἕνας τόπος ὅπου ἀνθίζει ἡ Ὀρθοδοξία, ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ, ἡ ἄσκηση, ἡ ἀρετή, ἡ ἐν Χριστῷ ζωή, ἀλλά καί καρποφοροῦν τά γράμματα, ἡ ἐκπαίδευση, οἱ τέχνες, ἡ κοινωνική προσφορά. Κατά τούς χρόνους τῆς δουλείας ἡ Μονή ὑπῆρξε πνευματικός φάρος τοῦ Γένους.
Οἱ μαθητές φιλοξενοῦνταν γιά τρία χρόνια στά κελλιά τῆς Μονῆς καί προσφωνοῦνταν «Διάκοι». Οἱ ἀπόφοιτοι αὐτῆς τῆς Σχολῆς διακρίνονταν γιά τή μόρφωσή τους, διηύθυναν τά κοινά, εἶχαν μεγάλη ἐπιρροή σέ κοινωνικά καί διοικητικά θέματα, γίνονταν μετέπειτα δάσκαλοι καί ἱερεῖς, προύχοντες, προεστοί καί δημογέροντες. Ἀπό τό 1832 -1976 οἱ ἑκάστοτε Μητροπολίτες Καρπάθου (Μεθόδιος, Νικηφόρος, Ἰγνάτιος, Γεράσιμος, Νεῖλος, Σωφρόνιος, Ἀγαθάγγελος, Εὐγένιος καί Γερμανός), ὡς ἐκπρόσωποι τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, φροντίζουν τή Μονή, δείχνουν ἐνδιαφέρον γιά τήν ἀνάπτυξη, ὀργάνωση καί ἀξιοποίηση τῆς Μονῆς.
Κατά τήν ἀρχιερατεία τοῦ Μητροπολίτη Ἀποστόλου (1950-1974) ἀναγείρονται στή Μονή Εὐαγῆ ἱδρύματα (Ὀρφανοτροφεῖο –Γηροκομεῖο –στέγη ἀπόρου γυμνασιόπαιδος κ.ἄ), πραγματοποιοῦνται στούς χώρους τῆς Μονῆς συγκεντρώσεις κατηχητικῶν Σχολείων καί Χριστιανικῶν Ὁμίλων καί πληθώρα ἄλλων ἐκδηλώσεων. Τό 1974 τή διοίκηση καί διαχείριση τῆς Μονῆς ἀναλαμβάνει ὁ νέος Μητροπολίτης Καρπάθου καί Κάσου Γεώργιος. Ἐπί Μητροπολίτου Καρπάθου καί Κάσου Νεκταρίου στή Μονή λειτουργεῖ μέσο τριτάξιο ἐκκλησιαστικό Γυμνάσιο (1981-1983). Τό 1983 ἀρχίζει μιά νέα περίοδος ἀναζωογόνησης τῆς Μονῆς. Ἕνας νέος φάρος ἐλπίδας ἀνάβει στήν Κάρπαθο!
Ὡς νέος Μητροπολίτης Καρπάθου καί Κάσου ἐκλέγεται ὁ κ. Ἀμβρόσιος Λαυριώτης -Παναγιωτίδης, ὁρίζεται Πατριαρχικός Ἔξαρχος τῆς Μονῆς ἀπό τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη Δημήτριο, ἀξιοποιεῖ τήν περιουσία της, συντηρεῖ τό Καθολικό καί τά σωζόμενα κτήρια, φυτεύει δέντρα, φροντίζει τήν ἀνανέωση τῶν προνομίων τῆς Μονῆς, βάζει τά θεμέλια γιά νά ζωντανέψει καί πάλι ἡ Μονή.
Τό 1985 κείρει Μοναχό (μετά ἀπό 75 χρόνια ἀπό τό θάνατο τοῦ τελευταίου Μοναχοῦ καί Ἡγουμένου Νεκταρίου) τόν Ἀρχιμανδρίτη Ναθαναήλ Διακοπαναγιώτη, τόν Κῶο, στόν ὁποῖο καί ἀναθέτει τήν ἐπίβλεψη τῆς Μονῆς. Ὁ π.Ναθαναήλ προέβη σέ ἀνακαίνιση ἐκ βάθρων τοῦ Καθολικοῦ, ἀποκατέστησε τό ἱερό Βῆμα στήν ἀρχική του θέση, ἀπεκάλυψε τό βοτσαλωτό δάπεδο, πού εἶχε καλυφθεῖ μέ πλακάκια, στερέωσε τήν τοιχοποιία, κατασκεύασε νέο τέμπλο, καλλώπισε τούς περιβάλλοντες χώρους, ἔκτισε τό κτίριο τοῦ Ἀρσανᾶ τῆς Μονῆς στή θέση Σικέλαος τῶν Πυλῶν, ἑτοίμασε κονάκι τῆς Μονῆς στήν πόλη τῆς Καρπάθου, σέ διαμέρισμα πού παραχώρησε εὐγενικά καί δωρεάν ὁ Δικηγόρος κ.Μηνάς Οἰκονομίδης, στή μνήμη τοῦ πατέρα του Σοφοκλῆ, θεμελίωσε καί ἀνήγειρε τή νέα Τράπεζα – αἴθουσα ἐκδηλώσεων τῆς Μονῆς.
Στίς 5 Νοεμβρίου 2003 ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαῖος καί ἡ περί Αὐτόν ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος ἀποκαθιστᾶ καί διορίζει ὡς Κανονικόν Ἡγούμενον τόν Ἀρχιμανδρίτη Ναθαναήλ Διακοπαναγιώτη, ὁ ὁποῖος καί στίς 7 Φεβρουαρίου 2005 ἐνθρονίζεται ἀπό τόν Σεβ. Καρπάθου κ.Ἀμβρόσιο, ἐνῶ συνεχίζει τό ἀνακαινιστικό του ἔργο, μέχρι τίς 23 Φεβρουαρίου 2009, ὁπότε καί ἐκλέγεται Μητροπολίτης Κώου καί Νισύρου.
Τή διαχείριση τῆς Μονῆς ἀναλαμβάνει προσωρινῶς ὁ Ἀρχιμ.Καλλίνικος Μαυρολέων, ὁ ὁποῖος καί στίς 16 Ἰανουαρίου 2010, μέ Πατριαρχική καί Συνοδική Ἀπόφαση διορίζεται καί στίς 30 Μαΐου 2010 ἐνθρονίζεται ἀπό τόν Σεβ. Καρπάθου κ.Ἀμβρόσιο ὡς νέος κανονικός Ἡγούμενος. Ἀρχιμ. Καλλίνικος Μαυρολέων.
18.1.2023
Καρπαθιακά Νέα
