ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Η 8η ΜΑΪΟΥ ΤΟΥ 1945
Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΟΥ Ν.Α. ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΤΗ ΣΥΜΗ
Κείμενο-Αφήγηση: Γιάννη Μ. Βολονάκη
Η 8η Μαΐου του 1945 θεωρείται σαν ημέρα λήξης του 68μηνου Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (άρχισε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1939), που προκάλεσε στην ανθρωπότητα τρομερές υλικές καταστροφές, καθυστέρηση σε όλους τους τομείς των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και προπάντων θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
Στις 29 Απριλίου του 1945, ο Αδόλφος Χίτλερ, ο Φύρερ, αυτοκτόνησε, αφού διόρισε διάδοχό του τον αρχιναύαρχο Νταίνις, με μία Γερμανία που έπνεε τα λοίσθια από πάσης απόψεως.
Όμως ο γερμανικός στρατός έξω από τη Γερμανία παρέμενε ακόμα ισχυρός. Υπό σκληρή κατοχή ήταν η Δανία, η Νορβηγία, μέρος της Ολλανδίας, πολλές περιοχές της Γαλλίας, τα βόρεια των Βαλκανίων, μέρος της Αυστρίας, η Τσεχοσλοβακία κ.α. Όπως γράφει στην ιστορία του ο Raihmon Kartie «η Γερμανία διατηρούσε κατακτήσεις τόσο απομακρυσμένες, όσο η Ρόδος και η Κρήτη και συνεχίζει πως, τρία εκατομμύρια στρατιώτες Γερμανοί βρίσκονταν ακόμα υπό τα όπλα, από το Βόρειο Ακρωτήριο ως το Αιγαίο Πέλαγος, ενώ την ίδια στιγμή, όπως τονίζει, το Γ΄ Ράιχ ήταν χαμένο».
Η Γερμανία αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων, να συμφωνήσει απλά στην άνευ όρων παράδοση ολόκληρου του γερμανικού στρατού με τη συνθηκολόγηση της Ρέιμς στις 7 Μαΐου του 1945. Εν τω μεταξύ την αρχηγεία του γερμανικού στρατού είχε αναλάβει ο στρατάρχης Κάιτελ, ο οποίος στις 9 Μαΐου και με τρόπο προκλητικό, παρουσιάστηκε στη συνεδρίαση, την τελική, του Κάρλχορστ, όπου απλά αναγνωρίστηκε και υπεγράφη η συμφωνηθείσα στη Ρέιμς παράδοση της Γερμανίας, που ήταν όχι μόνο ηττημένη, αλλά είχε χάσει κάθε πολιτική ύπαρξη και μάλιστα κάθε είδους νομική υπόσταση.
Εκμηδενισμένη έπεσε στα χέρια των συμμάχων, σωστό πτώμα. Σημειωτέον ότι η συμφωνία ετέθη σε ισχύ από την 23ην ώραν και 1 λεπτό της 8ης Μαΐου του 1945.
Την ίδια τούτη μέρα, 8η Μαΐου του 1945, ο Γερμανός στρατηγός Oto Wagener, υπέγραψε τη Σύμη την παράδοση της Δωδεκανήσου στους συμμάχους. Η Σύμη είχε τη μεγάλη τιμή και χαρά να αναγγείλει πρώτη στα αδελφά της νησιά τον ερχομό της επί αιώνες αναμενόμενης λευτεριάς.
Οι στίχοι που είναι χαραγμένοι στο μνημείο της 8ης Μαίου, στο Γιαλό της Σύμης, στοίχοι του φιλολόγου και λογοτέχνη Φώτη Βαρέλη, το μαρτυρούν.
Σήμερα κρυφομίλησε η λευτεριά με μένα, πάψετε 12νησα νάστε συλλογισμένα.
Η επέτειος αυτή γιορτάζεται στη Σύμη κάθε χρόνο με την πρέπουσα τιμή και παρουσία.
Είναι αναγκαία μια σύντομη ιστορική για τη Δωδεκάνησο αναδρομή, καθώς και μια απλή αναφορά στην κατάσταση που επικρατούσε τις παραμονές της 8ης Μαΐου του 1945 στη Σύμη.
Η ιστορία της Δωδεκανήσου για πολλούς αιώνες συνέχισε αμείλικτη το δρόμο της. Επιδρομές πολλών κατακτητών σημάδεψαν την πορεία των νησιών. Το 1306 οι Σταυροφόροι και από το 1523 οι Τούρκοι κατέλαβαν τα Δωδεκάνησα και είναι γνωστά τα δεινά που υπέστησαν οι πρόγονοι μας. Στις 5 Μαΐου του 1912 κατέλαβαν τα νησιά οι Ιταλοί και το 1943 οι Γερμανοί.
Οι Ιταλοί στην αρχή αόριστα και πολύ διπλωματικά υπεσχέθησαν τη λευτεριά μας, όμως σιγά – σιγά και ύπουλα επιχείρησαν να εξιταλίσουν το λαό. Με την επικράτηση του Μουσολίνι το 1922 και ιδίως με τη στρατιωτική διοίκηση του δολοπλόκου και υστερικού Ντε Βέκκι, η κατάσταση για τους Δωδεκανήσιους έγινε άκρως αφόρητη. Απαγορεύτηκε η διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας στα σχολεία, δίδασκαν μόνο την ιταλική, εξανάγκαζαν τον κόσμο να ντυθούν φασίστες, εμπόδιζαν τις θρησκεύτηκες εκδηλώσεις, στέριωσε για καλά η τρομοκρατία, η φαλκίδευση της ελευθερίας, το κράτος του τρόμου και της καταπίεσης.
΄Αμεση υπήρξε η αντίδραση του λαού και δυναμική. Γνωστή η εξέγερση του Πάσχα του 1919 και τα αποτελέσματά της.
Στη διάρκεια του έπους του 1940 οι κατακτητές σκλήρυναν πιο πολύ τη στάση τους. Οι Δωδεκανήσιοι πολέμησαν με κάθε τρόπο τον Ιταλό εισβολέα και αργότερα τον Γερμανό. Κατετάγησαν εθελοντές στον ελληνικό στρατό, στον ένδοξο Ιερό Λόχο, στο Σύνταγμα Δωδεκανησίων Εθελοντών, του οποίου οργανωτής ήταν ο Συμιακός αξιωματικός Μάρκος Κλαδάκης. Πολέμησαν στην αντίσταση παντού στο Αιγαίο, στο Ρίμινι, στο Ελ Αλαμέιν και ήταν πολλοί οι νεκροί.
Με την ανακωχή των Ιταλών με τους συμμάχους, στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943, άρχισε η γερμανική κατοχή. Πολλοί πολίτες εκτελέστηκαν για τις δραστηριότητές τους και ο λαός υπέφερε πολύ.
Οι Γερμανοί βομβάρδισαν ανηλεώς για 18 ημέρες τη Σύμη.
Τα αποτελέσματα, θάνατος και καταστροφή. Οι Γερμανοί έφυγαν τελικά από τη Σύμη στις 25 Σεπτεμβρίου του 1944. Η επόμενη ημέρα είναι η πρώτη ημέρα λευτεριάς των Συμιακών, που έξαλλοι γιόρταζαν με δάκρυα χαράς.
Αμέσως ήλθαν στη Σύμη στρατιωτικές συμμαχικές δυνάμεις με διοικητή τον ΄Αγγλο Ταξίαρχο Moffat. Ήσαν ΄Αγγλοι, Νεοζηλανδοί, η 281η ινδική δύναμη και ο Ιερός Λόχος, 800 εύψυχοι και εύσωμοι ήρωες άνδρες υπό τον συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε. Υπήρχαν πολλά αποβατικά και μεταγωγικά, επίσης αυτοκίνητα του στρατού, βαρέα όπλα, κ.α.
Την 8η Μαΐου του 1945 μια Γερμανική ακταιωρός, χωρίς οπλισμό, έφερε από τη Ρόδο τον Γερμανό στρατηγό Otto Wagener, ο οποίος επιβιβάστηκε σε αγγλικό πλοίοM.L. κοντά στο ακρωτήρι Αλωπός των Μικρασιατικών ακτών και συνοδεία του ελληνικού αντιτορπιλικού «Κρήτη», ήλθε στη Σύμη και αποβιβάστηκε στην τότε ξύλινη αποβάθρα, κοντά στο «Ρολόι», ενώ τμήμα ΄Αγγλων στρατιωτών του απέδωκε τιμές. Τον υποδέχτηκε εκεί ο ΄Αγγλος συνταγματάρχης Acland, με τον υπασπιστή του και πεζοί, μπροστά ο Wagener και ο Acland και πίσω οι υπασπιστές τους, αμίλητοι και βιαστικοί, έφθασαν στο κτίριο και στο δεύτερο όροφό του, που επί Ιταλικής κατοχής ήταν Ειρηνοδικείο, υπεγράφη το πρωτόκολλο παράδοσης της Δωδεκανήσου στους συμμάχους. Παρόντες και ο ΄Αγγλος Ταξίαρχος Moffat, ο ΄Αγγλος συνταγματάρχης Baird, Γάλλος πλοίαρχος Legge και βέβαια ο διοικητής των Ιερολοχιτών Χριστόδουλος Τσιγάντε.
Το υπογραφέν πρωτόκολλο παράδοσης είχε συνταχθεί σε μυστική συνάντηση συμμάχων και Γερμανών από την προηγούμενη ημέρα, ίσως σε κάποια Μικρασιατική ακτή.
Μετά την υπογραφή ο Γερμανός στρατηγός παρέδωσε το πιστόλι του στον ΄Αγγλο Ταξίαρχο Moffat και τότε ο Moffat το έδωσε στον Τσιγάντε, λέγοντας πως: «αυτό το τρόπαιο ανήκει σε εσάς και στον Ιερό Λόχο». Τότε ο Wagener συμφώνησε λέγοντας ένα JA, δηλαδή ναι. Λέγεται μάλιστα ότι ήθελε η παράδοση να γίνει στους Έλληνες, όμως δεν δέχτηκαν οι ΄Αγγλοι.
Στη συνέχεια αμίλητος έφυγε για τη Ρόδο, ενώ οι Συμιακοί γιόρτασαν έξαλλοι το γεγονός.
Την επομένη ημέρα, 9η Μαΐου, η στρατιωτική δύναμη της Σύμης, άνδρες και πλοία, έφυγαν για τη Ρόδο και έτσι άρχισε η λεγόμενη Αγγλοκρατία της Δωδεκανήσου, γιατί οι ΄Αγγλοι προσπαθούσαν, ανεπιτυχώς βέβαια, να κάνουν τη Δωδεκάνησο επαρχία της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Αγώνες ξανά, συλλαλητήρια, διπλωματία. Στις 31 Μαρτίου του 1947 υπεγράφη το Πρωτόκολλο Παράδοσης των νησιών από τους ΄Αγγλους στην Ελλάδα και στις 7 Μαρτίου 1948 έγινε τυπικά και τελετουργικά η Ενσωμάτωση, όπως λέγεται, με τη μητέρα Ελλάδα.
Ο λαός της Δωδεκανήσου, μετά από τόσους αιώνες πικρής δουλείας και διωγμών, βρήκε τη λευτεριά. Οι νησιώτες έγραψαν μια θαυμαστή ιστορία, μένοντας ακραιφνείς Έλληνες με τη γλώσσα, τη θρησκεία και τα ιδανικά τους άθικτα. Σαν θαύμα ιστορικό μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει αυτό το γεγονός, σαν μεγαλούργημα του ανθρώπινου φρονήματος, σαν αποτέλεσμα μιας απλής, αλλά υπέροχης πνευματικότητας, πούταν παντρεμένη με την τόλμη, την ανδρεία και το πύρωμα της ψυχής.
Ρόδος: 7/5/2006
Γιάννης Μ. Βολονάκης
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα. : Γεννήθηκε στη Σύμη της Δωδεκανήσου το 1938. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στη Σύμη, σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και υπηρέτησε μαζί με τη σύζυγό του, Μαρία Ζεστού, καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, σε σχολεία Μ.Ε. και στη Στεριανή Ελλάδα, μα πιο πολλά χρόνια στη Ρόδο. Λατρεύει το αληθινό και το ωραίο. Είναι λίγο ζωγράφος και ποιητής. ΄Εχει πολλά που του δίνουν χαρά στη ζωή, μα πιο πολύ θέλει να δίνει αγάπη και να παίρνει. Μιχάλης και Ευαγγελία τα δυο του παιδιά. Τώρα κι αυτός κι η γυναίκα του συνταξιούχοι, ζουν στη Σύμη
(εφημερ. ΠΡΟΟΔΟΣ)
πηγή www.0symi.gr
