γράφει ο Νικόλας Γαβαλάς“
Λέγεται ότι ο Μέγας Βασιλιάς της Περσίας, ο Ξέρξης, έφαγε για πρώτη φορά σύκα τα οποία του πρόσφερε δώρο κάποιος φίλος του από την Ελλάδα. Τόσο πολύ ενθουσιάστηκε από τη γλύκα τους ώστε, αφού καταβρόχθισε το καλάθι σχεδόν, ερώτησε ποια χώρα παράγει τον εξαίρετο αυτό καρπό.
-Η Ελλάδα! του είπανε.-Η Ελλάδα;
Μα τότε πρέπει εξάπαντος να την κατακτήσω!Τον νικήσαμε σκληρά και τελειωτικά στη Σαλαμίνα, και από τότε όταν άκουγε ο Ξέρξης για την Ελλάδα και τα σύκα της, τον έπιανε αλλεργία!”
Για μας σήμερα, ο Ιούλιος είναι ο κεντρικός μήνας του καλοκαιριού και της «σεζόν» του τουρισμού. Πριν από κάποια χρόνια όμως, ο Ιούλιος με τους Άγιους Μάρτυρες, και τον Θεραπευτή τον Παντελεήμονα, ήταν ορόσημο στη γεωργική μας παράδοση. Στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα και συγκεκριμένα στην εορτή της Αγίας Μαρίνας ο λαός μας βρισκόταν μπροστά σε ποσότητες φρούτων της εποχής και συγκεκριμένα ενώπιον των εύγευστων σύκων…η τοπική, λαϊκή αναφορά λέει:
“Της Αγίας Μαρίνας σύκο και τ’ Αϊ Λιά σταφύλι»
Τότε οι συκιές στον τόπο μας αφθονούσαν με μια μοναδική νοστιμιά. Στο νησί μας υπάρχουν διάφορα είδη όπως, τα βασιλόσυκα, Ποταμόσυκα, Κοκκινόσυκα-Αντελόνικα, Αβουρκούνες (που γίνονταν πρώιμα) κα.
….τις παραμονές λοιπόν της Αγιάς Μαρίνας, η Γιαγιά μου η Μαριγώ έβγαινε με πανάκι και λάδωνε ορισμένα μεγάλα σύκα για να ωριμάσουν πιο γρήγορα. Τα μικρότερα, τα λεγόμενα λιθάρια τα άφηνε να γίνουν χωρίς βοήθεια. Με το λάδωμα, ήταν σίγουρο ότι της Αγιάς Μαρίνας θα τρώγαμε πρωτόσυκα!
Άκουγα λοιπόν ιστορίες της Γιαγιάς για τον Πάππου που μάζευε τα άνυδρα σύκα από την σπηλιά του μικρού-Καβαλαρικού μας, και τα έβαζε σε κοφίνια, και με συκόφυλλα ξεχώριζε την κάθε στρώση. Στο τέλος έραβε το άνοιγμα με πανί και τα έστελναν με το καΐκι στον Φίλιππο τον Σιφναίο στον Πειραιά για πούλημα η ξύδι…..και για τον πατέρα της, τον προπάππου μου, τον Γιάννη τον Καραγιάννη (Αναγνωστόπουλο) 45 χρονών, που καλοκαιριάτικα όργωνε στη Λάγγερη για να φυτέψει «έψιμα» λαχανικά, και το μεσημέρι, ιδρωμένος, κοιμήθηκε κάτω από μια μεγάλη συκιά και πούντιασε με μοιραίο τέλος.
Επίσης μου έλεγε για τους Ιταλούς με την κατοχή, που έμπαιναν στο αμπέλι μας στην Αγι’ Ανάργυροι και ξάπλωναν κάτω από τις συκιές και δεν άφηναν ούτε λιθαράκι επάνω…….ή πάλι για τον Πάππου μου τον Νικόλα που κατέβαινε στο χωριό από την Αγι’ Ανάργυροι και μοίραζε σε γειτονιά και συγγενείς τους καρπούς της κληρονομιάς του, για να σχωρνάνε…….
Καθώς προχωρούσαν οι μέρες και ωρίμαζαν τα σύκα, τα τελευταία που έμειναν «κουνάλιαζαν», μαλάκωναν. Τότε μαζεύαμε Αγουδούρες που έβγαιναν συνήθως κοντά στις συκιές και τα στρώναμε στην ταράτσα του σπιτακιού. «Ζουλάγμε» τα κοναλιαμένα σύκα, και τα βάζαμε μετά στις απλωμένες αγουδούρες να λιαστούν.
Τα Αγούδουρα δεν άφηναν τα σύκα να ακουμπήσουν κάτω και να πλακωθούν και επίσης έπαιρναν αέρα και ήλιο πιο εύκολα. Λιάζονταν για περίπου 10-12 μέρες, ανάλογα, και μετά τα «σαμώναμε» (με σουσάμι) και τα ψήναμε σαμωμένα ή και γερά σε λαμαρίνα με δαφνόφυλλα, για μεζέ τον χειμώνα. Ομολογώ ότι η μυρωδιά αυτή, που γέμιζε όλο το σπίτι, θα μου μείνει για πάντα!
Μετά από το απογευματινό μου μπάνιο, καθόμουν στην προς ανατολάς βεραντούλα με την Γιαγιά και μου καθάριζε γλυκύτατα συκαλάκια, δίνοντας μου το μισό-κομμένο επάνω στο μικρο μαχαίρι. Η γεύση του σύκου—με παρέα την Γιαγιά και τις ιστορίες της, ήταν ο,τι καλύτερο μετά από το θαλασσινό μπάνιο και βάλσαμο για την νεανική μου ψυχή…….πολλές φορές σκέφτομαι και νοσταλγώ αυτές τις ξέγνοιαστες, απλές στιγμές!
“Της Αγιάς Μαρίνας σύκο και τ’ Αϊ Λιά σταφύλι» λοιπόν, δυο αχώριστα πράγματα—ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ και ΣΥΚΟ– ….Σε ορισμένες εξοχές ακόμη μαζεύουν και σαμώνουν, αλλά γενικότερα είναι μια κίνηση νοικοκυροσύνης που ανήκει, μαζί με τόσα άλλα, σε περασμένες εποχές……..
-Χρόνια Πολλά για της Αγιάς Μαρίνας και με το καλό τα σύκα!
–Ν. Μ. Γαβαλάς’Αγιοι Ανάργυροι Νάουσα16 Ιουλίου, 2022Παραμονή Αγ. Μαρίνας
