γράφει ο Μιχάλης Χανιώτης
Ας πούμε λοιπόν και μερικά “επιγραμματικά” για το Οθείτικο Πιπέρι, όπως το μάθαμε από τους παλιότερους κι όπως το ζήσαμε!
Α) Το τραπέζι της τελευταίας αποκριάς το έκανε στο σπίτι του ο Σούπασης ή Πρωτόγερος ή Δήμαρχος (επί Ιταλόκρατίας).
Τα κρέατα, σιτάκες δρίλλες κλπ του τα προμήθευαν γεωργοί και κτηνοτρόφοι των οποίων τις διαφορές είχε αρμοδιότητα να κρίνει και να δικάζει …όλο το χωριό ήταν καλεσμένο (πλήν ,μερικές φορές, των ακραίων αυτοδιοικητικών αντιπάλων του!)
Β)το γλέντι ολονύκτιο συνεχιζόταν τη καθαροδευτέρα με θέματα γύρω από την παρέα, ευχές για τη σαρακοστή κλπ, και με κορύφωση, σοβαρότητα και ιδιαίτερη συγκίνηση την ώρα της έμμετρης “μνημόνευσης” των εκλιπόντων, ιδιαιτέρως εκείνων πού η απουσία τους από τα αποκριάτικα δρώμενα ήταν αισθητή και βαρύνουσα
*της λύπης ,της οδύνης και της μνημοσύνης
Γ)Ο θίασος με τον Καδή, τους ζαπιέδες, τους γέρους και τις γριές , τις κόρες, τον εβραίο πραματευτή, τον κομπογιαννίτη γιατρό τον σπετσιέρη(φαρμακοποιό) ,τον αράπη ,το κουδουνά κλπ, με προπορευόμενο ξεσαμάρωτο γαϊδούρι καβαλικεμένο ανάποδα από “κωδονοκρούστη” αναβάτη κατέφθανε για να αναμειχθεί με την σοβαρή παρέα ,οι “κόρες” προκαλούσαν τους συνδαιτημόνες ,η δε ανταπόκριση των εις τα πειράγματα προκαλούσε την επέμβαση των ζαπιέδων οι οποίοι τους κυνηγούσαν και τους οδηγούσαν ενώπιον του Καδή δια τα περαιτέρω…οι διάλογοι του δικαστηρίου ήταν χαρακτηριστικοί πιπεράτοι και ευτράπελοι. Η καταδίκη αναπόφευκτη.!
Δ)Καδής ορίζονταν πάντοτε πρόσωπο σοβαρό πού ενέπνεε σεβασμό και εκτίμηση.
Ε)δεν συμμετείχαν γυναίκες στο πιπέρι, συνήθως το παρακολουθούσαν “μουστουχωμένες” από τα πλησιέστερα δώματα ή βεράντες!
ΣΤ)Ο επικεφαλής του χορού κρατούσε “Στρόπο τρίκλονο” (αυτοσχέδιο υφασμάτινο μαστίγιο) με τον οποίο έδερνε τους ανυπάκουους στο τρίψιμο.
Ζ)τα βωμολοχικά τα τραγουδούσαν οι γεροντότεροι και μάλιστα με “κανάκισμα”των στίχων για να δημιουργείται αδημονία!:
Νααα τοοοο πωωω-νααα ττοοο πώ νααα τοοοο ππωω να μη τοοοο πω…κλπ
Η) Αλλες επισημάνσεις: το Πιπέρι τριβόταν παλιότερα στην αυλή του Χριστού, όταν κατέβαινε ο παπάς για τον Εσπερινό το πανηγύρι τελείωνε! Οι παλιοί ιερωμένοι ήξεραν προφανώς να κρατούν την ισορροπία στα ποίμνιά των! Το αυτό και οι προύχοντες…
Θ)Βωμολοχία υπήρχε αλλά όχι χυδαιότης και σεξιστική συμπεριφορά…αυτά πρέπει να τα γνωρίζουν οι σύγχρονοι και να μυούνται επαρκώς στα δρώμενα ώστε να τα αποφεύγουν επιμελώς! εξάλλου γνωστόν το παλαιότερα ρηθέν στην Ελληνική βουλή :
“δεν υπάρχει χυδαία γλώσσα αλλά μόνον χυδαίοι άνθρωποι”
Τέλος οι πληροφορίες εκτός των άλλων προέρχονται από 70 περίπου γέροντες που μαζεύτηκαν το 1981 στον σύλλογο μας και μας διηγήθηκαν λεπτομερώς τα δρώμενα.
Η καταγραφή τους σε τετράδιο έγινε από τον υποφαινόμενο τότε πρόεδρο της «Εργασίας και Χαράς»,και έμεινε στα αρχεία του συλλόγου. Έκτοτε το έθιμο τελείται ανελλιπώς από τον σύλλογο και τους χωριανούς μας και ευτυχώς διασώθηκε.
Δεν είναι Καρναβάλι ,δεν είναι γαϊτανάκι, δεν είναι χαρταετός, είναι το Ο θ ε ί τ ι κ ο Π ι π έ ρ ι… και οφείλουμε να το τελούμε με την δέουσα ευλάβεια…
Καλή Σαρακοστή και καλή Ανάσταση στους απανταχού της γής συμπατριώτες.
Ας κάνουμε και λίγο χιούμορ μέρες πούναι, μιά σημαντική διάσταση του εθίμου ήταν η γελιοποίηση και ο χλευασμός κάθε μορφής εξουσίας ,πολιτικής θρησκευτικής ,κοινωνικής οικονομικής Π.χ Καδής, ζαπιές, παπάς γιατρός καλόγερος φαρμακοποιός, εβραίος (εμπόριο) κλπ μόνο τους δασκάλους δεν είδα να κοροϊδεύουν …ίσως γιατί δεν είχαν εξουσία και οικονομική δύναμη ήταν φτωχοπρόδρομοι και επί Βυζαντίου ,έχουμε τα πτωχοπροδρομικά ποιήματα που περιγράφουν την οικτρή οικονομική κατάσταση των δασκάλων!
“έξω στην Αγιά Βαρβάρα είχα μιά παλιογαάρα…
λέω της ν άψει φωδιά
και το κώλο της φυσά!,
λέω της να μαειρέψει
τσαί σηκώθει να μ αρτσέψει(δείρει)…
Κάνω ττη προυά της γούνα
τσαί τ αυτιά της κοντογούνια ,
τσαί τα πόδια της πατσά
να το στείλω του πασσιά!
ωσά γεράσει ο άθρωπος
θαμπώνεται το φως του …
θαρρεί πως κατουρά μακριά
με κατουρά ομπρός του
Ηθθισσεν ο ασπάλαθος
τσι σφάκα λουλουϊζει…
τσαι το μ@@@ιν ανάσκελα
το Ψ@@@ο φοϊρίζει
Η πρώτη και η τελευταία είναι τουλάχιστον 100 χρονών μαντινάδες
Καλή Σαρακοστή
Μιχάλης Χανιώτης
24.2.2023
Καρπαθιακά Νέα
