“ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ – ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ”
ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΡΠΑΘΟΥ
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ – Η.Ν. ΚΑΣΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΝΙΚ. ΤΣΑΜΠΑΝΑΚΗ
Όλυμπος Καρπάθου,
Κυριακή, 31/7/2022
Αιδεσιμότατε,
κ. Διευθυντή του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου
της Φιλοσοφικής Σχολής
του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,
κ.κ. Σύνεδροι,
κ. Αντιδήμαρχε Βορείου Καρπάθου,
κ. Εκπρόσωπε του Προέδρου του Κοινοτικού Συμβουλίου Ολύμπου
του Δήμου Καρπάθου, κ.κ. Εκπρόσωποι των πατριωτικών Συλλόγων
και των λοιπών Φορέων,
Αγαπητοί φίλοι και συμπατριώτες,
Από τον Γενάρη ήδη του διανυομένου έτους εισηγήθηκα στην Έπαρχο Καρπάθου – Ηρωϊκής Νήσου Κάσου κ. Καλλιόπη Νικολαΐδου, με την ιδιότητα του Συμβούλου Πολιτισμού της Περιφερειακής μας Ενότητας την διοργάνωση κατά τον προσεχή Σεπτέμβριο, σε συνεργασία και με τον Δήμο Καρπάθου, εκδήλωσης τιμής και μνήμης για την 100η επέτειο της ολοκλήρωσης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Η κεντρική αναφορά της πρωτοβουλίας αυτής, η οποία πρέπει να πω έγινε ασμένως αποδεκτή από την κ. Έπαρχο, αφορά τόσο στους Καρπαθίους που σφαγιάστηκαν από τις αιμοσταγείς ορδές του Κεμάλ Πασά στα άγια χώματα της Μικρασίας, όσο και των Μικρασιατικών προσφυγικών οικογενειών, που κατάφεραν να διαφύγουν από το διωγμό και να βρουν καταφύγιο στο νησί μας τα δύσκολα εκείνα χρόνια, αποτελώντας σήμερα, μέσω των απογόνων τους, οργανικό τμήμα των κατά τόπους Καρπαθιακών κοινωνιών.
Επιθυμώ να εκφράσω και δημόσια τη χαρά μου γιατί η συγκεκριμένη κίνηση της Περιφερειακής μας Ενότητας αποτέλεσε στην πράξη τον πυροκροτητή που οδήγησε στη διοργάνωση του παρόντος Συνεδρίου του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου, το οποίο έχει αναμφίβολα πολλά να εισφέρει στην διερεύνηση και καταγραφή των σχέσεων των Καρπαθίων με τη Μικρασιατική χερσόνησο, την πνευματική μήτρα του Νέου Ελληνισμού.
Δεν υπάρχει σχεδόν καμιά Ολυμπίτικη και κατ’ επέκτασιν Καρπαθιακή οικογένεια που να μην έχει κάποιους ιστορικούς δεσμούς με την φωτοδότρια γη της Ελληνικής Ανατολής.
Στο σπίτι που γεννήθηκα και μεγάλωσα, στην οικία των προσφιλών μας θείων Μαρούκλας Ζωγραφίδη-Θεού και Ιωάννου Παύλου Παυλίδη, Δημάρχου Ολύμπου Καρπάθου για μια σχεδόν δεκαετία κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, το καντήλι που ανάβει μπροστά στο εικονοστάσι, το παλαιό φωτιστικό του κεντρικού σπιτιού, ο καθρέφτης που απέναντί του καλλωπιζόμαστε για γενιές και οι καρέκλες που καθόμαστε ακόμη σήμερα, είναι όλα φερμένα από τη Σμύρνη πριν την Καταστροφή. Η ξύλινη αρματωσιά επιπλέον του συγκεκριμένου απιτιού είναι κατασκευασμένη από κατράνια (ξυλεία κέδρου) με τόπο προέλευσης τα δάση της Λυκίας, μεταφερμένα στην Όλυμπο με ειδικά ναυλωμένο σκάφος από τη Μάκρη της Μικράς Ασίας.
Πλείστοι άλλοι συγγενείς μου, έζησαν και εργάστηκαν στα Δυτικά Μικρασιατικά παράλια. Ο Προπεπίπαππός μου παπά-Κομνηνός Βασ. Χατζηπαπάς, που εγκαταστάθηκε οικογενειακά στο Αϊδίνι (τις Ελληνικές Τράλλεις) και απεβίωσε εν τέλει εκεί, ο παππούς μου Ιωάννης Εμμ. Κρητικός που εργάστηκε επίσης στο Αϊδίνι ως χτίστης με κομπανία άλλων Ολυμπιτών μαστόρων, ο προαναφερθείς θείος μου Ιωάννης Παύλου Παυλίδης, που εργάστηκε ως εργοδηγός στη κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Σμύρνη – Πάνορμος στην περιοχή Μπαλικεσίρ (Παλαιόκαστρο) και στην ανέγερση του σιδηροδρομικού σταθμού του προαστίου του Νυμφαίου της Σμύρνης (σημερινού Kemalpaşa). Τα ίδια χρόνια εργάστηκε επίσης στη Σμύρνη ως χτίστης και ο έτερος εκ μητρός θείος μου Μιχαήλ Γεωργίου Ζωγραφίδης, πάππος των γνωστών παραδοσιακών μουσικών του τόπου μας Αδελφών Ζωγραφίδη, μαθήτευσε στο Φαρμακείο Κινδύνη της Σμύρνης ο εκ πατρός θείος μου, μετέπειτα Κοινοτικός Φαρμακοποιός Ολύμπου Καρπάθου Γιάγκος π.-Κομν. Χατζηπαπάς και τέλος εκεί μετανάστευσε και ο μικρότερος αδελφός του εκ πατρός προπάππου μου Νικολάου Γεωρ. Μακρή, Κωσταντής, που δεν έδωσε έκτοτε σημεία ζωής στην οικογένειά του.
Θα πρέπει να θυμήσω ότι, το καλοκαίρι του 2009 και στο πλαίσιο των εκδηλώσεων αδελφοποίησης της Αυτοδιοίκητης Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου με τον Δήμο Βαθέος Σάμου, μας δόθηκε η ευκαιρία να κάνουμε τρισάγιο όλων των εν Μικρά Ασία θανόντων Ολυμπιτών στο ναό Χρυσοστόμου Σμύρνης, που ανήγειραν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες της Σάμου και βρίσκεται στο στενό της Μυκάλης, μόλις ενάμιση μίλι μακριά από τη γη της καταγωγής τους!
Είχα όμως την τύχη και την ατυχία να επισκεφτώ εν συνεχεία —συνοδεία της αείμνηστης μητέρας μου Μαρινίας Τσαμπανάκη-Κρητικού, που δεν πρόφτασε να γνωρίσει καν τον αποβιώσαντα σε νεότατη ηλικία πατέρα της— τα μέρη εκείνα. Ήταν περισσότερη, πρέπει να σας πω η θλίψη που μας διακατείχε στη θέα των τουρκεμένων προαιώνιων ελληνικών πατρίδων, παρά η χαρά που πατούσαμε επιτέλους τη γη των οικογενειακών μας αναμνήσεων.
Οφείλω επιπλέον να προσθέσω ότι σαν συνέπεια των πολύχρονων ιστορικών μου ερευνών έχω καταρτίσει ονομαστικό κατάλογο είκοσι (20) Καρπαθίων οι οποίοι σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους στη Μικρά Ασία ή που θυσιάστηκαν υπέρ πατρίδος κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Μεταξύ των θυμάτων της γενοκτονίας συγκαταλέγεται και ο Ολυμπίτης Ιερομάρτυρας παπά-Νικόλας Ανδρ. Ανδρουλλάκης, ο οποίος κάηκε ζωντανός στην ενορία του στη Σμύρνη το Σεπτέμβρη του 1922. Για είκοσι (20) και πλέον χρόνια αγωνίζομαι να βγάλω το σημαντικό αυτό πρόσωπο από την αχλή της τοπικής μας ιστορίας. Ας σημειωθεί ότι το όνομά του δεν γράφτηκε ποτέ στο μνημείο των θυσιασθέντων Ολυμπιτών που ανεγέρθηκε ήδη από το 1953 στο προαύλιο της καθεδρικής εκκλησίας της Ολύμπου. Ευτυχώς λίγες βδομάδες πριν κυκλοφόρησε το επετειακό τεύχος του περιοδικού του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων “ΚΑΡΠΑΘΙΑΚΗ ΗΧΩ” (αρ. τ. 455) στο οποίο περιέχεται άρθρο του ομιλούντος, που αναφέρεται στους υπέρ πατρίδος θυσιασθέντες Καρπαθίους, όπου περιλαβάνονται τα πλήρη και λεπτομεριακά στοιχεία όλων των προαναφερθέντων προσώπων.
Από όσα εν τάχει και δειγματοληπτικά ανέφερα έγιναν πιστεύω σαφείς οι ισχυρότατοι διαχρονικοί δεσμοί της Μικράς Ασίας με τον τόπο μας, που σφράγισαν και σφραγίζουν ανεξίτηλα την πολιτισμική του ιδιοπροσωπία και όχι μόνο.
Κλείνοντας, θα πρέπει να μεταφέρω τον εγκάρδιο χαιρετισμό της Επάρχου Καρπάθου – Η.Ν. Κάσου κ. Καλλιόπης Νικολαΐδου στο Συνέδριό σας και πιο συγκεκριμένα στην ημερίδα της Ολύμπου, ευχόμενος από καρδιάς πλήρη ευόδωση των εργασιών της.