του Μανώλη Δημελλά, φωτό ιστορικό αρχείο Καστελλοριζιού
Το 1956, 6.550 επιβάτες ταξίδεψαν για την Κάρπαθο και 1.900 για την Κάσο. Ο υπ. Ναυτιλίας κατέθεσε το σχέδιο του και ανέφερε ότι αν τα οικονομικά βοηθούσαν υπήρχε προοπτική να κοπεί η Κρήτη στο ένα από τα δυο εβδομαδιαία δρομολόγια και να βγει η Πάτμος από το δρομολόγιο. Αυτά θα αφαιρούσαν 90 μίλια και 10 ώρες ταξιδιού!
Ο Στέλιος Κωτιάδης (1912-1971) ήταν Έλληνας πολιτικός που διατέλεσε υπ. Εμπ. Ναυτιλίας σε δύο κυβερνήσεις του Κωστ. Καραμανλή (διαβάστε το βιογραφικό του στο τέλος του άρθρου) τον διακρίνουμε και στις 3 ιστορικές φωτογραφίες που δημοσιεύουμε, στα εγκαίνια του λιμενοβραχίονα στα Πηγάδια. Δήμαρχος του νησιού εκείνη την περίοδο ήταν ο Αργύρης, ενώ στη φωτογραφία μεταξύ άλλων διακρίνουμε τον γιατρό Λοΐζο, τον Μανωλάκη Χαλκιά, τον Μιχάλη Μακρή και τον Παπανικήτα.
Το 1957 κατασκευάσθηκε ο λιμενοβραχίονας στα Πηγάδια, μήκους 100 περίπου μέτρα, που επέτρεπε την πλεύριση των μικρών πλοίων που εκτελούσαν την εποχή εκείνη την γραμμή. Εκείνα τα χρόνια ο υπ. Ναυτιλίας, Στέλιος Κωτιάδης, προσπαθώντας να βρει λύσεις για να μειώσει το χρόνο του ταξιδιού για Κάσο και Κάρπαθο έδωσε λύση με το πλοίο ΑΝΔΡΟΣ του Ν. Διαπούλη!
Η δεκαετία του ’60 χαρακτηρίζεται από την μαζική προσπάθεια βελτίωσης της ακτοπλοικής συγκοινωνίας. Ο στόχος είναι κοινός, να μικρύνει ο χρόνος του ταξιδιού και να υπάρξουν σταθερά, μόνιμα δρομολόγια.
Πλούσιοι και φτωχοί δεν είχαν διαφορές, ο αγώνας ήταν κοινός, συνεχής και αδιάλειπτος, να βελτιώσουν την συγκοινωνία των νησιών και είναι αλήθεια, πέτυχαν κάτι γιατί ήταν ενωμένοι και φώναζαν.
Μέσα σε εκείνια τα 10 χρόνια πέρασαν τουλάχιστον 15 ατμόπλοια από τον κόλπο των Πηγαδίων!
Αναφέρουμε με τη σειρά που ταξίδεψαν από Πειραιά για την Κάρπαθο:
1960-61-62 το ΑΝΔΡΟΣ του Ν. Διαπούλη.
Μάρτιος 1962 εμφανίστηκε το ατμόπλοιο ΑΡΚΑΔΙΑ του Διαμαντή. Αυτό είναι το πρώτο πλοίο που έδεσε στον καινούριο λιμενοβραχίονα και έζησε μεγάλα πανηγύρια, κορδέλες, υπουργικούς λόγους και χειροκροτήματα!
Από το Νοέμβρη 1963 η γραμμή πέρασε για λίγο στο ΔΕΣΠΟΙΝΑ, του Γεώργιου Φουστάνου (το πλοίο αγοράστηκε από τον Γ. Κουσουνιάδη και αφού έκανε ορισμένες μετασκευές, στη συνέχεια το έβαψε μπλε, το ονόμασε ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ και την δεκαετία του 1970 ξανα-ταξίδευε στο Καρπάθιο).
Το καλοκαίρι του 1964 δούλεψε το ΗΠΕΙΡΟΣ του Ποταμιάνου. Το 77,3 μέτρων πλοίο κατασκευάστηκε το 1947 και αγοράστηκε από την Ελληνική εταιρία το 1962, στις 29 Γενάρη 1970 έκανε το τελευταίο δρομολόγιο στη Σκύρο, έπεσε σε ομίχλη με αποτέλεσμα να χτυπήσει σε βράχια και να προσαράξει στο όρμο Διαπόρι.
Ο Απρίλιος του 1965 έφερε στα νερά της Κάσου και της Καρπάθου το ΛΗΜΝΟΣ, των Τυπάλδων.
Τον Μάιος του 1966 δυο πλοία ανέλαβαν τη γραμμή, το ΠΟΛΙΚΟΣ (ή το ΦΙΛΙΠΠΟΣ μετασκευασμένο αντιτορπιλικό, το 1972 καταστράφηκε από πυρκαγιά στη διάρκεια της ετήσιας συντήρησης του) του Καβουνίδη αλλά και το ΛΗΜΝΟΣ (ή το ΈΛΛΗ) των Τυπάλδων.
Το 1967 ήταν η σειρά του ατμόπλοιου ΕΣΠΕΡΟΣ, του πλοιοκτήτη Καβουνίδη. Την εποχή εκείνη πρέπει να ήταν το μεγαλύτερο και καλύτερο ακτοπλοϊκό, αλλά δεν ήταν γραφτό του να μείνει στην άγονη γραμμή της κασοκαρπαθίας! Μετά από την μετασκευή του έγινε 3974 κόρων και είχε δυνατότητα μεταφοράς περίπου 1.200 επιβάτων. Στην ακτοπλοΐα ανέλαβε υπηρεσία από τον Ιανουάριο του 1964, εκτελώντας δρομολόγια προς Δωδεκάνησα.
Ενώ από τον Μάιο του 1967 την επιδοτούμενη γραμμή από Πειραιά ανέλαβαν τα ατμόπλοια ΕΛΛΗ και ΠΟΛΙΚΟΣ. Επίσης, το ίδιο καλοκαίρι, το ατμόπλοιο ΗΠΕΙΡΟΣ μπαίνει στη γραμμή και ταξιδεύει χωρίς επιχορήγηση! Έχει άφιξη στον κόλπο των Πηγαδίων στις 02.00, μετά τα μεσάνυχτα και περιμένει μέχρι να ξημερώσει!
Δεν υπάρχουν φώτα πάνω στις δυο νησίδες που βρίσκονται κοντά από λιμάνι, το Γααρόνησο και το Δεσποτικό, έτσι οι μανούβρες του γίνονται απαγορευτικές από το σκοτάδι.
Το καλοκαίρι του ’67 χαρακτηρίστηκε ως το καλύτερο σε συγκοινωνία από την απελευθέρωση και μετά! Στη γραμμή υπήρχαν 4 πλοία τη βδομάδα (3 από Πειραιά και 1 από τη Ρόδος, από τον Αύγουστο ξεκίνησε και ο νέος ΠΑΝΟΡΜΙΤΗΣ, για το τοπικό δρομολόγιο από Ρόδο)!
Τον Ιούνιο του 1968 το επιδοτούμενο δρομολόγιο αναλαμβάνουν τα ΔΕΣΠΟΙΝΑ
και την επόμενη χρονιά, το 1969, αναλαμβάνει ακόμη μια φορά το ΗΠΕΙΡΟΣ.
Μια μικρή αναφορά και στην τοπική γραμμή Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος: Από τα δυο πλοία αληθινούς θρύλους, τους ΠΑΝΟΡΜΙΤΕΣ!
Ο πρώτος ΠΑΝΟΡΜΙΤΗΣ είχε αγοραστεί το 1958 από τον Κωνσταντινοπολίτη επιχειρηματία Νικόλαο Σαρρή, εκείνος αφού το ονόμασε ΣΤΕΛΛΑ, το δούλεψε στη γραμμή Ραφήνα-Γάβριο-Μπατσί.
Δυο χρόνια αργότερα ο Έλληνας ιδιοκτήτης πούλησε το 75% της ΣΤΕΛΛΑΣ σε 3 Συμιακούς φίλους, τον καπετάν Μανώλη Χαραλάμπη, τον Νικόλαο Φαρμακίδη και στον Μαντικό, που ήταν μετανάστης από την Αμερική, τότε ονομάστηκε ΠΑΝΟΡΜΙΤΗΣ. Από το 1961 μέχρι τις αρχές του 1966 ήταν η πιο σίγουρη και πιο σταθερή γραμμή στα Δωδεκάνησα!
Στις 26 Ιανουαρίου 1966, το πλοίο είχε καπενάνιος και ιδιοκτήτης (με ποσοστό 25%) τον Μανώλη Χαραλάμπη, αναχώρησε από τη Λέρο με προορισμό την Κάλυμνο, επιβαίνοντες ήταν 28 επιβάτες και 15 μέλη του πληρώματος. Ο ΠΑΝΟΡΜΙΤΗΣ περνούσε από τα Γλαρονήσια της Τελένδου, το μικρό νησάκι που βρίσκεται δυτικά και μόλις 500 μέτρα από την Κάλυμνο, όταν έπεσε πάνω σε ύφαλους, έσπασε κι αμέσως άρχισε να βυθίζεται, χάρις στις προσπάθειες του καπετάνιου και του πληρώματος δεν υπήρξαν θύματα.
Στη θέση του χαμένου ΠΑΝΟΡΜΙΤΗ πέρασε το ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ του Καβουνίδη (πλοίο 62,50 μέτρων, μια μετασκευασμένη κορβέτα του Πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ) και από το Μάρτιο 1966 το ατμόπλοιο ΡΕΝΑ ( των Τσεπά-Μοσχόβη με καπετάνιο τον Αλ. Αμερικάνο, γνώριμο στα Δωδεκάνησα από τη θητεία του στο ΗΠΕΙΡΟΣ. Αυτό το πλοίο, με πρώτο ελληνικό όνομα ΝΑΥΤΙΛΟΣ, στην πλοιοκτησία Μιχ. Αρκουλή το 1958 -59, πραγματοποιούσε δρομολόγια στην τοπική γραμμή Δωδεκανήσου μετά τη βύθιση του ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ).
Πολύ γρήγορα καθελκύστηκε ο νέος ΠΑΝΟΡΜΙΤΗΣ, από τις 18 Αυγούστου 1967 μέχρι το 1988 κράτησε 21 χρόνια στην γραμμή!
Το πλοίο είχε ιδιοκτήτες τους Μανώλης και Νίκος Χαραλάμπης, τους Σαμιώτες Πλασταριά, Δ. Παπαθεοδώρου και τον Νίκο Φαρμακίδη. Τον επόμενο χρόνο μερίδιο του πλοίου απέκτησε και ο Φρακαντώνης, ενώ από το 1970 το μεγαλύτερο ποσοστό του πλοίου πέρασε στα χέρια του και συνέχισε στην ίδια γραμμή για μια 20ετια!
Ας μην βιαστούμε τα πλοία της δεκαετία του 1960 ως “σαπιοκάραβα”, ήταν δεμένα και δυνατά βαπόρια με πολύ έμπειρα πληρώματα. Ωστόσο αυτά τα πλοία, αρκετά χρόνια αργότερα, με μοναδικό παράγοντα την ηλικία, κυρίως με πολιτικές σκοπιμότητες, οδηγήθηκαν άδικα στο σπάσιμο και τη διάλυση.
Κανείς άραγε δεν σκέφτηκε ένα τέτοιο πλοίο να κρατηθεί και να γίνει μουσείο;
Πάντως αξίζει να ξαναθυμηθούμε τον βουλευτή Κανονάρχο και τους χαρακτηρισμούς του για το ταξίδι προς τη Κάσο και τη Κάρπαθο, εκείνος λοιπόν μιλούσε για “μια τραγική εμπειρία”, το χειρότερο από όλα, όπως περιγράφει, είναι ο κατάπλους στο λιμάνι των Πηγαδίων, αν το πλοίο κατάφερνε να κατεβάσει τις σκάλες και να βγάλει τους επιβάτες!
Το ταξίδι για την Κάρπαθο είχε διάρκεια τουλάχιστον 50 ώρες! Το πλοίο αναχωρούσε το μεσημέρι της Δευτέρας και έκανε στάση σε 10 νησιά. Αυτό το ταξίδι-κρουαζιέρα ταλαιπωρίας, είχε δυο νύχτες πάνω στο πέλαγος και έδινε προβλεπόμενη άφιξη το μεσημέρι Τετάρτης!
Όσο για εκείνους που πέρασαν από την καρέκλα του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, αυτοί δήλωναν ότι ετοίμαζαν την «οριστική λύση» του προβλήματος!
Αντλήθηκαν στοιχεία από τον ημερήσιο Αθηναικό τύπο (Ελευθερία, Εμπρός, Σκριπ, Ριζοσπάστης, Μακεδονία), τον Δωδεκανησιακό τύπο (Ροδιακή και Πρόοδος), καθώς και από τις τοπικές εφημερίδες της εποχής (Καρπαθιακή και Καρπαθιακή Ηχώ καθώς από την ιστοσελίδα https://forum.nautilia.gr)
Ποιος ήταν ο Στυλιανός Κωτιάδης (1912-1971)
Ο Στυλιανός Κωτιάδης του Ηλία γεννήθηκε στην Ίστριο της Ρόδου το 1912. Έκανε σπουδές στις πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, όπου αναγορεύθηκε διδάκτορας, ενώ σπούδασε και στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Επέστρεψε στην Ρόδο το 1939 και ανέλαβε τη διεύθυνση της δωδεκανησιακής βιομηχανίας CIAR.
Κατά την απελευθέρωση των Δωδεκανήσων ο Στ. Κωτιάδης αναμείχθηκε με την πολιτική και εξελέγη στις 8 Μαΐου 1945 στην Λαϊκή Επιτροπή Ρόδου, η οποία αποσκοπούσε στην προβολή των αιτημάτων των νησιών προς τους Συμμάχους και στην ένωση με την Ελλάδα. Στις δημοτικές εκλογές της 6ης Αυγούστου 1946 ο Στ. Κωτιάδης εξελέγη αντιδήμαρχος Ρόδου και το 1949 διορίστηκε μέλος της Διοικούσης Επιτροπής του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου.
Ενδεικτική του χαρακτήρα του ήταν η άρνησή του σε πρόταση που έγινε το 1963 για μετονομασία πλατείας της πόλης της Ρόδου σε “πλατεία Στυλ. Κωτιάδη” και τοποθέτηση προτομής του σε αυτή. Κατά καιρούς είχε επίσης αρνηθεί επανειλημμένα να ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης δωδεκανησιακών δήμων, θεωρώντας πως η όποια βοήθειά του προς αυτούς αποτελούσε απλή εκπλήρωση των καθηκόντων του.
Πέθανε στις 14 Ιουλίου 1971 από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία μόλις 58 ετών, και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη. Προς τιμήν του ο Δήμος Ρόδου έχει δώσει το όνομά του σε δρόμο της πόλης. Μετά από ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Ρόδου, τοποθετήθηκε προτομή του στο λιμάνι της Ρόδου, συμβολικά απέναντι από το άγαλμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, στις 16 Ιουλίου 2011. (πηγή wikipedia)
πηγή greek-parliament-members.eu
