Ο πολυγραφότατος συγγραφέας και ποιητής Βασίλης Γεργατσούλης, σε μια παλαιότερη συνέντευξη του με αφορμή τον 1ου Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ποίησης ΚΕΦΑΛΟΣ απάντησε στις ερωτήσεις του δημοσιογράφου και εκδότη Πλούταρχου Πάστρα.
- Αν έπρεπε να δώσετε έναν ορισμό για την ποίηση, ποιος θα ήταν αυτός;
Ποίηση, για μένα, είναι τα χνάρια που αφήνουν τα όνειρά μας στο ανεξερεύνητο τοπίο ενός λευκού χαρτιού.
- Πως βλέπετε την ποίηση σήμερα; Ποιο θεωρείτε πως θα είναι το μέλλον της;
Σήμερα το βιβλίο περνάει μια μεγάλη κρίση, οικονομική και πνευματική. Από τα λογοτεχνικά είδη εκείνο που περισσότερο έχει πληγεί είναι η ποίηση. Την ίδια στιγμή όμως παρατηρείται το παράδοξο φαινόμενο να εκδίδονται περισσότερες ποιητικές συλλογές απ’ ότι στο παρελθόν. Οι λογοτέχνες μας δε σταματούν να εκφράζονται ποιητικά και να δημοσιεύουν τα έργα τους, παρότι η ποίηση «δεν πουλάει». Δε γράφουν οι ποιητές για να πουλήσουν, μια εσωτερική ανάγκη τους οδηγεί εκεί. Αυτό είναι παρήγορο. Πολλοί κατηγορούν τους σημερινούς ποιητές πως γράφουν ακαταλαβίστικα και εκφράζουν μόνο τους εαυτούς τους (κάποτε η ποίηση εξέφραζε οικουμενικά μηνύματα). Πιστεύω πως όταν ο εσωτερικός παλμός του ποιητή ταιριάξει με τις ανάγκες και τα όνειρα του αναγνώστη της ποίησης, όταν η γλώσσα και η αισθητική του πρώτου μπορεί να κατανοηθεί και να αγαπηθεί από τον δεύτερο, τότε τα αγκάθια που φράσσουν τον δρόμος της ποίησης θα παραμεριστούν και το μέλλον της θα διαγραφεί πιο ευοίωνο. Πρέπει οι ποιητές να αφουγκραστούν τις ανάγκες των αναγνωστών τους, πρέπει και οι αναγνώστες ανεβάσουν το επίπεδό τους για να δρέψουν τους καρπούς της ποίησης.
- Γιατί γράφετε;
Αν ρωτήσουμε ένα πουλί γιατί πετάει, ένα ζώο γιατί αναπνέει, ένα δέντρο γιατί στρέφει τα φύλλα στον ήλιο, πώς θα απαντούσαν; Έτσι και ο αληθινός λογοτέχνης γραφεί χωρίς να κατανοεί τον λόγο. Μια άγνωστη δύναμη του βάζει το μολύβι στο χέρι. Εγώ πάντως συχνά νιώθω να ξεχειλίζει μέσα μου ένας χείμαρρος ιδεών και συναισθημάτων και θέλω να τον αφήσω να κυλήσει ανάμεσα σε διψασμένα χορτάρια.
- Με ποιο λογοτεχνικό είδος ασχολείστε περισσότερο;
Σε αυτή την ερώτηση συνηθίζω να απαντώ πως είμαι πεζογράφος (έχουν κυκλοφορηθεί τρία μυθιστορήματά μου και έχω ολοκληρωμένα, αδημοσίευτα άλλα τρία). Την ίδια όμως εποχή που το λέω, αντί να ξεκινήσω ένα νέο μυθιστόρημα, στρέφομαι στην ποίηση (έμμετρη, σε ελεύθερο στίχο, χαϊκού). Είμαι λοιπόν ποιητής! συμπεραίνω. Την άλλη στιγμή όμως γράφω παραμύθια ή ετοιμάζω ένα θεατρικό έργο. Τελευταία γράφω μικροδιηγήματα. Τι είμαι λοιπόν; Είμαι ένας ανήσυχος άνθρωπος, που αγαπώ να πειραματίζομαι, να δοκιμάζω νέες τεχνικές, να μπαίνω σε ποικίλα λογοτεχνικά είδη (και να βγαίνω από αυτά, αφήνοντας ανοιχτή την πόρτα για να μπορώ να ξαναμπώ όποτε ξαναθελήσω). Δεν ξέρω αν βλάφτει που δεν έχω μια και μόνη λογοτεχνική ταυτότητα. Νιώθω πως είμαι ένας τσιγγάνος της λογοτεχνίας που στήνω το τσαντίρι μου κάθε φορά σε άλλο είδος. Έτσι όμως αναπνέω έναν αέρα ελευθερίας, ανανεώνομαι, δε βαριέμαι ή, για να το εκφράσω καλύτερα, «παίζω» διαρκώς σαν ένα εύθυμο και ανέμελο παιδί. Αυτό είναι η λογοτεχνία για μένα: ένα όμορφο παιχνίδι με λέξεις, νοήματα και συναισθήματα!
- Μιλήστε μας για το έργο σας.
Με την ιδιότητα του διδάκτορα λαογραφίας έχω συμμετάσχει με εισηγήσεις σε πολλά λαογραφικά συνέδρια. Μελέτες μου δημοσιεύτηκαν σε συλλογικούς τόμους και περιοδικά. Έχω διδάξει στο Μ.Δ.Δ.Ε. το μάθημα «Διδακτική Λαογραφικών Κειμένων» (2012). Ασχολούμαι κυρίως με τη φιλολογική λαογραφία, τη λαϊκή αφήγηση, το παραμύθι, το αστείο, την παράδοση και το δημοτικό τραγούδι. Έχει εκδοθεί η παραμυθολογική μονογραφία μου «Το τσουκαλάκι: ένα λαϊκό παραμύθι της Καρπάθου».
Με ιδιότητα του εκπαιδευτικού (δάσκαλος, φιλόλογος & διευθυντής δημοτικού σχολείου), διδάσκω στους μαθητές μου δημιουργική γραφή. Έχουν εκδοθεί 3 βιβλία με τις μαθητικές δημιουργίες («Ζυμώνοντας παραμύθια στην τάξη» -δύο τόμοι και «Αιτιολογικές αφηγήσεις»). Δίδαξα στους μαθητές μου την καλλιτεχνική βιβλιοδεσία και την κατασκευή παραδοσιακών παιχνιδιών. Έχω συμμετάσχει με εισηγήσεις σε παιδαγωγικά συνέδρια. Μελέτες μου δημοσιεύτηκαν σε πρακτικά.
Το λογοτεχνικό μου έργο είναι ποικίλο. Έχουν εκδοθεί τρία μυθιστορήματά μου, δύο ποιητικές συλλογές, ένα θεατρικό έργο και τρία παιδικά βιβλία. Ως υπεύθυνος της σειράς Ποιητικές Συμπλεύσεις, έχω συλλέξει την ύλη και έχω επιμεληθεί ήδη δύο τόμους: «Δέκα φτερά» και «Δείπνο ποιητών». Επιμελήθηκα και προλόγισα αρκετά βιβλία. Συμμετείχα σε παγκόσμιους και πανελλήνιους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και κέρδισα ως τώρα 18 λογοτεχνικά βραβεία (σε μυθιστόρημα, διήγημα, ποίηση, χαϊκού, μουσικό στίχο και παραμύθι).
Με ιδιότητα του εκπαιδευτικού (δάσκαλος, φιλόλογος & διευθυντής δημοτικού σχολείου), διδάσκω στους μαθητές μου δημιουργική γραφή. Έχουν εκδοθεί 3 βιβλία με τις μαθητικές δημιουργίες («Ζυμώνοντας παραμύθια στην τάξη» -δύο τόμοι και «Αιτιολογικές αφηγήσεις»). Δίδαξα στους μαθητές μου την καλλιτεχνική βιβλιοδεσία και την κατασκευή παραδοσιακών παιχνιδιών. Έχω συμμετάσχει με εισηγήσεις σε παιδαγωγικά συνέδρια. Μελέτες μου δημοσιεύτηκαν σε πρακτικά.
Το λογοτεχνικό μου έργο είναι ποικίλο. Έχουν εκδοθεί τρία μυθιστορήματά μου, δύο ποιητικές συλλογές, ένα θεατρικό έργο και τρία παιδικά βιβλία. Ως υπεύθυνος της σειράς Ποιητικές Συμπλεύσεις, έχω συλλέξει την ύλη και έχω επιμεληθεί ήδη δύο τόμους: «Δέκα φτερά» και «Δείπνο ποιητών». Επιμελήθηκα και προλόγισα αρκετά βιβλία. Συμμετείχα σε παγκόσμιους και πανελλήνιους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και κέρδισα ως τώρα 18 λογοτεχνικά βραβεία (σε μυθιστόρημα, διήγημα, ποίηση, χαϊκού, μουσικό στίχο και παραμύθι).
- Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε;
Πρόσφατα διάβασα το βιβλίο «Mini 71 cuentos. Ανθολογία ισπανόφωνου μικροδιηγήματος», σε επιμέλεια Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Είναι μια προσεκτική ανθολόγηση ισπανόφωνων κειμένων (δίνονται δίγλωσσα, στη γλώσσα που γράφτηκαν και στα ελληνικά). Η εισαγωγή του επιμελητή είναι καλογραμμένη, δίνοντας πληροφορίες για το είδος του μικροδιηγήματος. Το συστήνω ανεπιφύλακτα.
- Ποια συμβουλή θα δίνατε σ’ ένα νέο λογοτέχνη;
Να διαβάζει πολύ, να πειραματίζεται στη γραφή. Ακόμα κι αν στην αρχή απογοητεύεται συχνά, κι αν παραπονιέται πως μετά από κόπο βρίσκεται ακόμα στο πρώτο σκαλί της λογοτεχνίας, να θυμάται πάντα τη συμβουλή του Κωνσταντίνου Καβάφη σε ένα νέο ποιητή:
«Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.» («Το πρώτο σκαλί»).
- Ποιος ή ποιοι είναι ο αγαπημένος συγγραφέας ή οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
Ευγενία Φακίνου, Αλκυόνη Παπαδάκη, Παύλος Μάτεσις και απ’ τους παλιότερους Γεώργιος Βιζυηνός.
- Πείτε μας λίγα λόγια για το νέο σας βιβλίο.
Το τελευταίο μου βιβλίο, «Η πρώτη ιπτάμενη γάτα» (εκδόσεις Εντύποις), ανήκει στην παιδική λογοτεχνία. Ένα περιστέρι πετυχαίνει με έξυπνο και χιουμοριστικό τρόπο να γλιτώσει από τα νύχια μιας πεινασμένης γάτας. Ο μύθος, σε πεζό και ποιητικό λόγο, συνοδεύεται από την όμορφη εικονογράφηση της Χριστίνας Αυδίκου. Ακολουθεί η θεατρική (ή κουκλοθεατρική) απόδοση του έργου. Ο περιορισμένος αριθμός ρόλων (αφηγητής, παιδί, γάτα και περιστέρι) κάνει το έργο κατάλληλο να παιχτεί στον χώρο του σπιτιού και του σχολείου. Στον σύνδεσμο που ακολουθεί μπορείτε να παρακολουθήσετε μια παράσταση:
https://www.youtube.com/watch?v=b_cX-k87New.
https://www.youtube.com/watch?v=b_cX-k87New.
* * *
ΠΟΙΗΣΗ ΧΑΪΚΟΥ
(ποίημα του Λογοτέχνη Βασίλη Γεργατσούλη)
Βάζω μια λέξη
τρυφερά στο χαρτί μου
κι ανθάκι πετά.
Οι λέξεις πονούν.
Απαλά να τις πιάνεις
γιατί ματώνουν.
Κρύψε τη στιγμή
στης καρδιάς το βαρέλι
να γίνει κρασί.
Βράχο γυρεύει
η καρδιά να κουρνιάσει
σαν γλαροπούλι.
Παλεύω να βγω
σε θάλασσα ήρεμη
σε κύμα στρωτό.
Πορεία σωστή.
Μα να που αράξαμε
σε λάθος νησί.
Ρωτάς ποιος είμαι.
«Αστραπή και χαλάζι»,
σου απαντάω.
Την κάθε πέτρα
πατρίδα μου ορίζω.
Αυτός είμ’ εγώ.
Όσα αγάπησα…
μιας δαχτυλήθρας στιγμές
κι ένα στιχάκι.
Φεύγω στα ξένα
με μια βαλίτσα γεμάτη
μνήμες πατρίδας.
Η νύχτα φεύγει.
Η μέρα δεν έρχεται.
Στιγμές πολέμου.
Πόλεμος είναι
του τρόμου το κούρνιασμα
στα μάτια παιδιού.
Τα χαϊκού που προηγήθηκαν είναι απ’ το βιβλίο του Βασίλη Γεργατσούλη «Καιροί σκεφτικοί. 84 ποιήματα χαϊκού». Μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν το βιβλίο στον σύνδεσμο:
http://www.24grammata.com/?p=53372
* * *
ΑΝ ΑΡΓΟΥΣΕ ΕΝΑ ΛΕΠΤΟ Η ΛΟΓΙΚΗ…
(μικροδιήγημα του Λογοτέχνη Βασίλη Γεργατσούλη)
Ξύπνησε. Μέσα στο χέρι του κρατούσε σφιχτά ένα σπιρτόκουτο. Όμως σπίρτα δε χρησιμοποιούσε ποτέ. Δεν κάπνιζε για να τα έχει ανάγκη.
Άνοιξε διστακτικά το κουτάκι. Μέσα είδε μια μακριά σκάλα που οδηγούσε προς τα πάνω. Άρχισε να την ανεβαίνει. Πλησίασε ένα αστέρι. Άπλωσε το χέρι να το ακουμπήσει. Αυτό το ονειρευόταν από παλιά.
Τότε όμως έβαλε με το μυαλό του πως δεν είναι δυνατόν μέσα σε ένα μικροσκοπικό σπιρτόκουτο να υπάρχει μια τόσο μεγάλη σκάλα που βγάζει ως στα αστέρια.
Μόλις σκέφτηκε έτσι, σωριάστηκε από ψηλά και έπεσε ανάσκελα στο κρεβάτι του.
Άνοιξε τρομαγμένος τα μάτια του. Το σπιρτόκουτο είχε χαθεί, μαζί και η σκάλα.
Κρίμα… Ήταν η πρώτη φορά που είχε φτάσει τόσο κοντά να ακουμπήσει το όνειρό του.
Αχ, αυτή η λογική… αν αργούσε ένα λεπτό!
Απ’ την αδημοσίευτη συλλογή μικροδιηγημάτων του Βασίλη Γεργατσούλη «Εσύ, αγόρι μου, δε θα μάθεις ποτέ να γράφεις όμορφες περιλήψεις».
