Γράφει ο Γιάννης Ι. Χήρας
Ήταν γνωστός ως «ο Γιάννης της Χήρας». Γεννήθηκε στη συνοικία Μορροού Απερίου Καρπάθου στις 25 Αυγούστου 1898 (παλαιό ημερολόγιο) (*) , από Απερίτες γονείς. Πατέρας του ήταν ο Μηνάς Ιωάννη Χήρας (1871-1948), γνωστός ως «ο Μηνάς της Χήρας» και ως «ο Μηνάς του Σακέλλη» [καθώς η μητέρα του ήταν η Μαρία (Μαρούκλα) Γ. Σακέλλη από το Απέρι]. Μητέρα του ήταν η Άννα (Κυρανιά) Μιχ. Σκούλλου (†1972), γνωστή ως «η Κυρανιά του Προυζούκη».
Το 1913, στο λιμάνι της Πάτρας επιβιβάσθηκε στο υπερωκεάνιο Martha Washington, με προορισμό την Αμερική. Αποβιβάσθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης στις 7 Δεκεμβρίου 1913 (παλαιό ημερολόγιο). Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Canonsburg της Πενσυλβάνια, κοντά στη μητέρα του Κυρανιά και τους αδερφούς της Γιάννη Μιχ. Σκούλλο (1871-1948), Μανώλη Μιχ. Σκούλλο (1872-1962), Βασίλη Μιχ. Σκούλλο (1883-1969) και (†) Ηλία Μιχ. Σκούλλο.
Εργάσθηκε εκεί σε ανθρακωρυχείο. Το 1927 επέστρεψε στην Κάρπαθο. Στις 8 Ιανουαρίου 1928 νυμφεύτηκε στο Απέρι την Καλλιόπη (Στασία) Ιωάννη Σταματιάδη (Κάτρου) (1903-1988) από τη συνοικία Βαλαντού Απερίου, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά: τον Μηνά, τον (†) Ιωάννη (Γιαννάκη), την (†) Ευαγγελία (Βαγγελίτσα) και την Άννα (Αννικούλα).
1) Ο Μηνάς (1928-). Συντ. οδοντίατρος, το 1960 νυμφεύτηκε στο Απέρι τη Μαρία (Μαρίκα) Μιχ. Μιχαηλίδη (1936-2017) από το Χαρτούμ του Σουδάν (με καταγωγή από Απέρι και Όθος Καρπάθου), με την οποία απέκτησε δύο παιδιά:
α) Τον Γιάννη (1963-). Αποφοίτησε από το Lycoming College στο Williamsport της Πενσυλβάνια.
β) Τη Σοφία-Ζωή (1967-). Πήρε το Μάστερς στο Social Work από το Columbia University της Νέας Υόρκης. Αυτή τη στιγμή είναι η πρόεδρος της αστικής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Animal Welfare Karpathos (Φιλοζωική Δράση Καρπάθου).
2) Ο Ιωάννης (Γιαννάκης) (1935-2001). Φαρμακοποιός-συγγραφέας, το 1968 νυμφεύτηκε στο Williamsport της Πενσυλβάνια την Ευαγγελία (Κική) Εμμ. Χρυσού (1949-2022) από το Απέρι, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά:
α) Τον Γιάννη-Χρήστο, ιστορικό ερευνητή (1969-).
β) Την Άννα (Αννίτα), πρώην Διευθύντρια του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας Καρπάθου (1972-).
3) Η Ευαγγελία (Βαγγελίτσα) (1937-1995). Το 1968 παντρεύτηκε στη Ρόδο το μηχανικό του Εμπορικού Ναυτικού Γιάννη Γ. Διακομανώλη (1930-1983) με καταγωγή από το Όθος, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά:
α) Την Πόπη, επιχειρηματία (1969-).
β) Την Αναστασία (Στέση) (1972-).
4) Η Άννα (Αννικούλα) (1938-). Το 1956 παντρεύτηκε στο Απέρι το δάσκαλο Καρπάθου, δικηγόρο Ρόδου και βουλευτή Δωδεκανήσου (1981-1989) Γεώργιο Λογ. Χιωτάκη (1922-2014) από το Απέρι, με τον οποίο απέκτησε τέσσερα παιδιά:
α) Την Πόπη (1957-).
β) Τη Βενετία (Βένη), δικηγόρο Ρόδου (1959-).
γ) Τη Θέτιδα (Λογοθέτις), επιχειρηματία (1963-).
δ) Την Ευαγγελία (Εύη), δασκάλα-επιχειρηματία (1966-).
Το 1929 εγκαταστάθηκε μόνιμα – με τη σύζυγό του Στασία και το γιο τους Μηνά – στο Williamsport της Πενσυλβάνια. Κατά το 1933 άνοιξε εκεί το εστιατόριο Busy Bee Lunch. Το 1935 γεννήθηκε ο γιος τους Γιαννάκης και το 1937 η κόρη τους Βαγγελίτσα. Την ίδια χρονιά (1937) η σύζυγός του Στασία και τα τρία τους παιδιά εγκαταστάθηκαν στη Βαλαντού Απερίου.
Το 1938 έρχεται στον κόσμο η κόρη τους Αννικούλα. Ο σκοπός ήταν η Στασία Χήρας και τα παιδιά τους να εγκατασταθούν σύντομα στο Williamsport. Όμως, εν τω μεταξύ ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και αποκλείσθηκαν στην Κάρπαθο.
Στις 6 Μαρτίου 1944, οι Γερμανοί πήραν ως ομήρους τα τρία μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά τους, επειδή είχαν την αμερικανική υπηκοότητα. Τα παιδιά επέστρεψαν στο σπίτι τους μετά ακριβώς τρεις μήνες: στις 6 Ιουνίου 1944.
Τον Οκτώβριο του 1963 ο Γιάννης Μ. Χήρας συνταξιοδοτήθηκε και τον Απρίλιο του 1964 επέστρεψε στη Βαλαντού Απερίου για μόνιμη εγκατάσταση. Απεβίωσε στις 25 Δεκεμβρίου 1966 σε ηλικία 68 ετών από αιμορραγία του στομάχου, και ενώ περίμενε στο λιμάνι Πηγαδίων Καρπάθου να τον παραλάβει πολεμικό πλοίο που είχε ειδοποιηθεί, προκειμένου να τον μεταφέρει στη Ρόδο για νοσηλεία. Στην κηδεία του που τελέσθηκε στον Χριστό της συνοικίας Βαλαντού παρευρέθηκε πολύς κόσμος. Τάφηκε στο κοιμητήριο Απερίου.
Ο Γιάννης Μ. Χήρας υπήρξε εξαιρετικά φιλάνθρωπος και για αυτό άφησε εποχή. Στεκόταν αλληλέγγυος προς τους συνανθρώπους του, χωρίς να επαίρεται ή να αυτοπροβάλλεται για αυτό. Μεταπολεμικά, όταν επικρατούσε ανέχεια στην Κάρπαθο, προσκάλεσε πολλούς Απερίτες στην Αμερική για εργασία. Τόσο στην Αμερική, όπου έζησε και εργάσθηκε, όσο και στη γενέτειρά του, το Απέρι της Καρπάθου, οι άνθρωποι που τον γνώρισαν αναφέρουν με ευγνωμοσύνη το όνομά του, 56 χρόνια πλέον από το θάνατό του.
(*) Υπήρξε το παλαιό (Ιουλιανό) ημερολόγιο, ενώ σήμερα ισχύει το νέο (Γρηγοριανό) ημερολόγιο, από την 1η Μαρτίου 1923.
ΠΗΓΕΣ
Α. Αρχεία
- Ληξιαρχείο Δήμου Καρπάθου.
- Ληξιαρχείο του County of Washington της Πενσυλβάνια.
- Αρχείο συγγραφέα.
Β. Λευκώματα
- Λεύκωμα «Ομόνοιας» Απεριτών Αμερικής, New York 1945, «Τα επί τρεις
μήνες αιχμάλωτα των Γερμανών Ελληνοαμερικανόποουλα Μηνάς, Γιαννάκης και
Ευαγγελία, τέκνα Ιωάννου και Στασίας Χήρας», σ. 142.
- Λεύκωμα 60 ΧΡΟΝΙΑ «ΟΜΟΝΟΙΑ», Εξωραϊστικός & Πολιτιστικός Σύλλογος
Απερίου Καρπάθου «Η ΟΜΟΝΟΙΑ», Απέρι Καρπάθου 2011, (α) «Χαιρετισμός
Γεωργίου Χιωτάκη, πρώην βουλευτή», σ. 51-52, (β) «Οικογένεια Μιχάλη &
Αννίτας Σπανού», σ. 106, (γ) «Εις μνήμην Ιωάννη Ι. Χήρα (Ιωαννίδη) (1935-
2001)», σ. 253.
Γ. Ιστοσελίδες
- https://www.karpathiakanea.gr (Μακρής Ανδρέας Ηλία, «Καρπαθιακή
γαστρονομία»).
- https://efimeridaomonia.wordpress.com, 17 Ιουλίου 2022 (Μακρής Ανδρέας Ηλία,
«Η Ιστορία των Καρπάθικων Τριγώνων»).
Δ. Βιβλιογραφία
- ΚΑΣΣΩΤΗΣ Μανώλης Γ., Η Κάρπαθος στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Κέντρο
Καρπαθιακών Ερευνών, Αθήνα 2007, σ. 303-304.
- ΚΑΣΣΩΤΗΣ Μανώλης, Αναπολώντας τα παλιά Πηγάδια με τα μάτια ενός παιδιού,
Καρπαθιακή Λέσχη, Αθήνα 2018, σ. 63.
- ΜΑΚΡΗΣ Ανδρέας Ηλία, «Τα ‟καρπάθικα τρίγωνα” και η ιστορία τους!»,
Καρπαθιακή, αριθ. φύλλου 625, Μάιος 2003, σ. 4.
- ΜΑΚΡΗΣ Ανδρέας Ηλία, Τα Πηγάδια των αναμνήσεων! Και πώς να τα
ξεχάσεις…, Κάρπαθος 2010, σ. 51.
- ΧΗΡΑΣ (ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ) Ιωάννης Ι., «Ονοματολογικές μοναδικότητες – Απέρι:
1944-45», Καρπαθιακά, τόμος Ε΄, Κέντρο Καρπαθιακών Ερευνών, Ρόδος 2019, σ.
307-320 (και ανάτυπο).
- ΧΗΡΑΣ (ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ) Ιωάννης Ι., Η ομηρία δώδεκα Καρπαθίων κατά τη
γερμανική κατοχή, εκδόσεις «Κάμειρος», Αθήνα 2020.
- ΧΗΡΑΣ (ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ) Ιωάννης Ι., «Ο Παπαηλίας ξαναζεί στο Απέρι και στα
Πηγάδια» (υπό έκδοση).
- ΧΙΩΤΑΚΗΣ Γιώργος Λογ., Άνθη Ζωής, Ποίηση, εκδόσεις «Ιωλκός», Αθήνα 2004.
