Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον διαβάσαμε την περασμένη Πέμπτη, 1/12/2022, την αναρτηθείσα στο διαδίκτυο Πρόσκληση Συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Καρπάθου με Αρ. Πρωτοκόλλου: 9197-1/12/2022.
Η περί ής ο λόγος Συνεδρίαση η οποία προβλέπεται να πραγματοποιηθεί την προσεχή Πέμπτη, 8/12/2022 στην αίθουσα “ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΩΤΗΣ” του Δημαρχείου Καρπάθου έχει ως τέταρτο (4ο) θέμα της, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, τον “Ορισμό επίσημης γιορτής εις μνήμην του ήρωα Χριστόφορου Λυτού με ημερομηνία 10η Οκτωβρίου“.
Μας παραξένεψε πρέπει να πούμε, χωρίς όμως και να μας ξαφνιάσει, ο προσδιορισμός της 10ης Οκτωβρίου ως ημερομηνίας της προς καθιέρωσιν προτεινόμενης εορτής, γιατί ως προς τη θεματολογία της εορτής, αυτής καθ’ εαυτής κανείς εχέφρων Καρπάθιος δεν θα έπρεπε να έχει την οιανδήποτε ένσταση.
Ας κάνουμε όμως μια σύντομη αναδρομή στο ιστορικό της “καθιέρωσης” στη Βωλάδα των ανεπίσημων, έστω, εορταστικών εκδηλώσεων στη μνήμη του Χριστόφορου Λυτού τα προηγούμενα χρόνια.
- 5 Οκτωβρίου 1999, Πραγματοποιείται η 1η Επίσημη παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου στις εορταστικές εκδηλώσεις της επετείου της Καρπαθιακής Επανάστασης της 5ης Οκτωβρίου 1944, που διοργανώνονται όπως κάθε χρόνο στις Μενετές. (Δήμαρχος Καρπάθου, Χρήστος Κατσάνης εκ Βωλάδος – Βασικοί Συντελεστές: Καθηγ. Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης & Δρ. Ντίνος Αντ. Μελάς).
- 15 Δεκεμβρίου 2002, Πραγματοποιούνται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Χριστόφορου Λυτού που έστησε ο Δήμος Καρπάθου στην Πλατεία Ελευθερίας στα Πηγάδια. Ο κεντρικός ομιλητής Εμμανουήλ Χρ. Σακελλαρίδης αναφέρει στο λόγο του μεταξύ άλλων: “Πρέπει να τονιστεί και να γίνει γνωστό σε όλους, ότι την Διοίκηση των δύο νήσων, Καρπάθου-Κάσου παρέδωσαν οι Ιταλοί στην πενταμελή Επαναστατική Παγκαρπαθιακή Επιτροπή την 11 προς 12 Οκτωβρίου 1944, ημέρα ιστορική για την Κάρπαθο, διότι την ημερομηνία αυτήν καταβλήθηκε οριστικά η Ιταλική Κυριαρχία στα νησιά και συνεπώς την ημερομηνία αυτήν πρέπει να εορτάζεται η απελευθέρωσις των νήσων Καρπάθου και Κάσου από τον ιταλικό ζυγόν και όχι η 5η Οκτωβρίου όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Την 4η προς 5η Οκτωβρίου αναχώρησαν οι Γερμανοί οικειοθελώς από την Κάρπαθον.” …!!! (Δήμαρχος Καρπάθου, Χρήστος Κατσάνης εκ Βωλάδος).
- 5 Οκτωβρίου 2004, Πραγματοποιείται η 2η Επίσημη παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου στις εορταστικές εκδηλώσεις της επετείου της Καρπαθιακής Επανάστασης της 5ης Οκτωβρίου 1944, που διοργανώνονται όπως κάθε χρόνο στις Μενετές – Παρουσιάζεται πρόπλασμα του τότε υπό έκδοσιν βιβλίου του Ντίνου Αντ. Μελά “Ιστορία του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου – 5 Οκτωβρίου 1944” (Δήμαρχος Καρπάθου Μιχάλης Ιωαννίδης – Βασικοί Συντελεστές: Καθηγ. Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης & Δρ. Ντίνος Αντ. Μελάς).
- 2004, Διοργανώνεται στο Μαρούσι για πρώτη φορά από τον Σύλλογο Απεριτών Αττικής “ΟΜΟΝΟΙΑ” και τον Σύλλογο Βωλαδιωτών Αθηνών “Παναγία η Πλαγιά” ο εορτασμός της επετείου της 11ης Οκτωβρίου 1944, ημέρας υπογραφής της Συμφωνίας Παράδοσης των Ιταλικών στρατιωτικών Δυνάμεων της Καρπάθου στο Απέρι και δηλώνεται η πρόθεση των δύο Συλλόγων για την ετήσια επανάληψή του. (Πρόεδρος Απεριτών, Μιχάλης Μικροπανδρεμένος – Πρόεδρος Βωλαδιωτών, Μηνάς Ζαβόλας).
- 2005, Ξεκινά από το Τοπικό Διαμέρισμα Απερίου του Δήμου Καρπάθου ο ετήσιος εορτασμός της 11ης Οκτωβρίου 1944, ημέρας υπογραφής της Οριστικής Συμφωνίας Παράδοσης των Ιταλών στο Απέρι (Πρόεδρος Τοπικού Διαμερισματικού Συμβουλίου Απερίου Μιχάλης Τσαγκάρης – Πρόεδρος ΟΜΟΝΟΙΑΣ Απερίου Γιάννης Λυριστής – Πρόεδρος ΟΜΟΝΟΙΑΣ Αττικής, Μιχάλης Μικροπανδρεμένος).
- 2005, Διοργανώνεται για πρώτη φορά από το Τοπικό Διαμέρισμα Βωλάδας του Δήμου Καρπάθου το ετήσιο μνημόσυνο του Χριστόφορου Λυτού, την 11η Οκτωβρίου με φιλοδοξία την ετήσια επανάληψή του. (Πρόεδρος Τοπικού Διαμερισματικού Συμβουλίου Βωλάδας Ηλίας Μηνά Λυτός – Πρόεδρος Συλλόγου Βωλαδιωτών Αθηνών “Παναγία η Πλαγιά”, Μηνάς Ζαβόλας).
- 11 Οκτωβρίου 2020, Μετά από αδράνεια αρκετών χρόνων ανανεώνονται οι εκδηλώσεις εις μνήμην του Χριστόφορου Λυτού με πρωτοβουλία του Αθλητικού Συλλόγου Βωλάδας “ΑΠΟΛΛΩΝ”. (Πρόεδρος Αθλητικού Συλλόγου Βωλάδας “ΑΠΟΛΛΩΝ” Πέτρος Ηλ. Βαρδαούλης).
- 10 Οκτωβρίου 2021, Μετά από αντίδραση της Κοινότητας Απερίου του Δήμου Καρπάθου μετακινείται κατά μία ημέρα και καθιερώνεται στο εξής η ημερομηνία του ετήσιου μνημοσύνου του Χριστόφορου Λυτού στη Βωλάδα, που διοργανώνεται πλέον με την ευθύνη του Πολιτιστικού και Εξωραϊστικού Συλλόγου Βωλάδας “ΤΑ ΑΠΕΛΛΑ” (από το 2021 κ.ε., Πρόεδρος Π.Σ.Β. “ΤΑ ΑΠΕΛΛΑ” η Ευδοξία Λυτού.)
Είναι εύκολα κατανοητό με μια πρώτη ματιά για τον κατατοπισμένο αναγνώστη, ότι οι εορτασμοί τόσο στο Μαρούσι, από τους Συλλόγους Απεριτών και Βωλαδιωτών (2004-2013), όσο και στο Απέρι και στη Βωλάδα από το 2005 και εντεύθεν διοργανώθηκαν στο πνεύμα της τοποθέτησης του αείμνηστου Εμμ. Χρ. Σακελλαρίδη, όπως αυτό εκφράστηκε στο προαναφερθέν απόσπασμα της ομιλίας του την 15η Δεκεμβρίου 2002 στα Πηγάδια! Δείχνουν δηλαδή να εμφορούνται, κατά κάποιον τρόπο, από μιαν ανώφελη αμφισβήτηση της καθιέρωσης του εορτασμού της Καρπαθιακής Επανάστασης του 1944 την 5η Οκτωβρίου στις Μενετές, όπως αυτή αναγνωρίστηκε με κάθε επισημότητα από την Ελληνική Πολιτεία δεκαετίες τώρα. Κι η αμφισβήτηση αυτή φαίνεται να προχωρά λιγότερο ή περισσότερο και στην άρνηση του Επαναστατικού Απελευθερωτικού χαρακτήρα των ιστορικών γεγονότων της 5ης Οκτωβρίου. Εξάλλου στην γραπτή απάντηση που έδωσε στους εκφρασθέντες από τα “ΚΑΡΠΑΘΙΑΚΑ ΝΕΑ” προβληματισμούς μας για την επιλεγείσα ημερομηνία του μνημοσύνου του αείμνηστου Χρ. Λυτού στη Βωλάδα στις 22 Οκτωβρίου 2020, ο αναβιωτής των τιμητικών εκδηλώσεων Πέτρος Ηλ. Βαρδαούλης, τότε Πρόεδρος του Αθλητικού Συλλόγου Βωλάδας “ΑΠΟΛΛΩΝ” δεν έκρυψε τις σκέψεις του. Έλεγε χαρακτηριστικά: “…προσωπικά σαν Πέτρος, θεωρώ την φράση «Επανάσταση της Καρπάθου» βαριά, για να χαρακτηρίσει έναν ένοπλο πανηγυρισμό-ξεσηκωμό των κατοίκων του νησιού μας μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων! Για αυτό μην σας παραξενεύει η έλλειψη αναφοράς μου ως προς αυτό το θέμα…”
Έτσι φαίνεται ότι η ανιστόρητη επιλογή της 10ης Οκτωβρίου εκάστου έτους για τη διοργάνωση του μνημοσύνου του Χριστόφορου Λυτού στη Βωλάδα, υποκρύπτει μια διάθεση αμφισβήτησης της αξίας του Καρπαθιακού Επαναστατικού Κινήματος και συνεχίζει να αναπαράγει την άσκοπη διελκυστίνδα περί την 5η Οκτωβρίου, που ταλάνισε για δεκαετίες την Κάρπαθο.
Κάθε λογικός άνθρωπος κατανοεί ότι ο χρονικός προσδιορισμός των τιμητικών εκδηλώσεων στη μνήμη ενός διακεκριμένου ήρωα του τόπου πρέπει να συνδέεται με σημαντικούς σταθμούς της δράσης και του βίου του. Για την περίπτωση του αείμνηστου Χριστόφορου Βασ. Λυτού (2/5/1908-28/11/1945[1]) υπάρχουν δυο σημαντικοί τέτοιοι σταθμοί. Αυτοί είναι:
α. Η 20η Οκτωβρίου 1943[2], ημέρα αποβίβασης του κατασκοπευτικού κλιμακίου των Λυτού-Κρασόπουλου στην παραλία Αγίας Ειρήνης Μεσοχωρίου[3] και
β. Η 28η Νοεμβρίου 1945, ημέρα του τραγικού δυστυχήματος στην περιοχή του Βρόντη[4] κατά την οποία έχασε τη ζωή του ο σπουδαίος αυτός Καρπάθιος.
Είναι προφανές ότι το Δημοτικό Συμβούλιο Καρπάθου οφείλει να επιλέξει υπεύθυνα, κατά την κρίση του, μεταξύ των δύο αυτών χρονικών ορόσημων για να προσδιορίσει την ημερομηνία της απονομής των τιμών στη μνήμη του Χριστόφορου Λυτού.
Εάν όμως ο καταθέσας το αίτημα Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Βωλάδας “ΤΑ ΑΠΕΛΛΑ” προκρίνει την καθιέρωση μιας εκδήλωσης στις αρχές κάθε Οκτώβρη υπάρχει και η 9η Οκτωβρίου 1944, ημέρα συγκρότησης του Σώματος των Πληρεξουσίων της Κοινότητας Βωλάδας[5] που διαχειρίστηκε τα θέματα του συγκεκριμένου χωριού τις κρίσιμες ημέρες της Καρπαθιακής Επανάστασης, η οποία όμως ουδόλως σχετίζεται με το Χριστόφορο Λυτό και τη δράση του…
Κλείνοντας το σύντομο αυτό σημείωμά μας, πρέπει να εξηγήσουμε ότι θεωρήσαμε σκόπιμο να καταθέσουμε δημόσια τις παραπάνω σκέψεις μας, αν και σε ανάλογο δημοσίευμά μας κατά το πρόσφατο παρελθόν ο εκ Βωλάδος καταγόμενος προαναφερθείς συμπατριώτης Πέτρος Ηλ. Βαρδαούλης, πρ. Πρόεδρος του Αθλητικού Συλλόγου Βωλάδας “ΑΠΟΛΛΩΝ”, μας απάντησε στις 22/10/2020, ως ακολουθώς: “…δεν είναι της φύσεως μας σαν χωριό να δεχόμαστε υποδείξεις από 3ους για το πότε και αν θα γιορτάσουμε μια εκδήλωση μνήμης!” Ευελπιστούμε παρά ταύτα ότι οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι του Καρπαθιακού Λαού θα βρουν την απαραίτητη νηφαλιότητα, που θα τους βοηθήσει να προβούν στην ακριβή αξιολόγηση των δεδομένων και να πάρουν τη σωστή απόφαση για τον προσδιορισμό της ημερομηνίας απονομής, σε ετήσια βάση, των οφειλόμενων τιμών στη μνήμη του ηρωϊκού συμπατριώτη μας Χριστόφορου Βασ. Λυτού στη Βωλάδα.
Φωτογραφία της Βωλάδας από το αρχείο Δήμου Καρπάθου
5.12.2022
ΚΑΡΠΑΘΙΑΚΑ ΝΕΑ
[1] Εμμανουήλ Χρ. Σακελλαρίδη, Πανηγυρικός Λόγος, 15-12-2002
[2] Μανώλης Γ. Κασσώτης, Η Κάρπαθος στον Β‘ Παγκόσμιο Πόλεμο, 2007, σ. 377
[3] Μιχ. Μιχαηλίδης-Νουάρος, Χρονικόν της Νήσου Καρπάθου, 1951, σ. 22, Μανώλης Γ. Κασσώτης, Η Κάρπαθος στον Β‘ Παγκόσμιο Πόλεμο, 2007, σ. 370,
[4] Μιχ. Μιχαηλίδης-Νουάρος, Χρονικόν της Νήσου Καρπάθου, 1951, σ. 23
[5] Ντίνος Αντ. Μελάς, Ιστορία του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου – 5 Οκτωβρίου 1944, 2012, σ.σ. 203, 659
