Γράφει ο Αριστείδης Ν. Δουλαβέρας
Από τις Εκδόσεις Γρηγόρη κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα πολύ σημαντικό βιβλίο στον τομέα της Εθιμικής Λαογραφίας. Πρόκειται για το βιβλίο με τίτλο: «Το έθιμο των «EΦΤΑ» στην Κάρπαθο: Ιστορικές και συγκριτικές προσεγγίσεις στον χώρο της Δωδεκανήσου».
Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο Παναγιώτης Αλεξιάδης, γιος του Ομότιμου Καθηγητή της Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μηνά Αλ. Αλεξιάδη και της εκπαιδευτικού-ποιήτριας Εύης Μελά-Αλεξιάδη.
Ο Παναγιώτης Αλεξιάδης είναι μια χαρισματική περίπτωση νέου ανθρώπου. Μολονότι στερημένος την όρασή του, αριστεύει σε όλη τη μαθητική και πανεπιστημιακή του πορεία. Τελείωσε το 35ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιά, το Μουσικό Σχολείο Αλίμου και ολοκλήρωσε το Λύκειο με βαθμό «Άριστα» 19,6!
Τον Οκτώβριο του 2011 πέτυχε πρώτος την εισαγωγή του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας. Και στα τέσσερα χρόνια ήταν αριστούχος και υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών!
Στις 28 Ιανουαρίου του 2016, στην Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανέγνωσε ως πρωτεύσας (με βαθμό «Άριστα» 9,5) τον όρκο με τη μέθοδο Μπράιγ! Είναι, ως γνωστόν, το σύστημα γραφής και ανάγνωσης τυφλών.
Ο Παναγιώτης όμως δεν επαναπαύτηκε στις μέχρι τότε «δάφνες» του! Παρακολούθησε διετές Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση, και στις 16 Απριλίου 2021 έλαβε το Μεταπτυχιακό του Δίπλωμα στη Λαογραφία με βαθμό «Άριστα» 10 παμψηφεί και ανέγνωσε επίσης τον Όρκο!
Ο Παναγιώτης κατάφερε να κάνει την αδυναμία του δύναμη, κίνητρο ζωής και επιτυχίας, δίνοντας σπουδαίο παράδειγμα ανθρώπινης θέλησης, υπομονής, επιμονής και επιμέλειας σε άλλους νέους που έχουν όλες τις φυσικές προϋποθέσεις και τις αφήνουν ανεκμετάλλευτες.
Το πρώτο αυτό βιβλίο του Παναγιώτη Αλεξιάδη ερευνά ένα πολύ ενδιαφέρον έθιμο στην Κάρπαθο και στα Δωδεκάνησα αλλά και στη Διασπορά, σύμφωνα με το οποίο στις επτά ημέρες από τη γέννηση του παιδιού γίνονταν συγκεκριμένες εορταστικές εκδηλώσεις και τελετουργίες στο σπίτι του νεογέννητου, προκειμένου να ενσωματωθεί στην κοινωνία και να περάσει από την «κοινωνική ανυπαρξία» στην «κοινωνική ύπαρξη» και αναγνώριση.
Το βιβλίο αρχίζει με Προλεγόμενα από την Επ. Καθηγήτρια Βασιλική Χρυσανθοπούλου, που είχε την εποπτεία της μεταπτυχιακής εργασίας του Παναγιώτη, η οποία και επισημαίνει, μεταξύ άλλων: «Ο συγγραφέας τεκμηριώνει και σχολιάζει προσεκτικά τη δυναμικότητα του εθίμου, τη συνέχεια αλλά και τους σχηματισμούς του στον χώρο και στον χρόνο(…). Με επιστημοσύνη, αλλά και με πολιτισμική ενσυναίσθηση, βασισμένη στη βιωματική του εμπειρία και γνώση, που οφείλεται στην καταγωγή του από την Κάρπαθο(…). «Το βιβλίο του Παναγιώτη ανανεώνει θεματολογικά και μεθοδολογικά την επιστήμη της Λαογραφίας, ενώ συγχρόνως προβάλλει τη μακροχρόνια παράδοσή της» (…).
Ακολουθεί ο Πρόλογος του συγγραφέα, όπου εξηγεί τα σχετικά με την επιλογή του συγκεκριμένου θέματος και εκφράζει τις θερμές του ευχαριστίες στην Καθηγήτριά του Βασιλική Χρυσανθοπούλου, που επόπτευσε την όλη εργασία του, και στα άλλα δύο μέλη της τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής, την αναπληρώτρια καθηγήτρια κ. Μαριάνθη Καπλάνογλου και τον κ. Γιώργο Βοζίκα, Ερευνητή Β΄ Βαθμίδας του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, καθώς και σε πολλούς άλλους που τον βοήθησαν στην όλη προσπάθειά του, μεταξύ των οποίων βέβαια τη μητέρα του Εύη και τον πατέρα του Μηνά Αλεξιάδη.
Στη συνέχεια, υπάρχουν πέντε κεφάλαια: Στο πρώτο κεφάλαιο με τίτλο: «Ιστορική προσέγγιση του εθίμου» ο συγγραφέας ασχολείται με την έννοια του αριθμού «επτά», με πολλά παραδείγματα από την αρχαιότητα και παλαιότερους πολιτισμούς, αναφέρεται στον μύθο του Μελέαγρου και δίνει λαϊκές αντιλήψεις, που υπάρχουν σχετικά με τις μοίρες.
Στο δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο «Το έθιμο των «Εφτά» στην Κάρπαθο», εξετάζεται η περιγραφή του τρόπου επιτέλεσης του εθίμου στο νησί, με αναφορά στα χωριά της βόρειας και της νότιας ζώνης για να διαπιστωθούν έτσι καλύτερα τυχόν εσωτερικές διαφοροποιήσεις. Παρουσιάζονται επίσης και τα συστατικά στοιχεία του εθίμου, δηλαδή η παρασκευή του γλυκίσματος της «αλευράς» και η προσφορά μελιού και δώρων στο νεογέννητο.
Στο τρίτο Κεφάλαιο «Το έθιμο στην Καρπαθιακή Διασπορά» ο συγγραφέας ερευνά το έθιμο στην Αθήνα, με βάση αρχειακές πηγές, αλλά και στο εξωτερικό, στηριζόμενος σε συνομιλίες που είχε με απόδημους Καρπάθιους σε ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία.
Στο τέταρτο κεφάλαιο («Το έθιμο στον Δωδεκανησιακό χώρο») περιγράφει τον τρόπο τέλεσης του εθίμου στη Ρόδο, στη Χάλκη και στην Κάσο, γεγονός που αποδεικνύει την απήχηση του εθίμου στους κατοίκους των νησιών αυτών αλλά και τις μικρές τους διαφοροποιήσεις.
Τέλος, στο πέμπτο κεφάλαιο («Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στη συγχρονία και τη διαχρονία») ο Παναγιώτης εξετάζει τους λόγους ύπαρξης και συνέχισης του εθίμου, εντοπίζοντας τις βαθύτερες επιθυμίες που ικανοποιεί το έθιμο στο παρόν αλλά και στη διαχρονία του.
Ακολουθούν τα Συμπεράσματα, που αναφέρονται στη λειτουργικότητα των «Εφτά» στην Κάρπαθο, στις ομοιότητές του με αντίστοιχες τελετουργίες της ελληνικής αρχαιότητας, αλλά και στην ικανοποίηση πανανθρώπινων και αναλλοίωτων στο πέρασμα του χρόνου αναζητήσεων και προσδοκιών.
Το βιβλίο κλείνει με παράθεση της Βιβλιογραφίας και με Παράρτημα, στο οποίο υπάρχει πολύ ενδιαφέρον φωτογραφικό και κειμενικό υλικό.
Τελειώνοντας, επισημαίνω ότι η Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία του Παναγιώτη Μ. Αλεξιάδη «Το έθιμο των «Εφτά» στην Κάρπαθο», είναι μια πολύ σημαντική συμβολή στην Καρπαθιακή Λαογραφία, γραμμένη με μεθοδικό και συστηματικό τρόπο. Ο Παναγιώτης πραγματεύτηκε το θέμα του με υπευθυνότητα, με γνώση των πηγών και της σχετικής βιβλιογραφίας και με αξιοποίηση πολλών στοιχείων από την επικοινωνία του με τη ζώσα πραγματικότητα του εθίμου. Είναι οπωσδήποτε, εκτός των άλλων, πολλών επαίνων άξιος, γιατί εις πείσμα των δυσκολιών που αντιμετώπιζε, έδωσε μια εξαιρετική μονογραφία για τον λαϊκό πολιτισμό της Καρπάθουκαι της Δωδεκανήσου γενικότερα.
* Ο Αριστείδης Ν. Δουλαβέρας είναι τ. Αν. Καθηγητής Λαογραφίας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
πηγή www.rodiaki.gr
