Γράφει ο Γιάννης Ι. Χήρας
Ο (+) Μιχαήλ (Μιχαλάκης) Ανδρ. Φιλιππίδης γεννήθηκε στο Απέρι Καρπάθου, από Απερίτες γονείς. Πατέρας του ήταν ο (+) Ανδρέας Μιχ. Φιλιππίδης και μητέρα του η (+) Καλλιόπη (Καλλίτσα) Παπαγεωργίου. Νυμφεύτηκε τη Μαρία (Μαριγώ) Κ. Σακελλαρίδη (+1912) – επίσης από το Απέρι – με την οποία απέκτησε επτά παιδιά: τη (+) Βενετία, τον (+) Ανδρέα, την (+) Καλλιόπη, την (+) Ειρήνη (Ερνιά, ττη (+) Ζωή, τη (+) Ρηγοπούλα και τον (+)Κων/νο (Κωστή).
1) Η Βενετία (1892-1974). Κανακαρά, παντρεύτηκε το μεταφραστή, γραμματέα, έμπορο και δήμαρχο Απερίου (1946-1951) Λογοθέτη Χ’ Γιώργη Χιωτάκη (1887-1972) από το Απέρι, με τον οποίο απέκτησε πέντε παιδιά: τον Γεώργιο (1922-2014), τον Μιχαήλ (Μιχαλάκη), τη Μαρία (Μαριγούλα) (1926-2013), τη (+) Φανή και την Πόπη.
2) Ο Ανδρέας (1895-1942). Σπούδασε στη Ροβέρτειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης, από την οποία και έλαβε το δίπλωμα του οικονομολόγου. Στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία και τη Γαλλία. Απεβίωσε στην Αθήνα.
3) Η Καλλιόπη (1897-1986). Κανακαρά, το 1927 παντρεύτηκε στο Απέρι τον Νικόλαο (μετέπειτα παπα-Νικόλα) Εμμ. Παναγιώτου (Κάτρο) (1901-1978) από το Απέρι, με τον οποίο απέκτησε τέσσερα παιδιά: τα τρία από αυτά απεβίωσαν μικρά. Το ένα που έμεινε ήταν η Ρηγοπούλα (1929-2020).
4)Η Ειρήνη (Ερνιά) (1899-1954). Παντρεύτηκε τον πλοίαρχο Μηνά Νικολ. Λάμπρου (1891-1970) από τα Πηγάδια Καρπάθου, με τον οποίο απέκτησε τέσσερα παιδιά: τον Νικόλαο (1925-2020), τη Μαρία (Μαριγούλα), τον (+) Μιχαήλ (Μιχαλάκη) και τον Γιάννη (1939-).
5)Η Ζωή (1901-1995). Παντρεύτηκε τον Νικήτα Ηλ. Παχούντη (1890- ; ) από το Απέρι, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά: τον Ηλία (1924-2007) και τον Μιχαήλ (Μιχαλάκη (1926-2011).
6)Η Ρηγοπούλα (1904-1947). Το 1930 παντρεύτηκε στο Απέρι τον Ηλία Ι. Σταματιάδη (Κάτρο) (Παπαηλία) (1907-1996) από το Απέρι, με τον οποίο απέκτησε οχτώ παιδιά. Τα δύο από αυτά απεβίωσαν μικρά. Τα έξι που έμειναν είναι: ο Γιάννης (1931-2018), ο Μιχαήλ (Μιχαλάκης) (1934-), ο Κων/νος (Κωστής) (1936-2020), ο Λάμπρος (1940-2017), η Μαρία (Μαίρη) (1941-2022) και η Ευαγγελία (Βαγγελίτσα) (1944-2020).
7)Ο Κων/νος (Κωστής) (1906-1994). Οικονομολόγος – Διευθυντής ναυτιλιακής εταιρείας, νυμφεύτηκε την Ευδοξία Πετρίδου (1908-2007) από το Απέρι, με την οποία απέκτησε ένα παιδί: τον Μιχαήλ (Μισέλ).
Ο Μιχαήλ Ανδρ. Φιλιππίδης, τα πρώτα του γράμματα τα διδάχθηκε στην Κάρπαθο. Μικρός έφυγε για το Αϊδίνι της Μικράς Ασίας. Αφού πρώτα ακολούθησε ανώτερες σπουδές, ασχολήθηκε με το εμπόριο. Εργάσθηκε επί 42 περίπου χρόνια δημιουργώντας τεράστια περιουσία, την οποία έχασε ολόκληρη με τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922). Μέσα σε λίγα έτη κατάφερε – μαζί με το νεότερό του αδερφό Ιωάννη – να αναδειχθεί σε έναν από τους μεγαλεμπόρους, βιομηχάνους και τραπεζίτες με την επωνυμία Μιχαήλ και Ιωάννης Φιλιππίδης. Απέκτησαν τεράστιες εκτάσεις γης στο Αϊδίνι, όπου καλλιεργούσαν ελιές, σύκα, καρύδια και άλλα προϊόντα. Διατηρούσαν τρία ελαιοτριβεία, ένα σαπωνοποιείο με δική τους σφραγίδα, ένα εργοστάσιο ζυμαρικών, δύο εργοστάσια υδραυλικών πιεστηρίων λαδιού και μία τράπεζα. Επίσης, υπήρξαν αντιπρόσωποι ευρωπαϊκών εργοστασίων και γεωργικών μηχανημάτων. Στις αποφάσεις ο Γιάννης ήταν ο τολμηρός, ενώ ο Μιχαλάκης ο συντηρητικός. Στις επιχειρήσεις τους εργάσθηκαν περισσότεροι από εκατό Καρπάθιοι. Πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), υπήρξαν εισαγωγείς προϊόντων ευρωπαϊκών και αμερικανικών εργοστασίων, ήταν οι μόνοι αντιπρόσωποι των γεωργικών εργαλείων PAUL BALLADOUR και Σία, υπήρξαν αντιπρόσωποι ασφαλιστικών εταιρειών πυρός και ζωής και γενικά ασχολήθηκαν με το εμπόριο και τη βιομηχανία κάθε είδους.
Ο Μιχαλάκης και ο Γιάννης πρωτοστατούσαν πάντοτε σε εθνικούς και φιλανθρωπικούς σκοπούς. Η εθνική τους δράση υπήρξε σημαντική, για αυτό και τον Ιούνιο του 1919 οι Τούρκοι συνέλαβαν και σκότωσαν επί τόπου στο Αϊδίνι τον Ιωάννη Ανδρ. Φιλιππίδη. Προηγουμένως τον ανάγκασαν να τους παραδώσει ολόκληρη την κινητή περιουσία του. Ο Μιχαήλ Ανδρ. Φιλιππίδης – ευρισκόμενος τότε στην Κάρπαθο – γλύτωσε από βέβαιο θάνατο, αλλά αμέσως βρέθηκε σχεδόν φτωχός, έπειτα από τόση περιουσία που είχε αποκτήσει.
Την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής, ένας νεαρός Κρητικός – που εργαζόταν στις επιχειρήσεις των Μιχαήλ και Ιωάννη Φιλιππίδη – συνάντησε τον Μιχ. Φιλιππίδη και τον παρακάλεσε να δηλώσει ότι είναι παιδί του. Έτσι, σώθηκε το Κρητικόπουλο μαζί τους, γιατί το ιταλικό προξενείο έφερε πλοίο στη Σμύρνη και έστειλε όλους τους Δωδεκανήσιους στη Ρόδο. Ο μικρός Κρητικός έφτασε στον τόπο του και, μετά την απελευθέρωση της Καρπάθου, ήρθε στο νησί αναζητώντας τον Μιχ. Φιλιππίδη. Χρωστούσε τη ζωή του στον άνθρωπο που τον δήλωσε ως γιο του. Επικοινώνησε με τις κόρες του και θέλησε να κάνει μνημόσυνο στη μνήμη του σωτήρα του.
Κατά τις χρονικές περιόδους διαμονής του στην Κάρπαθο, ο Μιχαήλ Ανδρ. Φιλιππίδης υπήρξε πάντοτε μέλος της Εφορείας των Σχολείων. Ως χαρακτήρας ήταν άψογος, συνετός, μετρημένος, στοργικός προς όσους είχαν ανάγκη και πάντοτε παρών σε οποιαδήποτε αγαθοεργία.
Ο Μιχαήλ (Μιχαλάκης) Ανδρ. Φιλιππίδης απεβίωσε σε βαθιά γεράματα στο Απέρι της Καρπάθου το 1940, ανάμεσα στις αγαπημένες του θυγατέρες και λοιπούς συγγενείς του.
ΠΗΓΕΣ Α. Αρχεία 1. Αρχείο συγγραφέα.
Β. Λευκώματα 1. Λεύκωμα «Ομόνοιας» Απεριτών Αμερικής, New York October 22nd, 1944, «Μιχαήλ Α. Φιλιππίδης», σ. 97.
- Λεύκωμα «Ομόνοιας» Απεριτών Αμερικής, New York November 1st, 1952, «Ιωάννης Ανδρέα Φιλιππίδης», σ. 28.
Γ. Ιστοσελίδες 1. https://www.karpathiakanea.gr, 8 Νοεμβρίου 2022 [Χήρας Γιάννης Ι., «Γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας Μιχαήλ Ανδρ. Φιλιππίδη (†1940) από το Απέρι Καρπάθου»].
Δ. Βιβλιογραφία 1. ΣΚΕΥΟΦΥΛΑΚΑ Βενετία Μ., «Καρπάθιοι στη Μικρά Ασία», Δωδεκανησιακά Χρονικά, τόμος ΚΗ΄, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, Ρόδος 2018, σ. 609-636.
- ΧΙΩΤΑΚΗ-ΣΚΕΥΟΦΥΛΑΚΑ Πόπη, Η μάνα μου – Πώς και γιατί ξεκίνησε ο Οδηγισμός στην Κάρπαθο – Ο Οδηγισμός στην Κάρπαθο – Οδοιπορικό στα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας, Αθήνα 2020, σ. 19-20.
- ΧΙΩΤΗΣ Μιχαήλ Π., Οι ρίζες της γενιάς μας, Αθήνα 2000, σ. 206-215.
5.3.2023
Καρπαθιακά Νέα
